သံယုတ္တနိကာယ်—၁ ၊ သဂါထာဝဂ္ဂ (အပိုင်း ၂)

 ၇။ ဗြဟ္မဏသံယုတ်ကိုလေ့လာခြင်း

၁။ သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

ဗြဟ္မဏသံယုတ်ဟူသည် ပုဏ္ဏားတို့နှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်နေရာ (Location)

ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခုရှိသည့်အနက် သတ္တမမြောက် သံယုတ်ဖြစ်သည်။

၃။ သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

ဗြဟ္မဏသံယုတ်တွင် အရဟန္တဝဂ်၊ ဥပါသကဝဂ်ဟူ၍ ဝဂ် ၂ ဝဂ်၊ သုတ် ၂၂ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

၁။ အရဟန္တဝဂ်၌ ဓနဉ္ဇာနီသုတ်၊ အက္ကောသသုတ်၊ အသုန္ဒရိကသုတ်၊ ဗိလင်္ဂိကသုတ်၊ အဟိံသကသုတ်၊ ဇဋာသုတ်၊ သုဒ္ဓိကသုတ်၊ အဂ္ဂိကသုတ်၊ သုန္ဒရိကသုတ်၊ ဗဟုဓီတရသုတ် ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

ဓနဉ္ဇာနီသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.1/my/pmt

အက္ကောသသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.2/my/pmt

အသုန္ဒရိကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.3/my/pmt

 ဗိလင်္ဂိကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.4/my/pmt

အဟိံသကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.5/my/pmt

ဇဋာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.6/my/pmt

သုဒ္ဓိကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.7/my/pmt

အဂ္ဂိကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.8/my/pmt

သုန္ဒရိကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.9/my/pmt

ဗဟုဓီတရသုတ်

https://suttacentral.net/sn7.10/my/pmt

၂။ ဥပါသကဝဂ်၌ ကသိဘာရဒွါဇသုတ်၊ ဥဒယသုတ်၊ ဒေဝဟိတသုတ်၊ မဟာသာလသုတ်၊ မာနတ္ထဒ္ဓသုတ်၊ ပစ္စနီကသုတ်၊ နဝကမ္မိကသုတ်၊ ကဋ္ဌဟာရသုတ်၊ မာတုပေါသကသုတ်၊ ဘိက္ခကသုတ်၊ သင်္ဂါရဝသုတ်၊ ခေါမဒုဿသုတ် ဟူ၍  ၁၂ သုတ် ရှိပါသည်။

ကသိဘာရဒွါဇသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.11/my/pmt

ဥဒယသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.12/my/pmt

ဒေဝဟိတသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.13/my/pmt

မဟာသာလသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.14/my/pmt

မာနတ္ထဒ္ဓသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.15/my/pmt

ပစ္စနီကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.16/my/pmt

နဝကမ္မိကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.17/my/pmt

ကဋ္ဌဟာရသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.18/my/pmt

မာတုပေါသကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.19/my/pmt

ဘိက္ခကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.20/my/pmt

သင်္ဂါရဝသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn7.21/my/pmt

ခေါမဒုဿသုတ်

https://suttacentral.net/sn7.22/my/pmt

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

အရဟန္တဝဂ်၌ ဓနဉ္ဇာနီသုတ် = ဗုဒ္ဓအားကြည်ညိုသော ဓနဉ္ဇာနီပုဏ္ဏေးမ (ပုဏ္ဏားအတွက် ထမင်းခွက်ယူလာစဉ် ချော်လဲခြင်း၊ နမောတဿ သုံးကြိမ်ဆိုခြင်း၊ ပုဏ္ဏားစိတ်ဆိုး၍ ဝါဒရေးအဖြစ်တင်ရန် ဗုဒ္ဓထံသွားခြင်း၊ အမျက်ဒေါသကို ဖြတ်လျှင် ချမ်းသာစွာနေရကြောင်း ဗုဒ္ဓကဟောခြင်း၊ ထိုပုဏ္ဏား ရဟန်းပြုခြင်း)၊ အက္ကောသသုတ် = ဗုဒ္ဓအား ဆဲရေးသော အက္ကောသကပုဏ္ဏား၊ အသုန္ဒရိကသုတ် = ဗုဒ္ဓအား ဆဲရေးသော အသုန္ဒရိကပုဏ္ဏား (ဆဲရေးခြင်းဖြင့် အနိုင်မရ၊ သည်းခံခြင်းဖြင့်သာ အနိုင်ရပုံ)၊ ဗိလင်္ဂိကသုတ် = ဗိလင်္ဂိကပုဏ္ဏား ရဟန်းပြုခြင်း၊ အဟိံသကသုတ် = မညှင်းဆဲသူသည်သာ စစ်စစ် အဟိံသကမည်ကြောင်း၊ ဇဋာသုတ် ၊ သုဒ္ဓိကသုတ် = သုဒ္ဓိကပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက် (အမျိုးဇာတ်ကြောင့် မစင်ကြယ်နိုင်၊ အကျင့်ဖြင့်သာ စင်ကြယ်နိုင်ကြောင်း)၊ အဂ္ဂိကသုတ် = မီးပူဇောသော အဂ္ဂိကပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက် (နို့ဃနာကိုလှူရန် အမျိုးဇာတ်ကို မေးခြင်း၊ အမျိုးဇာတ်ကို မမေးသင့်၊ အကျင့်ကိုသာ မေးသင့်ကြောင်း၊ မီးပူဇော်ခြင်းဖြင့် မစင်ကြယ်၊ အသိဉာဏ်ဖြင့် စင်ကြယ်နိုင်ကြောင်း)၊ ဗဟုဓီတရသုတ် = သမီးခုနှစ်ယောက်ရှိသော ပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက် (နွားပျောက်၍ လိုက်ရှာသူ၊ သမီးခုနှစ်ယောက်ကြောင့် ဒုက္ခရောက်ရပုံ၊ ဗုဒ္ဓ၏စကားကြောင့် ရဟန်းပြုသွားခြင်း) စသည်တို့ ပါဝင်သည်။

ဥပါသကဝဂ်၌ ကသိဘာရဒွါဇသုတ် = လယ်သမား ပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက်၊ ဥဒယသုတ် = ဥဒယပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက် (ဥဒယပုဏ္ဏား၏ အိမ်သို့ သုံးရက်ဆက်၍ ဗုဒ္ဓဆွမ်းခံကြွခြင်း၊ ဥဒယပုဏ္ဏား ကဲ့ရဲ့ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ထွန်ယက်ခြင်း၊ ပေးလှူခြင်း စသည်ကို အဖန်တလဲလဲ ပြုလုပ်သင့်ကြောင်း မိန့်ကြားခြင်း)၊ ဒေဝဟိတသုတ် = ဒေဝဟိတပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက် (ဗုဒ္ဓလေနာရောဂါထ၍ ရေနွေးအရှာခိုင်းခြင်း၊ ဒေဝဟိတပုဏ္ဏားက ရေနွေးတစ်ထမ်းလှူခြင်း၊ အကျိုးကြီးသော အလှူကို ဟောခြင်း)၊ မဟာသာလသုတ် = သားလေးယောက်၏ နှင်ထုတ်ခံရသော မဟာသာလပုဏ္ဏား (ဗုဒ္ဓက ဂါထာလေးပုဒ်သင်ပေးခြင်း၊ သားများရှိနေသော အစည်းအဝေး၌ ဂါထာများကို ရွတ်ဆိုခြင်း၊ သားများက အိမ်သို့ ပြန်ခေါ်ခြင်း)၊ မာနတ္ထဒ္ဓသုတ် = ခက်ထန်သောပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက် (ဗုဒ္ဓထံလာ၍ စကားမပြောပဲနေသူ၊ ဗုဒ္ဓကတရားဟောခြင်း၊ ဗုဒ္ဓအား ဦးခိုက်၍ ပြဿနာမေးခြင်း၊ ရိုသေလေးစားသင့်သူများ)၊ ပစ္စနီကသုတ် = ဆန့်ကျင်ဘက်ကို လိုလားသော ပုဏ္ဏားအား ဆုံးမခြင်း၊ နဝကမ္မိကသုတ် = အမှုသစ်ပြုလုပ်သော ပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက်၊ ကဋ္ဌဟာရသုတ် = ထင်းခွေသော ပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက်၊ မာတုပေါသကသုတ် = မိဘလုပ်ကျွေးသော ပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက်၊ ဘိက္ခကသုတ် = တောင်းစားသော ပုဏ္ဏားအား ဟောကြားချက်များ၊ သင်္ဂါရဝသုတ် = သင်္ဂါရဝပုဏ္ဏားအား ဆုံးမခြင်း၊ ခေါမဒုဿသုတ် = ခေါမဒုဿနိဂုံး၌ ဟောကြားချက် (အစည်းအဝေး စည်းကမ်းကို မသိသူဟု ဗုဒ္ဓအားရှုံ့ချခြင်း၊ သူတော်ကောင်းမရှိသော အရပ်သည် အစည်းအဝေးမမည်ကြောင်း) တို့ ပါဝင်သည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ် (Essence)

ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋကမှ သံယုတ္တနိကာယ်အတွင်းရှိ အရေးပါသော သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် အရဟန္တဝဂ်နှင့် ဥပါသကဝဂ်ဟူ၍ ဝဂ်နှစ်ခုပါဝင်ပြီး၊ စုစုပေါင်း သုတ် ၂၂ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ အဓိကအနှစ်သာရမှာ ပုဏ္ဏားတို့၏ အမျိုးဇာတ်မာန၊ ဒေါသစိတ်၊ မကောင်းသော အကျင့်များကို ဖယ်ရှားပြီး အကျင့်သီလ၊ သည်းခံခြင်း၊ အသိဉာဏ်ဖြင့် စင်ကြယ်သော ဘဝသို့ ရောက်ရှိရန် ဗုဒ္ဓ၏ လမ်းညွှန်မှုများဖြစ်သည်။ ဥပမာ၊ ဓနဉ္ဇာနီသုတ်တွင် ဒေါသဖြင့် ဗုဒ္ဓထံ ရောက်လာသော ပုဏ္ဏားတစ်ဦးသည် ဗုဒ္ဓ၏ သွန်သင်ချက်ကြောင့် ရဟန်းပြုသွားပုံကို ဖော်ပြထားသည်။ ထို့အတူ၊ အဂ္ဂိကသုတ်တွင် အမျိုးဇာတ်ကို မမေးသင့်ဘဲ အကျင့်ကိုသာ မေးသင့်ကြောင်း ဟောကြားထားသည်။ ဤသုတ်များသည် လူမှုအဆင့်အတန်းထက် ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် ဉာဏ်ပညာ၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် လူသားအားလုံးအတွက် မြတ်စွာဘုရားထံမှ လမ်းညွှန်ချက်များကို ပြသထားသည်။

၆။ နိဂုံး (Conclusion)

ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆုံးအမများကို ပုဏ္ဏားတို့၏ ဘဝအခြေအနေများနှင့် ဆက်စပ်ပြီး ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည့် သုတ္တန်ပိဋကမှ အဖိုးတန်သော သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ် ၂၂ သုတ်သည် ပုဏ္ဏားတို့၏ ယုံကြည်မှုများ၊ အမျိုးဇာတ်မာန၊ ဒေါသစိတ်နှင့် မတော်မတရားပြုမူမှုများကို ဖယ်ရှားရန် ဟောကြားထားသော တရားများဖြစ်သည်။ ဥပမာ၊ အသုန္ဒရိကသုတ်တွင် ဆဲရေးခြင်းဖြင့် အနိုင်မရဘဲ သည်းခံခြင်းဖြင့်သာ အနိုင်ရပုံကို ဖော်ပြထားသည်။ ထို့အတူ၊ ကသိဘာရဒွါဇသုတ်တွင် လယ်သမားပုဏ္ဏားအား စိုက်ပျိုးခြင်းနှင့် ပေးလှူခြင်း၏ အရေးပါမှုကို ဟောကြားထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် လူသားတို့၏ စိတ်ထားဖြူစင်မှုနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားကို ဦးစားပေးသော ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမများကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကို လေ့လာလိုသူများအတွက် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော လမ်းညွှန်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆုံးအမများကို ပုဏ္ဏားတို့၏ ဘဝအခြေအနေများနှင့် ဆက်စပ်ပြီး ထူးခြားစွာ ဖော်ပြထားသည့် သုတ္တန်ပိဋကမှ သံယုတ္တနိကာယ်အတွင်းရှိ သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် အရဟန္တဝဂ်နှင့် ဥပါသကဝဂ်ဟူ၍ ဝဂ်နှစ်ခုပါဝင်ပြီး၊ သုတ် ၂၂ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ပုဏ္ဏားတို့၏ လူမှုအဆင့်အတန်းနှင့် အမျိုးဇာတ်မာနကို အခြေခံ၍ ကောင်းမှုပြုရန် အားထုတ်မှုထက်၊ စိတ်ထားဖြူစင်မှု၊ သီလဓမ္မ၊ သည်းခံခြင်းနှင့် အသိဉာဏ်ဖြင့် စင်ကြယ်သော ဘဝသို့ ရောက်ရှိရန် ဗုဒ္ဓ၏ လမ်းညွှန်မှုများကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။

အရဟန္တဝဂ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်များသည် ပုဏ္ဏားတို့၏ ဒေါသစိတ်၊ အမျိုးဇာတ်မာန၊ မတော်မတရား ပြုမူမှုများကို ဖယ်ရှားရန် ဗုဒ္ဓမှ ဟောကြားထားသော တရားများဖြစ်သည်။ ဥပမာ၊ ဓနဉ္ဇာနီသုတ်တွင် ဗုဒ္ဓအား ဒေါသဖြင့် ရောက်လာသော ပုဏ္ဏားတစ်ဦးသည် ဗုဒ္ဓ၏ သွန်သင်ချက်ကြောင့် စိတ်ပြောင်းလဲပြီး ရဟန်းပြုသွားပုံကို ဖော်ပြထားသည်။ အသုန္ဒရိကသုတ်တွင် ဆဲရေးခြင်းဖြင့် အနိုင်မရဘဲ သည်းခံခြင်းဖြင့်သာ အနိုင်ရပုံကို ဗုဒ္ဓက ရှင်းပြထားသည်။ ထို့အတူ၊ အဂ္ဂိကသုတ်တွင် အမျိုးဇာတ်ကို အလေးမထားဘဲ အကျင့်ကိုသာ မေးသင့်ကြောင်း ဟောကြားထားသည်။ ဤသုတ်များသည် လူသားတို့၏ စိတ်ထားဖြူစင်မှုနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။

ဥပါသကဝဂ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်များသည် ပုဏ္ဏားတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝအခြေအနေများနှင့် ဆက်စပ်ပြီး ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမများကို ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ၊ ကသိဘာရဒွါဇသုတ်တွင် လယ်သမားပုဏ္ဏားအား စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ထွန်ယက်ခြင်း၊ ပေးလှူခြင်း၏ အရေးပါမှုကို ဗုဒ္ဓက သွန်သင်ထားသည်။ ဒေဝဟိတသုတ်တွင် ဗုဒ္ဓလေနာရောဂါထသည့်အခါ ရေနွေးလှူသော ဒေဝဟိတပုဏ္ဏားအား အလှူ၏ အကျိုးကြီးမားမှုကို ဟောကြားထားသည်။ မဟာသာလသုတ်တွင် သားများက နှင်ထုတ်ခံရသော ပုဏ္ဏားတစ်ဦးအား ဗုဒ္ဓက ဂါထာလေးပုဒ်သင်ပေးပြီး၊ ထိုဂါထာများကို ရွတ်ဆိုခြင်းဖြင့် သားများနှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်သွားပုံကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ပုဏ္ဏားတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝတွင် ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် သည်းခံခြင်း၏ အရေးပါမှုကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။

ဗြဟ္မဏသံယုတ်၏ အဓိကအနှစ်သာရမှာ လူမှုအဆင့်အတန်း၊ အမျိုးဇာတ်မာန၊ ဒေါသစိတ်တို့ကို ကျော်လွန်ပြီး စိတ်ထားဖြူစင်မှု၊ သီလဓမ္မ၊ အသိဉာဏ်ဖြင့် စင်ကြယ်သော ဘဝသို့ ရောက်ရှိရန် ဗုဒ္ဓ၏ လမ်းညွှန်မှုများဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများကို လူမှုအခြေအနေ အမျိုးမျိုးနှင့် ဆက်စပ်ပြီး လက်တွေ့ကျကျ ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ၊ သုဒ္ဓိကသုတ်တွင် အမျိုးဇာတ်ကြောင့် မစင်ကြယ်နိုင်ဘဲ အကျင့်ဖြင့်သာ စင်ကြယ်နိုင်ကြောင်း ဗုဒ္ဓက ရှင်းပြထားသည်။ ထို့အတူ၊ အဟိံသကသုတ်တွင် မညှင်းဆဲသူသည်သာ စစ်စစ်အဟိံသကမည်ကြောင်း ဟောကြား ထားသည်။ ဤအဆုံးအမများသည် လူသားအားလုံးအတွက် သင့်လျော်ပြီး လက်တွေ့ကျသော ဘဝလမ်းညွှန်မှုများဖြစ်သည်။

ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကို လေ့လာလိုသူများအတွက် အဖိုးတန်သော လမ်းညွှန်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ပုဏ္ဏားတို့၏ ယုံကြည်မှုများနှင့် လူမှုအဆင့်အတန်းကို အခြေခံသော မာနများကို ဖယ်ရှားရန် ဗုဒ္ဓ ဟောကြားထားသော တရားများကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အခြေခံမူများဖြစ်သည့် သီလ၊ သမထ၊ ပညာတို့၏ အရေးပါမှုကို ပြသထားပြီး၊ လူသားတို့၏ စိတ်ထားဖြူစင်မှုနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားဖြင့် မြတ်စွာဘုရားထံမှ လမ်းညွှန်ချက်များကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ပါဠိ တိပိဋက အတွင်း အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဗုဒ္ဓ၏ ဟောကြားချက်များကို လက်တွေ့ ဘဝနှင့် ဆက်စပ်ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဤသံယုတ်ကို လေ့လာခြင်းသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိက သွန်သင်ချက်များကို နက်ရှိုင်းစွာ နားလည်ရန် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သည်။

ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ လေ့လာသူများအတွက် တန်ဖိုးရှိသော လမ်းညွှန်ဖြစ်ရုံမက ခေတ်သစ် လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင်လည်း အသုံးဝင်သည်။ ယနေ့ ခေတ်တွင် လူမှုအဆင့်အတန်း၊ ယုံကြည်ချက်များကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သော ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းရန် ဗုဒ္ဓ၏ သည်းခံခြင်း၊ မျှတမှု၊ ဉာဏ်ပညာ အဆုံးအမများကို အသုံးချနိုင်သည်။ ဥပမာ၊ မာနတ္ထဒ္ဓသုတ်တွင် ခက်ထန်သော ပုဏ္ဏားတစ်ဦးအား ဗုဒ္ဓက ရိုသေလေးစားမှု၏ အရေးပါမှုကို ဟောကြားထားပြီး၊ ဤသုတ်သည် ခေတ်သစ် ဆက်ဆံရေး ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းရန် လမ်းညွှန်ချက်ပေးသည်။ ထို့အတူ၊ ပစ္စနီကသုတ်တွင် ဆန့်ကျင်ဘက်ကို လိုလားသော ပုဏ္ဏားအား ဗုဒ္ဓက ဆုံးမထားပြီး၊ ဤဟောကြားချက်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ကရုဏာ ပါရမီကို ပြသသည်။ ဤသံယုတ်ကို လေ့လာခြင်းဖြင့် လူသားတို့၏ စိတ်ထားဖြူစင်မှု၊ ကိုယ်ကျင့်တရားကို ဦးစားပေးရန် သင်ယူနိုင်ပြီး၊ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ပါဠိ စာပေ အနက် အရေးပါဆုံး အစိတ်အပိုင်းများထဲ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ လေ့လာလိုသူများအတွက် ဤသံယုတ်ကို မရှိမဖြစ် လေ့လာရန် အကြံပြုပါသည်။

