သံယုတ္တနိကာယ်

သံယုတ္တနိကာယ်မိတ်ဆက်

သံယုတ္တနိကာယ်သည် သုတ္တန္တပိဋကတွင်ပါဝင်သော တတိယမြောက်နိကာယ်ဖြစ်သည်။ ပထမသံဂါယနာတွင် ဝိနည်းငါးကျမ်း၊ ဒီဃနိကာယ်၊ မဇ္ဈိမနိကာယ်တို့၏ အခြားမဲ့၌ သံယုတ္တနိကာယ်ကို သံဂါယနာတင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုပြင် သံဂါယနာတင်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ထိုနိကာယ်ကျမ်းကြီးများအား အရှည်သဖြင့် မပျောက်မပျက်အောင် ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက် သွားရန်အတွက် အသီးသီး တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့ရာ သံယုတ္တနိကာယ်ကို အရှင်မဟာကဿပနှင့် တပည့်များအား တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။

သံယုတ္တနိကာယ်သည် အချင်းချင်း ဆက်စပ်မှုရှိသော ဟောကြားချက်များကို စုပေါင်းထားသော နိကာယ်ဖြစ်သည်။ သံယုတ္တနိကာယ်ကို သဂါထာဝဂ်၊ နိဒါနဝဂ်၊ ခန္ဓဝဂ်၊ သဠာယတနဝဂ်နှင့် မဟာဝဂ် ဟူ၍ ဝဂ်အားဖြင့် ငါးဝဂ် ခွဲခြားထားသည်။

သဂါထာဝဂ္ဂမိတ်ဆက်

ထိုငါးဝဂ်တွင် ပထမဦးဆုံးဖြစ်သော သဂါထာဝဂ်၌ သုတ်ပေါင်း ၂၇၂ - သုတ်ပါရှိသည်။ သံယုတ်ခေါ် အခန်း ၁၁ ခန်း ခွဲခြားထားသည်။ ဒေဝတာသံယုတ်၊ ဒေဝပုတ္တသံယုတ်၊ ကောသလသံယုတ်၊ မာရသံယုတ်၊ ဘိက္ခုနီသံယုတ်၊ ဗြဟ္မာသံယုတ်၊ ဗြဟ္မဏသံယုတ်၊ ဝင်္ဂီသံယုတ်၊ ဝနသံယုတ်၊ ယက္ခသံယုတ်၊ သက္ကသံယုတ်တို့ဖြစ်၏။

သဂါထာဝဂ်၌ နတ်၊ မာရ်နတ်၊ ဗြဟ္မာ၊ သိကြား၊ မင်း၊ နတ်ဘီလူး၊ ကောသလမင်း၊ ရှင်ဝင်္ဂီသထေရ်၊ ပုဏ္ဏား၊ ဘိက္ခုနီ၊ တောနေရဟန်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော ဟောကြားချက်များဖြစ်သည်။

သဂါထာဝဂ်သည် သံယုတ္တနိကာယ်၏ ဝဂ်ငါးဝဂ်တွင် ပထမဆုံးဝဂ်ဖြစ်သည်။ သဂါထာဝဂ်ဟူသည် ယင်း၌ ပါဝင်သောသံယုတ်တို့၏ အဖွဲ့အနွဲ့ စာဟန်ကိုကြည့်၍ ပေးထားသော အမည် ဖြစ်တန်ရာ၏။ ပါဠိကဗျာ ဂါထာအဖွဲ့အနွဲ့များ ပါဝင်သောအစုဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ အမည်နှင့်လျော်ညီစွာ သုတ်တိုင်း၌ ဂါထာများ ပါရှိနေသည်။ အကြောင်းအရာ စာသားမှာမူ ဓမ္မကြောင်းနွယ်သော အချက်အလက်အချို့ ကို ရှင်းပြခြင်းနှင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ကိုယ်ကျင့်တရား ဆိုင်ရာ ဆုံးမချက်များ ဖြစ်၏။

တရားနာပုဂ္ဂိုလ်တို့မှာလည်း ရဟန်း၊ ဗြဟ္မာ၊ သိကြား၊ နတ်၊ မာရ်နတ်၊ ပုဏ္ဏား၊ ဘီလူး၊ ပသေနဒီကောသလမင်းစသည့်ဖြင့် အမျိုးအစား စုံလင်သည်။ သံယုတ်ပေါင်း ၁၁ ခု ပါဝင်၍ ကောသလမင်းကြီးနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခန်းတို့မှာ အကြောင်းအရာတို့ ထူးခြားခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ ဥပမာပေးပုံ ထိမိလှပခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း များစွာ စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဖြစ်သည်။

နိဒါနဝဂ္ဂမိတ်ဆက်

ဒုတိယမြောက်ဖြစ်သော နိဒါနဝဂ်၌ သုတ်ပေါင်း ၄၁၉ - သုတ် ပါရှိပြီး သံယုတ်ခေါ် အခန်း ၁၀ ခန်း ခွဲခြားထားသည်။ နိဒါနသံယုတ်၊ အဘိသမယသံယုတ်၊ ဓာတုသံယုတ်၊ အနမတဂ္ဂသံယုတ်၊ ကဿပသံယုတ်၊ လာဘသက္ကာရသံယုတ်၊ ရာဟုလာသံယုတ်၊ လက္ခဏသံယုတ်၊ ဩပမ္မသံယုတ်၊ ဘိက္ခုသံယုတ်တို့ဖြစ်၏။