Ashin Sundara(14.9.2025)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၈။ ဝင်္ဂီသသံယုတ်ကိုလေ့လာခြင်း

ဝင်္ဂီသသံယုတ်ဟူသည် အရှင်ဝင်္ဂီသနှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

ဗြဟ္မဏသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခုရှိသည့်အနက် အဋ္ဌမမြောက် သံယုတ်ဖြစ်သည်။

ဝင်္ဂီသသံယုတ်ကို သုတ်ပေါင်း ၁၂ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

ဝင်္ဂီသသံယုတ်တွင် နိက္ခန္တသုတ်၊ အရတီသုတ်၊ ပေသလသုတ်၊ အာနန္ဒသုတ်၊ သုဘာသိတသုတ်၊ သာရိပုတ္တသုတ်၊ ပဝါရဏာသုတ်၊ ပရောသဟဿသုတ်၊ ကောဏ္ဍညသုတ်၊ မောဂ္ဂလ္လာနသုတ်၊ ဂဂ္ဂရာသုတ်၊ ဝင်္ဂီသသုတ် ဟူ၍ သုတ်ပေါင်း ၁၂ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

နိက္ခန္တသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.1/my/pmt

အရတီသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.2/my/pmt

ပေသလသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.3/my/pmt

အာနန္ဒသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.4/my/pmt

သုဘာသိတသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.5/my/pmt

သာရိပုတ္တသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.6/my/pmt

ပဝါရဏာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.7/my/pmt

ပရောသဟဿသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.8/my/pmt

ကောဏ္ဍညသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.9/my/pmt

မောဂ္ဂလ္လာနသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.10/my/pmt

ဂဂ္ဂရာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn8.11/my/pmt

ဝင်္ဂီသသုတ်

https://suttacentral.net/sn8.12/my/pmt

ဝင်္ဂီသသံယုတ်တွင် နိက္ခန္တသုတ် = လူ့ဘောင်မှ ထွက်လာသူအား ကာမဝိတက်ဖြစ်ပေါ်ခြင်း (ကျောင်းစောင့်နေစဉ် မိန်းမများကိုမြင်ခြင်း၊ မမွေ့မလျော်ခြင်း ဖြစ်လာ၍ မိမိဘာသာ ဖြေဖျောက်ခြင်း)၊ အရတီသုတ် = မမွေ့မလျော်ခြင်းကို ဖြေဖျောက်ခြင်း၊ ပေသလသုတ် = သီလမြတ်နိုးသော ရဟန်းများအား မထီမဲ့မြင် ပြုမိခြင်း၊ အာနန္ဒသုတ် = အရှင်ဝင်္ဂီသအား အရှင်အာနန္ဒာက ဆုံးမခြင်း၊ သုဘာသိတသုတ် = ကောင်းစွာ ပြောဆိုအပ်သောစကား (အင်္ဂါလေးပါးနှင့် ပြည့်စုံသောစကား၊ မြတ်စွာဘုရား၏စကားသည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်ကြောင်း)၊ သာရိပုတ္တသုတ် = အရှင်သာရိပုတ္တရာအား အရှင်ဝင်္ဂီသက ချီးကျူးခြင်း၊ ပဝါရဏာသုတ် = အပြစ်မြင်လျှင် ဆုံးမရန်ဖိတ်ကြားခြင်း၊ ပရောသဟဿသုတ် = ရဟန်းတစ်ထောင်ကျော်အား တရားဟောခြင်း (အရှင်ဝင်္ဂီသက ဗုဒ္ဓအား ချီးကျူးခြင်း၊ ကြိုတင်၍ ကြံစည်မထားသော ဂါထာများ)၊ ကောဏ္ဍညသုတ် = အရှင်ကောဏ္ဍညအား ရှင်ဝင်္ဂီသချီးကျူးပုံ၊ မောဂ္ဂလ္လာနသုတ် = အရှင်မောဂ္ဂလာန်အား ရှင်ဝင်္ဂီသက ချီးကျူးခြင်း၊ ဂဂ္ဂရာသုတ် = ဂဂ္ဂရာရေကန်၌ ဗုဒ္ဓအားချီးကျူးခြင်း၊ ဝင်္ဂီသသုတ် = အရှင်ဝင်္ဂီသ အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ခြင်း စသည့် အကြောင်းအရာများပါဝင်ပါသည်။

ဝင်္ဂီသသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သုတ္တန်ပိဋကအတွင်းရှိ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် တည်ရှိပြီး အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ တရားဟောကြားချက်များနှင့် သူ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တိုးတက်မှုများကို ဖော်ပြထားသည့် အရေးပါသော သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် သုတ်ပေါင်း ၁၂ သုတ်ပါဝင်ပြီး အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ တရားဓမ္မဆိုင်ရာ အတွေးအမြင်များ၊ သူ၏ ဂါထာများနှင့် ဗုဒ္ဓဘုရားနှင့် အခြားသော ရဟန်းများအား ချီးကျူးမှုများကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။

ဤသံယုတ်၏ အနှစ်သာရမှာ အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ စိတ်ဓာတ်ရင့်ကျက်မှုနှင့် သူ၏ ကျင့်စဉ်လမ်းကြောင်းတွင် ကြုံတွေ့ရသည့် စိန်ခေါ်မှုများကို ကျော်လွှားနိုင်မှုပင်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် နိက္ခန္တသုတ်တွင် အရှင်ဝင်္ဂီသသည် လူ့ဘောင်မှ ထွက်လာပြီးနောက် ကာမဝိတက်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရပြီး ၎င်းတို့ကို မိမိဘာသာ ဖြေဖျောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ အရတီသုတ်တွင် မမွေ့မလျော်ခြင်းကို ကျော်လွှားပုံကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် တရားကျင့်စဉ်တွင် စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၏ အရေးပါမှုကို ထင်ရှားစွာ ပြသထားသည်။

ထို့ပြင် အရှင်ဝင်္ဂီသသည် သူ၏ ဂါထာများမှတစ်ဆင့် ဗုဒ္ဓဘုရားနှင့် အခြားရဟန်းများဖြစ်သည့် အရှင်သာရိပုတ္တ၊ အရှင်မောဂ္ဂလ္လာန၊ အရှင်ကောဏ္ဍညတို့အား ချီးကျူးထားသည်။ ဤဂါထာများသည် သူ၏ ကဗျာဆန်သော ဉာဏ်ရည်နှင့် တရားဓမ္မအပေါ် နက်နဲသော နားလည်မှုကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ပရောသဟဿသုတ်တွင် အရှင်ဝင်္ဂီသသည် ရဟန်းတစ်ထောင်ကျော်အား တရားဟောရာ၌ ဗုဒ္ဓဘုရားအား ချီးကျူးသည့် ဂါထာများကို ကြိုတင်ကြံစည်မှုမရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ခဲ့သည်။ ဤအချက်သည် သူ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထက်မြက်မှုနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် ကြည်ညိုမှုကို ထင်ရှားစေသည်။

ဝင်္ဂီသသံယုတ်၏ အဓိကအကြောင်းအရာများမှာ စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှု၊ တရားဓမ္မအပေါ် ယုံကြည်ကြည်ညိုမှုနှင့် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုတို့ဖြစ်သည်။ အရှင်ဝင်္ဂီသသည် ဤသုတ်များမှတစ်ဆင့် သူ၏ ကိုယ်ပိုင်ကျင့်စဉ်နှင့် ဗုဒ္ဓ၏ တရားဓမ္မကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခြင်းဖြင့် တရားဓမ္မကျင့်စဉ်၏ အနှစ်သာရကို ဖော်ပြထားသည်။

ဝင်္ဂီသသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သုတ္တန်ပိဋကအတွင်း အရေးပါသော သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ တရားဓမ္မအပေါ် သူ၏ နက်ရှိုင်းသော နားလည်မှုကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်ပေါင်း ၁၂ သုတ်သည် အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှု၊ ကဗျာဆန်သော ဂါထာများနှင့် ဗုဒ္ဓဘုရားနှင့် အခြားရဟန်းများအား ချီးကျူးဂုဏ်ပြုမှုတို့ကို ဖော်ပြထားသည်။

ဤသံယုတ်သည် တရားကျင့်စဉ်တွင် စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၏ အရေးပါမှုကို အထူးပြသထားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် နိက္ခန္တသုတ်နှင့် အရတီသုတ်တို့တွင် အရှင်ဝင်္ဂီသသည် ကာမဝိတက်နှင့် မမွေ့မလျော်ခြင်းကို ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့ပြီး သူ၏ စိတ်ဓာတ်ခိုင်မာမှုကို ပြသခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ပဝါရဏာသုတ်တွင် အပြစ်မြင်လျှင် ဆုံးမရန် ဖိတ်ကြားခြင်းသည် သူ၏ မိမိကိုယ်ကို ပြုပြင်လိုသော စိတ်ထားကို ထင်ရှားစေသည်။

အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ဂါထာများသည် သူ၏ ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်မှုနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် နက်ရှိုင်းသော ယုံကြည်ကြည်ညိုမှုကို ဖော်ပြသည်။ ပရောသဟဿသုတ်တွင် ရဟန်းတစ်ထောင်ကျော်အား တရားဟောရာတွင် ကြိုတင်ကြံစည်မှုမရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဂါထာများသည် သူ၏ ဝိညာဏဆိုင်ရာ ထက်မြက်မှုကို သက်သေပြသည်။ ဤဂါထာများသည် ဗုဒ္ဓဘုရားနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် သူ၏ ကြည်ညိုမှုကို ထင်ရှားစေသည်။

သုံးသပ်ရလျှင် ဝင်္ဂီသသံယုတ်သည် တရားကျင့်စဉ်၏ အခက်အခဲများကို ကျော်လွှားပြီး အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုကို ဖော်ပြထားသည့် စံနမူနာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်စဉ်တွင် စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှုနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် ယုံကြည်မှု၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။ အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ကျင့်စဉ်ခရီးသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး တရားဓမ္မကို လေ့လာလိုသူများအတွက် အဖိုးတန်သော သင်ခန်းစာများကို ပေးစွမ်းသည်။

ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

ဝင်္ဂီသသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သုတ္တန်ပိဋကအတွင်းရှိ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် တည်ရှိပြီး အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ တရားဓမ္မအပေါ် သူ၏ နက်ရှိုင်းသော နားလည်မှုကို ဖော်ပြထားသည့် အရေးပါသော သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် သုတ်ပေါင်း ၁၂ သုတ်ပါဝင်ပြီး အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှု၊ ကဗျာဆန်သော ဂါထာများနှင့် ဗုဒ္ဓဘုရားနှင့် အခြားရဟန်းများအား ချီးကျူးဂုဏ်ပြုမှုတို့ကို ဖော်ပြထားသည်။

ဤသံယုတ်၏ အဓိကအကြောင်းအရာများမှာ စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှု၊ တရားဓမ္မအပေါ် ယုံကြည်ကြည်ညိုမှုနှင့် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုတို့ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် နိက္ခန္တသုတ်တွင် အရှင်ဝင်္ဂီသသည် လူ့ဘောင်မှ ထွက်လာပြီးနောက် ကာမဝိတက်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရပြီး ၎င်းတို့ကို မိမိဘာသာ ဖြေဖျောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤသုတ်သည် တရားကျင့်စဉ်တွင် စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၏ အရေးပါမှုကို ထင်ရှားစွာ ပြသထားသည်။ ထို့အတူ အရတီသုတ်တွင် မမွေ့မလျော်ခြင်းကို ကျော်လွှားပုံကို ဖော်ပြထားပြီး စိတ်ဓာတ်ခိုင်မာမှု၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။

အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ဂါထာများသည် သူ၏ ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်မှုနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် နက်ရှိုင်းသော ယုံကြည်ကြည်ညိုမှုကို ဖော်ပြသည်။ ပရောသဟဿသုတ်တွင် ရဟန်းတစ်ထောင်ကျော်အား တရားဟောရာတွင် ကြိုတင်ကြံစည်မှုမရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဂါထာများသည် သူ၏ ဝိညာဏဆိုင်ရာ ထက်မြက်မှုကို သက်သေပြသည်။ ဤဂါထာများသည် ဗုဒ္ဓဘုရားနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် သူ၏ ကြည်ညိုမှုကို ထင်ရှားစေသည်။

ဝင်္ဂီသသံယုတ်သည် တရားကျင့်စဉ်တွင် စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှုနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် ယုံကြည်မှု၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။ အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ကျင့်စဉ်ခရီးသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ အတွက် လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး တရားဓမ္မကို လေ့လာလိုသူများအတွက် အဖိုးတန်သော သင်ခန်းစာများ ကို ပေးစွမ်းသည်။

ဤသံယုတ်သည် အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ကိုယ်ပိုင်ကျင့်စဉ်နှင့် ဗုဒ္ဓ၏ တရားဓမ္မကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခြင်းဖြင့် တရားဓမ္မကျင့်စဉ်၏ အနှစ်သာရကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်စဉ်တွင် စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှုနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် ယုံကြည်မှု၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။ အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ကျင့်စဉ်ခရီးသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး တရားဓမ္မကို လေ့လာလိုသူများအတွက် အဖိုးတန်သော သင်ခန်းစာများကို ပေးစွမ်းသည်။

ဤသံယုတ်၏ အဓိကအကြောင်းအရာများမှာ စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှု၊ တရားဓမ္မအပေါ် ယုံကြည်ကြည်ညိုမှုနှင့် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်ရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုတို့ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် နိက္ခန္တသုတ်တွင် အရှင်ဝင်္ဂီသသည် လူ့ဘောင်မှ ထွက်လာပြီးနောက် ကာမဝိတက်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရပြီး ၎င်းတို့ကို မိမိဘာသာ ဖြေဖျောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤသုတ်သည် တရားကျင့်စဉ်တွင် စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၏ အရေးပါမှုကို ထင်ရှားစွာ ပြသထားသည်။ ထို့အတူ အရတီသုတ်တွင် မမွေ့မလျော်ခြင်းကို ကျော်လွှားပုံကို ဖော်ပြထားပြီး စိတ်ဓာတ်ခိုင်မာမှု၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။

အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ဂါထာများသည် သူ၏ ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်မှုနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် နက်ရှိုင်းသော ယုံကြည်ကြည်ညိုမှုကို ဖော်ပြသည်။ ပရောသဟဿသုတ်တွင် ရဟန်းတစ်ထောင်ကျော်အား တရားဟောရာတွင် ကြိုတင်ကြံစည်မှုမရှိဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဂါထာများသည် သူ၏ ဝိညာဏဆိုင်ရာ ထက်မြက်မှုကို သက်သေပြသည်။ ဤဂါထာများသည် ဗုဒ္ဓဘုရားနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် သူ၏ ကြည်ညိုမှုကို ထင်ရှားစေသည်။

ဤသံယုတ်သည် အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ကိုယ်ပိုင်ကျင့်စဉ်နှင့် ဗုဒ္ဓ၏ တရားဓမ္မကို ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခြင်းဖြင့် တရားဓမ္မကျင့်စဉ်၏ အနှစ်သာရကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်စဉ်တွင် စိတ်ထိန်းချုပ်မှု၊ သီလဆောက်တည်မှုနှင့် တရားဓမ္မအပေါ် ယုံကြည်မှု၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။ အရှင်ဝင်္ဂီသ၏ ကျင့်စဉ်ခရီးသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး တရားဓမ္မကို လေ့လာလိုသူများအတွက် အဖိုးတန်သော သင်ခန်းစာများကို ပေးစွမ်းသည်။

Ashin Sundara(17.9.2025)

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၉။ ဝနသံယုတ်ကိုလေ့လာခြင်း

၁။ သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

ဝနသံယုတ်ဟူသည် တောနေရဟန်းတို့နှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်နေရာ (Location)

ဝနသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခုရှိသည့်အနက် နဝမမြောက် သံယုတ်ဖြစ်သည်။

၃။ သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

ဝနသံယုတ်တွင် ဝနဝဂ္ဂ ဟူ၍ ဝဂ် ၁ ဝဂ်၊  သုတ်ပေါင်း ၁၄ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

ဝနဝဂ္ဂတွင် ဝိဝေကသုတ်၊ ဥပဋ္ဌာနသုတ်၊ ကဿပဂေါတ္တသုတ်၊ သမ္ဗဟုလသုတ်၊ အာနန္ဒသုတ်၊ အနုရုဒ္ဓသုတ်၊ နာဂဒတ္တသုတ်၊ ကုလဃရဏီသုတ်၊ ဝဇ္ဇိပုတ္တသုတ်၊ သဇ္ဈာယသုတ်၊ အကုသလဝိတက္ကသုတ်၊ မဇ္ဈနှိကသုတ်၊ ပါကတိန္ဒြယသုတ်၊ ဂန္ဓတ္ထေနသုတ် ဟူ၍ သုတ်ပေါင်း ၁၄ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

ဝိဝေကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.1/my/pmt

ဥပဋ္ဌာနသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.2/my/pmt

ကဿပဂေါတ္တသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.3/my/pmt

သမ္ဗဟုလသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.4/my/pmt

အာနန္ဒသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.5/my/pmt

အနုရုဒ္ဓသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.6/my/pmt

နာဂဒတ္တသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.7/my/pmt

ကုလဃရဏီသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.8/my/pmt

ဝဇ္ဇိပုတ္တသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.9/my/pmt

သဇ္ဈာယသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.10/my/pmt

အကုသလဝိတက္ကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.11/my/pmt

မဇ္ဈနှိကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.12/my/pmt

ပါကတိန္ဒြယသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn9.13/my/pmt

ဂန္ဓတ္ထေနသုတ်

https://suttacentral.net/sn9.14/my/pmt

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

ဝနဝဂ္ဂတွင် ဝိဝေကသုတ် = ကိလေသာ ကင်းဆိတ်ရေး၊ တောစောင့်နတ် သတိပေးခြင်း၊ ဥပဋ္ဌာနသုတ် = နေ့ခင်း၌ အိပ်သောရဟန်းအား သတိပေးပုံ၊ ကဿပဂေါတ္တသုတ် = ကဿပအနွယ်ဝင် ရဟန်းအား သတိပေးခြင်း (မုဆိုးအား ဆုံးမသူ)၊ သမ္ဗဟုလသုတ် = များစွာသောရဟန်းတို့အား တောစောင့်နတ် တောင့်တခြင်း၊ အာနန္ဒသုတ် = အရှင်အာနန္ဒာအား တောစောင့်နတ်က သတိပေးခြင်း (တရားဟောခြင်းများသူ စကားပြောခြင်းသည် အကျိုးမရှိ) ၊ အနုရုဒ္ဓသုတ် = အရှင်အနုရုဒ္ဓါအား နတ်သမီးက ဖြားယောင်းခြင်း (ရှေးဘဝက မယားဖြစ်ခဲ့သူ၊ တာဝတိံသာ နတ်ပြည်ကို တောင့်တရန် တိုက်တွန်းခြင်း၊ နာဂဒတ္တသုတ် = အရှင်နာဂဒတ္တအား တောစောင့်နတ်က သတိပေးခြင်း (ရွာထဲသို့ စောစောဝင်ပြီး နေမြင့်မှပြန်)၊ ကုလဃရဏီသုတ် = တောစောင့်နတ်က အိမ်ရှင်မအသွင်ဖြင့် သတိပေးခြင်း (အိမ်၌ ကြာမြင့်စွာနေသော ရဟန်း၊ လူများက ပြောကြပုံ၊ ရသေ့ရဟန်းသည် ဆန့်ကျင်ဘက်အသံများကို သည်းခံအပ်ကြောင်း)၊ ဝဇ္ဇိပုတ္တသုတ် = ဝဇ္ဇီတိုင်းသား ရဟန်းအား တောစောင့်နတ်က သတိပေးခြင်း (ပွဲသဘင်မှ တီးမှုတ်သံကြား၍ ငိုကြွေးသူ၊ လူများက ရဟန်းကိုအားကျပုံ)၊ သဇ္ဈာယသုတ် = တရားကို ရွတ်ဆိုသောရဟန်းအား တောစောင့်နတ်က မေးခြင်း၊ အကုသလဝိတက္ကသုတ် =အကုသိုလ်ဝိတက်ကို ကြံမိသော ရဟန်းအား တောစောင့်နတ်က သတိပေးခြင်း၊ မဇ္ဈနှိကသုတ်၊ ပါကတိန္ဒြယသုတ်၊ ဂန္ဓတ္ထေနသုတ် = အနံ့ကို ခိုးသူဟု တောစောင့်နတ်က စွပ်စွဲပုံ တို့ပါဝင်ပါသည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ် (Essence)

ဝနသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်အတွင်းရှိ နဝမမြောက်သံယုတ်ဖြစ်ပြီး တောနေရဟန်းများနှင့်ဆိုင်သော ဟောကြားချက်များကို စုစည်းထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ဝနဝဂ္ဂဟူသော ဝဂ်တစ်ခုတွင် သုတ် ၁၄ သုတ်ပါဝင်ပြီး၊ တောစောင့်နတ်များက ရဟန်းများအား သတိပေးခြင်း၊ ဆုံးမခြင်း၊ ဖြားယောင်းခြင်းနှင့် တရားဓမ္မနှင့်ဆိုင်သော မေးမြန်းခြင်းများကို ဖော်ပြထားသည်။ သုတ်များသည် ရဟန်းများ၏ ကိလေသာကင်းစင်ရေး၊ သတိတရားရှိမှု၊ အကုသိုလ်ဝိတက်များကို စွန့်လွှတ်ရေးနှင့် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရေးကို အဓိကထား သင်ကြားပေးသည်။ ဤသံယုတ်သည် ရဟန်းတို့၏ စိတ်ဖြူစင်မှုနှင့် ဓမ္မလမ်းစဉ်တွင် မတော်မတရား အပြုအမူများကို ရှောင်ကြဉ်ရန် လမ်းညွှန်ပြသထားသည်။

၆။ နိဂုံး (Conclusion)

ဝနသံယုတ်သည် တောနေရဟန်းများ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖြူစင်မှုနှင့် တရားဓမ္မလမ်းစဉ်တွင် သတိရှိမှု၊ ကိလေသာကင်းစင်မှုကို အလေးပေးဖော်ပြထားသော သုတ္တန်ပိဋက၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ တောစောင့်နတ်များက ရဟန်းများအား သတိပေးခြင်း၊ ဆုံးမခြင်းများမှတစ်ဆင့် သံသရာလွတ်မြောက်ရေးအတွက် လမ်းညွှန်ပြသထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ရဟန်းတို့အား စည်းကမ်းစောင့်ထိန်းရန်နှင့် တရားအားထုတ်မှုတွင် မဆုတ်မနစ်အားထုတ်ရန် သင်ကြားပေးသည့် တန်ဖိုးရှိသော ဆုံးမမှုများကို ပေးထားသည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

ဝနသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်အတွင်းရှိ နဝမသံယုတ်အနေဖြင့် တရားအားထုတ်မှုတွင် သတိပဋ္ဌာန်နှင့် စိတ်ဖြူစင်မှု၏ အရေးပါပုံကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည့် အဖိုးတန်သုတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် ဝနဝဂ္ဂဟူသော ဝဂ်တစ်ခုအတွင်း သုတ် ၁၄ သုတ်ပါဝင်ပြီး၊ တောနေရဟန်းများနှင့်ဆိုင်သော ဟောကြားချက်များကို အထူးပြုထားသည်။ အထူးသဖြင့် တောစောင့်နတ်များက ရဟန်းများအား သတိပေးခြင်း၊ ဆုံးမခြင်း၊ ဖြားယောင်းခြင်းနှင့် တရားဓမ္မနှင့်ဆိုင်သော မေးမြန်းခြင်းများမှတစ်ဆင့် စိတ်ကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ကိလေသာမှ ကင်းဝေးရန် လှုံ့ဆော်ပေးသည့် သွန်သင်ချက်များကို တွေ့ရသည်။

ဤသံယုတ်၏ အဓိကအကြောင်းအရာမှာ ရဟန်းများအား လောကီအာရုံများမှ ကင်းလွတ်စေရန်နှင့် တရားအားထုတ်မှုတွင် သတိတရားကို အမြဲထိန်းသိမ်းထားရန် ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဝိဝေကသုတ်တွင် ကိလေသာကင်းဆိတ်ရေးကို အလေးပေးဖော်ပြထားပြီး၊ အာနန္ဒသုတ်တွင် အရှင်အာနန္ဒာအား တောစောင့်နတ်က တရားဟောခြင်းသည် အကျိုးမရှိကြောင်း သတိပေးပုံ၊ အနုရုဒ္ဓသုတ်တွင် နတ်သမီးက ဖြားယောင်းခြင်းများမှတစ်ဆင့် စိတ်ထိန်းသိမ်းမှု၏ အရေးပါပုံကို ပြသထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ရဟန်းများသာမက၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအားလုံးအတွက် စိတ်ကို ဖြူစင်စေရန်နှင့် အကုသိုလ်တရားများမှ ကင်းဝေးရန် လမ်းညွှန်ပေးသည့် တန်ဖိုးရှိသော ဆုံးမမှုများဖြစ်သည်။

ထို့အပြင်၊ ဝနသံယုတ်သည် တရားအားထုတ်သူများအား သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် အလေးပေးထားသည်။ တောစောင့်နတ်များ၏ သတိပေးချက်များသည် ရဟန်းများအား စည်းကမ်းစောင့်ထိန်းရန်၊ အကုသိုလ်ဝိတက်များကို စွန့်လွှတ်ရန်နှင့် တရားဓမ္မလမ်းစဉ်တွင် စူးစိုက်အားထုတ်ရန် တိုက်တွန်းထားသည်။ ဤသွန်သင်ချက်များသည် ယနေ့ခေတ်တွင်လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် စိတ်အာရုံ၏ အရေးပါမှုနှင့် ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် လမ်းစဉ်ကို ပြသပေးနိုင်ဆဲဖြစ်သည်။ သုတ်တစ်ခုစီသည် တရားအားထုတ်မှုတွင် သတိရှိမှု၊ စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှုနှင့် စိတ်ဖြူစင်မှု၏ အရေးပါပုံကို ထပ်လောင်းအတည်ပြုပေးသည်။ ထို့ကြောင့် ဝနသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာတရားအားထုတ်သူများအတွက် မရှိမဖြစ် လမ်းညွှန်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေသည်။

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၁၀။ ယက္ခသံယုတ်ကို လေ့လာခြင်း

၁။ သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

ယက္ခသံယုတ်ဟူသည် ဘီလူးတို့နှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်နေရာ (Location)

ယက္ခသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခုရှိသည့်အနက် ဒဿမမြောက် သံယုတ်ဖြစ်သည်။

၃။ သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

ယက္ခသံယုတ်တွင် ဣန္ဒကဝဂ်ဟူ၍ ဝဂ် ၁ ဝဂ်၊  သုတ်ပေါင်း ၁၂ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။

ဣန္ဒကဝဂ်တွင် ဣန္ဒကသုတ်၊ သက္ကနာမသုတ်၊ သူစိလောမသုတ်၊ မဏိဘဒ္ဒသုတ်၊ သာနုသုတ်၊ ပိယင်္ကရသုတ်၊ ပုနဗ္ဗသုသုတ်၊ သုဒတ္တသုတ်၊ ပထမသုက္ကာသုတ်၊ ဒုတိယသုက္ကာသုတ်၊ စီရာသုတ်၊ အာဠဝကသုတ် ဟူ၍ သုတ်ပေါင်း ၁၂ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။

ဣန္ဒကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.1/my/pmt

သက္ကနာမသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.2/my/pmt

သူစိလောမသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.3/my/pmt

မဏိဘဒ္ဒသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.4/my/pmt

သာနုသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.5/my/pmt

ပိယင်္ကရသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.6/my/pmt

ပုနဗ္ဗသုသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.7/my/pmt

သုဒတ္တသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.8/my/pmt

ပထမသုက္ကာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.9/my/pmt

ဒုတိယသုက္ကာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.10/my/pmt

စီရာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn10.11/my/pmt

အာဠဝကသုတ်

https://suttacentral.net/sn10.12/my/pmt

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

ဣန္ဒကဝဂ်တွင် ဣန္ဒကသုတ် = ဣန္ဒကဘီလူးအား သတ္တဝါဖြစ်ပုံကို ဟောပုံ (သတ္တဝါဖြစ်ပုံကို မေးလျှောက်ခြင်း၊ ကလလရေကြည်မှ အမြှုပ်၊ အမြှုပ်မှ သားတစ်ဖြစ်ပုံ စသည်ကိုဟောသည်)၊ သက္ကနာမသုတ် = သက္ကဘီလူးအား သူတစ်ပါးကို ဆုံးမသင့်ကြောင်း မိန့်ကြားခြင်း၊ သူစိလောမသုတ် = သူစိလောမဘီလူး၏ ဗိမာန်၌ ဗုဒ္ဓသီတင်းသုံးခြင်း၊ ဘီလူးက ရဟန်းတုဟုစွပ်စွဲခြင်း၊ ပြဿနာမေးခြင်း၊ ရာဂ, ဒေါသ, မောဟတို့သည် အတ္တဘောလျှင် အကြောင်းရင်းရှိကြောင်း၊ မဏိဘဒ္ဒသုတ် = မဏိဘဒ္ဒဘီလူးအား သတိရှိခြင်းနှင့်စပ်၍ မိန့်ကြားချက် (သတိရှိခြင်းသည်ကောင်း၏၊ သို့သော် မေတ္တာပွားမှရန်ကင်း၏)၊ သာနုသုတ် = သာနုသာမဏေအား ဘီလူးပူးဝင်ခြင်း (ငိုကြွေးသောမိခင်အား ဘီလူးကပြောပုံ၊ ရဟန်းပြုပြီးမှ လူထွက်လာသူသည် သူသေနှင့်တူကြောင်း)၊ ပိယင်္ကရသုတ် = ဘီလူမက သားငယ်ပိယင်္ကရအားချော့ပုံ၊ (အရှင်အနုရုဒ္ဓါ၏ တရားဂါထာများကို ဘီလူးမကြားနာပုံ)၊ ပုနဗ္ဗသုသုတ် = ဘီလူးမက သားငယ်ပုနဗ္ဗသုအားချော့ပုံ၊ သုဒတ္တသုတ် = သုဒတ္တ(အနာထပိဏ်) သူဌေးအား ဘီလူးတို့က မြို့တံခါးဖွင့်ပေးခြင်း (အနာထပိဏ်သူဌေး ညအမှောင်ထဲတွင် ဘုရားထံသွားခြင်း၊ ဘီလူးတို့က မြို့တံခါးဖွင့်ပေးခြင်း၊ နောက်ဆုတ်ရန်ကြံစဉ်၊ သုသာန်စောင့်နတ်က အားပေးခြင်း၊ ဗုဒ္ဓက သုဒတ္တဟူသော ငယ်နာမည်ဖြင့်ခေါ်၍ တရားဟောခြင်း)၊ ပထမသုက္ကာသုတ် = သုက္ကာဘိက္ခုနီအား ဘီလူးချီးကျူးပုံ၊ ဒုတိယသုက္ကာသုတ်၊ စီရာသုတ် = စီရာဘိက္ခုနီအား ဘီလူးက ချီးကျူးခြင်း၊ အာဠဝကသုတ် = အာဠဝကဘီလူး၏ ပြဿနာများကို ဗုဒ္ဓဖြေခြင်း (အာဠဝကဘီလူး၏ ဗိမာန်၌ ဗုဒ္ဓသီတင်းသုံးခြင်း၊ ဘီလူးက နှင်ထုတ်ခြင်း၊ ပြဿနာမေးခြင်း၊ မြတ်သောဥစ္စာ၊ သံသရာရေအလျဉ်ကို ကူးနိုင်သောတရား၊ ပညာကိုရရှိနိုင်ပုံ၊ ဗုဒ္ဓအား ဘီလူးက ချီးကျူးပုံ တို့ပါဝင်ပါသည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ် (Essence)

ယက္ခသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သုတ္တန်ပိဋကတွင် ပါဝင်သော သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်အတွင်းရှိ ဒဿမမြောက်သံယုတ်ဖြစ်ပြီး၊ ဘီလူးများနှင့်ဆိုင်သော ဟောကြားချက်များကို အထူးပြုထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ဣန္ဒကဝဂ်ဟူသော ဝဂ်တစ်ခုတည်းပါဝင်ပြီး၊ သုတ်ပေါင်း ၁၂ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ဘီလူးများ၏ သဘာဝ၊ ၎င်းတို့၏ ဗုဒ္ဓထံ မေးမြန်းမှုများ၊ ဗုဒ္ဓ၏ အဖြေများနှင့် တရားဟောပုံများကို ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ၊ ဣန္ဒကသုတ်တွင် သတ္တဝါဖြစ်ပုံကို မေးမြန်းခြင်း၊ သက္ကနာမသုတ်တွင် သူတစ်ပါးကို ဆုံးမရန်ညွှန်ကြားခြင်း၊ မဏိဘဒ္ဒသုတ်တွင် သတိနှင့် မေတ္တာတရားကို ဟောကြားခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ အာဠဝကသုတ်တွင် အာဠဝကဘီလူး၏ ပြဿနာများကို ဗုဒ္ဓက ဖြေကြားပြီး သံသရာကို ကျော်လွှားနိုင်သော တရားနှင့် ပညာရရှိပုံတို့ကို ဟောကြားထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဘီလူးများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှုများမှတစ်ဆင့် တရားဓမ္မ၏ နက်နဲသော အဆုံးအမများကို ဖော်ပြထားပြီး၊ သတိ၊ မေတ္တာ၊ ပညာနှင့် သံသရာကို ကျော်လွှားနိုင်မှုတို့၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးထားသည်။

၆။ နိဂုံး (Conclusion)

ယက္ခသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆုံးအမများကို ဘီလူးများနှင့် ဆက်သွယ်မှုများမှတစ်ဆင့် ထူးခြားစွာ ဖော်ပြထားသော စာပိုဒ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်များသည် ဘီလူးများ၏ သဘာဝ၊ ၎င်းတို့၏ မေးခွန်းများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ ဖြေကြားချက်များမှတစ်ဆင့် တရားဓမ္မ၏ အလေးအနက်ကို ထင်ရှားစေသည်။ ဥပမာ၊ အာဠဝကသုတ်တွင် အာဠဝကဘီလူး၏ ပြဿနာများကို ဗုဒ္ဓက ဖြေကြားပြီး၊ မြတ်သောဥစ္စာ၊ သံသရာကို ကူးနိုင်သော တရားနှင့် ပညာရရှိပုံတို့ကို ဟောကြားခဲ့သည်။ ဤသုတ်များသည် သတိရှိမှု၊ မေတ္တာတရား၊ သူတစ်ပါးကို ဆုံးမခြင်းနှင့် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် လိုအပ်သော ဉာဏ်ပညာတို့၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ယက္ခသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် လေ့လာရန်ထိုက်တန်သော သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဘီလူးများကဲ့သို့ သတ္တဝါများပင်လျှင် တရားဓမ္မကို နားလည်နိုင်ကြောင်း သက်သေပြထားသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ တရားဓမ္မ၏ အနှစ်သာရများကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ နားလည်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

ယက္ခသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာစာပေတွင် ထူးခြားသော အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိပြီး၊ ဘီလူးများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ အပြန်အလှန်ဆက်သွယ်မှုများမှတစ်ဆင့် တရားဓမ္မ၏ နက်နဲသော အဆုံးအမများကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်များသည် ဘီလူးများ၏ မေးမြန်းမှုများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ ဖြေကြားချက်များမှတစ်ဆင့် သတိရှိမှု၊ မေတ္တာတရား၊ ဉာဏ်ပညာနှင့် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် လိုအပ်သော တရားများကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ၊ မဏိဘဒ္ဒသုတ်တွင် သတိရှိမှုနှင့် မေတ္တာတရား၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးထားပြီး၊ အာဠဝကသုတ်တွင် သံသရာကို ကျော်လွှားနိုင်သော တရားနှင့် ပညာရရှိပုံကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအား တရားဓမ္မကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ နားလည်ရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ ဘဝတွင် အသုံးချရန် လှုံ့ဆော်ပေးသည်။ ထို့ပြင်၊ ဘီလူးများကဲ့သို့ သတ္တဝါများပင်လျှင် ဗုဒ္ဓ၏ အဆုံးအမများကို လက်ခံနားလည်နိုင်ကြောင်း ဤသံယုတ်က သက်သေပြသည်။ ယက္ခသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများကို လေ့လာလိုသူများအတွက် တန်ဖိုးရှိသော သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

Ashin Sundara(21.9.2025)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၁၁။ သက္ကသံယုတ်ကိုလေ့လာြခင်း

၁။ သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

သက္ကသံယုတ်ဟူသည် သိကြားမင်းနှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်နေရာ (Location)

သက္ကသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခုရှိသည့်အနက် ဧကဒဿမမြောက် သံယုတ်ဖြစ်သည်။

၃။ သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

သက္ကသံယုတ်တွင် ပထမဝဂ်၊ ဒုတိယဝဂ် နှင့် တတိယဝဂ် ဟူ၍ ဝဂ် ၃ ဝဂ်၊ သုတ်ပေါင်း ၂၅ သုတ် တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

ပထမဝဂ်တွင် သုဝီရသုတ်၊ သုသီမသုတ်၊ ဓဇဂ္ဂသုတ်၊ ဝေပစိတ္တိသုတ်၊ သုဘာသိတဇယသုတ်၊ ကုလာဝကသုတ်၊ နဒုဗ္ဘိယသုတ်၊ ဝေရောစနအသုရိန္ဒသုတ်၊ အရညာယတနဣသိသုတ်၊ သမုဒ္ဒကသုတ် တို့ပါဝင်ပြီး သုတ်ပေါင်း ၁၀ သုတ်ပါဝင်သည်။

သုဝီရသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.1/my/pmt

သုသီမသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.2/my/pmt

ဓဇဂ္ဂသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.3/my/pmt

ဝေပစိတ္တိသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.4/my/pmt

သုဘာသိတဇယသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.5/my/pmt

ကုလာဝကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.6/my/pmt

နဒုဗ္ဘိယသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.7/my/pmt

ဝေရောစနအသုရိန္ဒသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.8/my/pmt

အရညာယတနဣသိသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.9/my/pmt

သမုဒ္ဒကသုတ်

https://suttacentral.net/sn11.10/my/pmt

ဒုတိယဝဂ်တွင် ဝတပဒသုတ်၊ သက္ကနာမသုတ်၊ မဟာလိသုတ်၊ ဒလိဒ္ဒသုတ်၊ ရာမဏေယျကသုတ်၊ ယဇမာနသုတ်၊ ဗုဒ္ဓဝန္ဒနာသုတ်၊ ဂဟဋ္ဌဝန္ဒနာသုတ်၊ သတ္ထာရဝန္ဒနာသုတ်၊ သံဃဝန္ဒနာသုတ် တို့ပါဝင်ပြီး သုတ်ပေါင်း ၁၀ သုတ်ပါဝင်သည်။

ဝတပဒသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.11/my/pmt

သက္ကနာမသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.12/my/pmt

မဟာလိသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.13/my/pmt

ဒလိဒ္ဒသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.14/my/pmt

ရာမဏေယျကသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.15/my/pmt

ယဇမာနသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.16/my/pmt

ဗုဒ္ဓဝန္ဒနာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.17/my/pmt

ဂဟဋ္ဌဝန္ဒနာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.18/my/pmt

သတ္ထာရဝန္ဒနာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.19/my/pmt

သံဃဝန္ဒနာသုတ်

https://suttacentral.net/sn11.20/my/pmt

တတိယဝဂ်တွင် ဆေတွာသုတ်၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယသုတ်၊ သမ္ဗရိမာယာသုတ်၊ အစ္စယသုတ်၊ အက္ကောဓသုတ် တို့ပါဝင်ပြီး သုတ်ပေါင်း ၅ သုတ်ပါဝင်သည်။

ဆေတွာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.21/my/pmt

ဒုဗ္ဗဏ္ဏိယသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.22/my/pmt

သမ္ဗရိမာယာသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.23/my/pmt

အစ္စယသုတ်၊

https://suttacentral.net/sn11.24/my/pmt

အက္ကောဓသုတ်

https://suttacentral.net/sn11.25/my/pmt

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

ပထမဝဂ်တွင် သုဝီရသုတ်၌ သုဝီရနတ်သားနှင့် သိကြားမင်းအကြောင်းကို ဟောခြင်း၊ သုသီမသုတ်၊ ဓဇဂ္ဂသုတ်၌ တံခွန်ဖျားကိုကြည့်ရန် သိကြားမင်းပြောခြင်း (နတ်နှင့်အသူရာတို့၏ စစ်ပွဲ၊ စစ်မြေပြင်၌ ကြောက်ရွံ့ခြင်းဖြစ်လျှင် မိမိနှင့် နတ်မင်းကြီး သုံးယောက်တို့၏ တံခွန်ဖျားကိုကြည့်ရန် သိကြားမင်းက ပြောခြင်း၊ ရဟန်းတို့အား ကြောက်ရွံ့ခြင်းဖြစ်လျှင် ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာတို့ကို မောက်မေ့ရန် မိန့်ကြားခြင်း)၊ ဝေပစိတ္တိသုတ်၌ ဝေပစိတ္တိအသူရိန်က သိကြားမင်းအား ဆဲရေးခြင်း (နတ်နှင့် အသူရာ တို့စစ်ပွဲ၊ ဝေပစိတ္တိအသူရိန်ကို နတ်တို့က ဖမ်းမိခြင်း၊ ဝေပစိတ္တိက သိကြားမင်းအား ဆဲရေးခြင်း၊ သိကြားမင်းက သည်းခံနေ၍ မာတလိကမေးခြင်း၊ သည်းခံခြင်း၏ အပြစ်နှင့်အကျိုး)၊ သုဘာသိတဇယသုတ်၌ ကောင်းသောစကားဖြင့် အောင်မြင်နိုင်ခြင်း (သိကြားမင်းနှင့် ဝေပစိတ္တိ အသူရိန်တို့၏ စကားစစ်ထိုးပွဲ၊ လူမိုက်ကို အပြစ်ဒဏ်ဖြင့် နှိပ်ကွပ်သင့်သည်ဟု ဝေပစိတ္တက ဆိုခြင်း၊ သည်းခံခြင်းဖြင့် နှိပ်ကွက်သင့်သည်ဟု သိကြားမင်းက ဆိုခြင်း၊ သိကြားမင်းအနိုင်ရခြင်း)၊ ကုလာဝကသုတ်၌ ဂဠုန်ငှက်သိုက်များကို မဖျက်ဆီးရန်ပြောခြင်း (နတ်နှင့်အသူရာတို့၏ စစ်ပွဲ၊ နတ်တို့ရှုံး၍ ထွက်ပြေးကြခြင်း၊ ဂဠုန်ငှက်သိုက်များ မပျက်စီးစေလို၍ သိကြားမင်း၏ရထား ပြန်လှည့်ခြင်း၊ အသူရာတို့ကြောက်၍ ထွက်ပြေးခြင်း)၊ နဒုဗ္ဘိယသုတ်၌ မပြစ်များထိုက်သူအား ပြစ်မှားခြင်း (ရန်သူကိုပင် မပြစ်မှားရန် သိကြားမင်းဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ ဝေပစိတ္တိအသူရိန်က သိကြားမင်းအား ဖမ်းရန်ကြံခြင်း၊ သိကြားမင်းက ကျိန်စာအဆိုခိုင်းခြင်း)၊ ဝေရောစနအသုရိန္ဒသုတ်၌ သိကြားမင်းနှင့် ဝေရောစနအသူရိန်တို့ စကားဆိုပုံ (ကိစ္စဟူသည် ပြီးမြောက်မှ တင့်တယ်ကြောင်း၊ သည်းခံခြင်းထက် သာလွန်သောတရားမရှိကြောင်း)၊ အရညာယတနဣသိသုတ်၌ တောကျောင်း ရသေ့များထံ သိကြားမင်းချဉ်းကပ်ခြင်း (သိကြားမင်းနှင့် ဝေပစိတ္တိအသူရိန်တို့ ရသေ့များထံသွားခြင်း၊ ရသေ့တို့အား ရိုသေသူနှင့် မရိုသေသူ၊ သီလရှိသူ၏အနံ့ကို နတ်တို့ နှစ်သက်ကြောင်း)၊ သမုဒ္ဒကသုတ်၌ သမုဒ္ဒရာအနီး၌နေသော ရသေ့များအကြောင်း တို့ပါဝင်သည်။

ဒုတိယဝဂ်တွင် ဝတပဒသုတ်၌ သိကြားမင်းဆောက်တည်ခဲ့သော ကျင့်ဝတ် ၇ ပါး၊ သက္ကနာမသုတ်၌ သိကြားမင်း၏ အမည် ၇ ပါး၊ မဟာလိသုတ်၌ မဟာလိအား သိကြားမင်းအကြောင်း ဟောခြင်း၊ ဒလိဒ္ဒသုတ်၌ သိကြားမင်းနှင့် ဆင်းရဲသားနတ်သား (သဒ္ဓါ၊ သီလစသည်တို့နှင့်ပြည့်စုံသော ဆင်းရဲသား ယောက်ျားသေလွန်၍ တာဝတိံသာ၌ဖြစ်ခြင်း၊ မိမိတို့ထက် သာလွန်၍ အခြားနတ်များက ရှုတ်ချခြင်း၊ သိကြားမင်းက ဆုံးမရခြင်း)၊ ရာမဏေယျကသုတ်၌ မွေ့လျော်ဖွယ်ရှိသောအရပ်ကို မေးလျှောက်ခြင်း၊ ယဇမာနသုတ်၌ အကျိုးကြီးသောပူဇော်မှုကို ဟောခြင်း၊ ဗုဒ္ဓဝန္ဒနာသုတ်၌ သိကြားမင်းနှင့် သဟမ္ပတိ ဗြဟ္မာတို့က ဗုဒ္ဓအားရှိခိုးခြင်း၊ ဂဟဋ္ဌဝန္ဒနာသုတ်၌ သိကြားမင်းက လူတို့အား ရှိခိုးခြင်း၊ သတ္ထာရဝန္ဒနာ သုတ်၌ သိကြားမင်းက မြတ်စွာဘုရားအားရှိခိုးခြင်း၊ သံဃဝန္ဒနာသုတ်၌ သိကြားမင်းက သံဃာအား ရှိခိုးခြင်း တို့ပါဝင်သည်။

တတိယဝဂ်တွင် ဆေတွာသုတ်၊ ဒုဗ္ဗဏ္ဏိကသုတ်၌ အဆင်းမလှသောနတ်က သိကြားမင်း၏ စိတ်ကို စမ်းခြင်း၊ သမ္ဗရိမာယာသုတ်၌ သိကြားမင်းက သမ္ဗရိအသူရိန်၏မာယာကို တောင်းခြင်း၊ အစ္စယသုတ်၌ အပြစ်ကို ဝန်ခံခြင်းနှင့် သိကြားမင်း၏ဩဝါဒ၊ အက္ကောဓသုတ်၌ အမျက်မထွက်ရန် သိကြားမင်း ဆုံးမခဲ့ပုံ တို့ ပါဝင်သည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ် (Essence)

သက္ကသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋကအတွင်းရှိ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် ဧကဒဿမမြောက် သံယုတ်အဖြစ် တည်ရှိပြီး၊ သိကြားမင်း (သက္က) နှင့်ဆိုင်သော ဟောကြားချက်များကို အထူးပြုထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပထမဝဂ်၊ ဒုတိယဝဂ်၊ တတိယဝဂ်ဟူ၍ ဝဂ် ၃ ခုနှင့် သုတ်ပေါင်း ၂၅ သုတ်ပါဝင်သည်။ သုတ်များသည် သိကြားမင်း၏ အပြုအမူ၊ နတ်နှင့် အသူရာတို့၏ စစ်ပွဲများ၊ တရားဓမ္မနှင့် ဆက်စပ်သော မေးမြန်းမှုများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ ဖြေကြားချက်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ၊ ဓဇဂ္ဂသုတ်တွင် နတ်နှင့် အသူရာတို့၏ စစ်ပွဲအတွင်း ကြောက်ရွံ့မှုဖြစ်ပေါ်လျှင် တံခွန်ဖျားကို ကြည့်ရန်နှင့် ဗုဒ္ဓ၊ ဓမ္မ၊ သံဃာတို့ကို အောက်မေ့ရန် သိကြားမင်းက ညွှန်ကြားသည်။ ဝေပစိတ္တိသုတ်နှင့် သုဘာသိတဇယသုတ်တို့တွင် သည်းခံခြင်း၏ အရေးပါမှုနှင့် စကားဖြင့် အောင်မြင်နိုင်မှုကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ဒုတိယဝဂ်တွင် သိကြားမင်း၏ ကျင့်ဝတ် ၇ ပါး (ဝတပဒသုတ်)၊ ဗုဒ္ဓ၊ တရား၊ သံဃာနှင့် လူတို့အား ရှိခိုးခြင်း (ဗုဒ္ဓဝန္ဒနာသုတ်၊ သံဃဝန္ဒနာသုတ်) စသည်တို့ကို ဖော်ပြထားသည်။ တတိယဝဂ်တွင် အမျက်မထွက်ရန် (အက္ကောဓသုတ်) နှင့် အပြစ်ဝန်ခံခြင်း (အစ္စယသုတ်) ကဲ့သို့သော တရားများကို သိကြားမင်းက ဆုံးမသည်။ ဤသံယုတ်သည် သည်းခံခြင်း၊ သဒ္ဓါ၊ သီလ၊ ပညာနှင့် တရားဓမ္မကို လိုက်နာခြင်း၏ အရေးပါမှုကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။

၆။ နိဂုံး (Conclusion)

သက္ကသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆုံးအမများကို သိကြားမင်းနှင့် ဆက်စပ်သော ဟောကြားချက်များမှတစ်ဆင့် ထူးခြားစွာ ဖော်ပြထားသော စာပိုဒ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်ပေါင်း ၂၅ သုတ်သည် သိကြားမင်း၏ နတ်နှင့် အသူရာတို့၏ စစ်ပွဲများ၊ ၎င်း၏ မေးမြန်းမှုများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ ဖြေကြားချက်များမှတစ်ဆင့် တရားဓမ္မ၏ နက်နဲသော အလေးအနက်ကို ထင်ရှားစေသည်။ ဥပမာ၊ ဓဇဂ္ဂသုတ်တွင် ကြောက်ရွံ့မှုကို ကျော်လွှားရန် ဗုဒ္ဓ၊ ဓမ္မ၊ သံဃာတို့ကို အောက်မေ့ရန် ညွှန်ကြားထားပြီး၊ ဝေပစိတ္တိသုတ်နှင့် သုဘာသိတဇယသုတ်တို့တွင် သည်းခံခြင်းနှင့် ကောင်းသော စကားဖြင့် အောင်မြင်နိုင်မှုကို အလေးပေးထားသည်။ ဒုတိယဝဂ်တွင် သိကြားမင်း၏ ကျင့်ဝတ် ၇ ပါးနှင့် ဗုဒ္ဓ၊ တရား၊ သံဃာတို့အား ရှိခိုးခြင်းကို ဖော်ပြထားပြီး၊ တတိယဝဂ်တွင် အမျက်မထွက်ရန်နှင့် အပြစ်ဝန်ခံခြင်းကဲ့သို့သော တရားများကို သိကြားမင်းက ဆုံးမသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် သဒ္ဓါ၊ သီလ၊ သည်းခံခြင်းနှင့် ဉာဏ်ပညာတို့၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးပြီး၊ တရားဓမ္မကို နားလည်ရန်နှင့် လိုက်နာရန် လှုံ့ဆော်ပေးသည်။ ထို့ကြောင့်၊ သက္ကသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများကို လေ့လာလိုသူများအတွက် တန်ဖိုးရှိသော စာပိုဒ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

သက္ကသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာစာပေတွင် ထူးခြားသော အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိပြီး၊ သိကြားမင်း (သက္က) နှင့် ဆက်စပ်သော ဟောကြားချက်များမှတစ်ဆင့် တရားဓမ္မ၏ နက်နဲသော အဆုံးအမများကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်ပေါင်း ၂၅ သုတ်သည် သိကြားမင်း၏ နတ်နှင့် အသူရာတို့၏ စစ်ပွဲများ၊ ၎င်း၏ မေးမြန်းမှုများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ ဖြေကြားချက်များမှတစ်ဆင့် သဒ္ဓါ၊ သီလ၊ သည်းခံခြင်း၊ ဉာဏ်ပညာနှင့် တရားဓမ္မကို လိုက်နာခြင်း၏ အရေးပါမှုကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။

ပထမဝဂ်တွင် ဓဇဂ္ဂသုတ်သည် ကြောက်ရွံ့မှုကို ကျော်လွှားရန် ဗုဒ္ဓ၊ ဓမ္မ၊ သံဃာတို့ကို အောက်မေ့ရန် ညွှန်ကြားထားပြီး၊ ဝေပစိတ္တိသုတ်နှင့် သုဘာသိတဇယသုတ်တို့တွင် သည်းခံခြင်း၏ အကျိုးနှင့် စကားဖြင့် အောင်မြင်နိုင်မှုကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ကုလာဝကသုတ်တွင် ဂဠုန်ငှက်သိုက် များကို မဖျက်ဆီးရန် သိကြားမင်း၏ ကရုဏာသဘောကို ဖော်ပြထားပြီး၊ နဒုဗ္ဘိယသုတ်တွင် ရန်သူကိုပင် မပြစ်မှားရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပြသထားသည်။ ဤသုတ်များသည် သိကြားမင်း၏ ကျင့်ဝတ်နှင့် တရားဓမ္မကို လိုက်နာမှုကို ထင်ရှားစေသည်။

ဒုတိယဝဂ်တွင် ဝတပဒသုတ်သည် သိကြားမင်း၏ ကျင့်ဝတ် ၇ ပါးကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ဗုဒ္ဓဝန္ဒနာသုတ်၊ သံဃဝန္ဒနာသုတ်နှင့် ဂဟဋ္ဌဝန္ဒနာသုတ်တို့တွင် ဗုဒ္ဓ၊ တရား၊ သံဃာနှင့် လူတို့အား ရှိခိုးခြင်းဖြင့် ရိုသေမှုနှင့် သဒ္ဓါတရားကို ပြသထားသည်။ ဒလိဒ္ဒသုတ်တွင် သဒ္ဓါနှင့် သီလဖြင့် ပြည့်စုံသော ဆင်းရဲသားတစ်ဦး၏ နတ်ပြည်တွင် ဖြစ်ပေါ်မှုနှင့် သိကြားမင်း၏ ဆုံးမချက်ကို ဖော်ပြထားသည်။

တတိယဝဂ်တွင် အက္ကောဓသုတ်သည် အမျက်မထွက်ရန် ဆုံးမချက်ကို အလေးပေးထားပြီး၊ အစ္စယသုတ်တွင် အပြစ်ဝန်ခံခြင်း၏ အရေးပါမှုကို ဖော်ပြထားသည်။ သမ္ဗရိမာယာသုတ်တွင် သိကြားမင်း၏ ဉာဏ်ပညာနှင့် အသူရိန်၏ မာယာကို တောင်းယူပုံကို ဖော်ပြထားသည်။

သက္ကသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအား သည်းခံခြင်း၊ သဒ္ဓါ၊ သီလ၊ ဉာဏ်ပညာနှင့် တရားဓမ္မကို လိုက်နာခြင်း၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။ သိကြားမင်း၏ အပြုအမူများနှင့် ၎င်း၏ ဗုဒ္ဓထံ ချဉ်းကပ်မှုများသည် တရားဓမ္မကို နားလည်ရန်နှင့် လိုက်နာရန် လှုံ့ဆော်ပေးသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများကို လေ့လာလိုသူများအတွက် တန်ဖိုးရှိသော စာပိုဒ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ သိကြားမင်းကဲ့သို့ နတ်များပင်လျှင် တရားဓမ္မကို လေးစားလိုက်နာကြောင်း သက်သေပြသည်။

သက္ကသံယုတ် ပြီး၏။

သဂါထာဝဂ္ဂသံယုတ် ပြီး၏။

Ashin Sundara(21.9.2025)

မှတ်ချက်။       ။ သံယုတ္တနိကာယ်မှ သဂါထာဝဂ်၊ နိဒါနဝဂ်၊ ခန္ဓဝဂ်၊ သဠာယတနဝဂ်၊ မဟာဝဂ် ဟု ရှိသည့်အနက်မှ သဂါထာဝဂ္ဂသံယုတ်ပြီးပါပြီ။ 

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++