နိဒါနဝဂ်၌ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၊ သစ္စာလေးပါးကို သိမြင်ခြင်း၊ ဓာတ်သဘော၊ အစမရှိသောသံသရာ၊ လာဘသက္ကာရ၊ အရှင်မဟာ ကဿပ၊ အရှင်ရာဟုလာ၊ အရှင်လက္ခဏတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော ဟောကြားချက်များ အဝိဇ္ဇာစသော တရားသဘောများကို ဥပမာဆောင်၍ ဟောကြားချက်များ ပါဝင်သည်။

နိဒါနဝဂ်သည် သံယုတ္တနိကာယ်၏ ဒုတိယအစု ဖြစ်သည်။ နိဒါနဟူသည် အကြောင်းအရာဟု ဆိုလို၏။ နိဒါနဝဂ်၏ ပထမဆုံးသံယုတ်သည် အကြောင်းအကျိုးတို့ ဆက်စပ်ဖြစ်ပျက်နေပုံကို ဖော်ပြသော ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ (နိဒါန)နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ဒေသနာ ဖြစ်သည်။ ဤသို့ ဝဂ်အစ၌ နိဒါနသံယုတ် ရှိနေသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဝဂ်တခုလုံးကို နိဒါနဝဂ်ဟုခေါ်ခြင်းဖြစ်မည်။

ဤဝဂ်၌ အရှင်မဟာကဿပ၊ အရှင်မောဂ္ဂလာန်၊ အရှင်ရာဟုလာကဲ့သို့သော သာဝကကြီးများကိုလည်း တွေ့ရသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဘဝအမြင် ဖြစ်သော ခန္ဓာ၊ ဓာတ်၊ အာယတန၊ သစ္စာစသည်တို့၏ အသေးစိတ် ပုံသဏ္ဍာန်ကိုလည်း မြင်ရသည်။ အဝိဇ္ဇာ,တဏှာစသည့် သံသရာရှည်ကြောင်း တရားတို့၏ ရစ်ပတ်နှောင်ဖွဲ့တတ်ပုံကိုလည်း နားလည်ရသည်။ ပြိတ္တာဟူသော သတ္တဝါ အမျိုးအစားတို့၏ အကြောင်းကိုလည်း လေ့လာခွင့်ရသည်။

ခန္ဓဝဂ္ဂမိတ်ဆက်

တတိယမြောက်ဖြစ်သော ခန္ဓဝဂ်၌ သုတ်ပေါင်း ၇၁၆ - သုတ် ပါရှိပြီး သံယုတ် ၁၀ ခု ခွဲခြားထားသည်။ ခန္ဓသံယုတ်၊ ရာဓသံယုတ်၊ ဒိဋ္ဌိသံယုတ်၊ ဩက္ကန္တသံယုတ်၊ ဥပ္ပါဒသံယုတ်၊ ကိလေသသံယုတ်၊ သာရိပုတ္တသံယုတ်၊ နာဂသံယုတ်၊ သုပဏ္ဏသံယုတ်၊ ဂန္ဓဗ္ဗကာယသံယုတ်၊ ဝလာဟကသံယုတ်၊ ဝစ္ဆဂေါတ္တသံယုတ်၊ ဈာနသံယုတ်တို့ဖြစ်၏။

ခန္ဓဝဂ်၌ ခန္ဓာငါးပါး၊ အယူမှားဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ မြဲသောသဘောသို့ သက်ရောက်ခြင်း၊ ဒုက္ခဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ ကိလေသာဆယ်ပါး၊ ဈာန်ဝင်စားခြင်း၊ အရှင်ရာဓ၊ အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ ဝစ္ဆဂေါတ္တပရိဗိုဇ်၊ နဂါး၊ ဂဠုန်၊ ဂန္ဓဗ္ဗနတ်၊ ဝလာဟကနတ်တို့နှင့် ဆက်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ပါဝင်သည်။

ခန္ဓဝဂ်သည် သံယုတ္တနိကာယ်၏ တတိယအစု ဖြစ်သည်။ သက်ရှိသတ္တဝါ တဦးနှင့်ပတ်သက်၍ ဗုဒ္ဓဝါဒ၌ ပဓာနအကျဆုံးဖြစ်သော ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ သဘောသဘာဝတို့ကို ဖော်ပြထားသည့် ခန္ဓသံယုတ်နှင့် အစပျိုးထားသောကြောင့် ခန္ဓဝဂ်ဟု အမည်ပေးထား၏။

ခန္ဓဝဂ်ဟူသော အမည်အားလျော်စွာပင် ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသော သံယုတ်အများစုတို့သည် ရုပ်၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိညာဏဟူသော ခန္ဓာငါးပါးတို့၏ သဘောသဘာဝ အသီးသီးတို့နှင့်တကွ ယင်းတို့ကို မည်သို့ ရှုသင့်ပုံ မည်သို့ပယ်သင့်ပုံ ယင်းတို့ကို ပယ်သတ်ခြင်းကြောင့် မည်သည့် အကျိုးများ သက်ရောက်နိုင်ပုံ စသည်တို့ကို အကျယ်တဝင့် ဖော်ပြထားသည်။

ထို့ပြင် ဗုဒ္ဓဓမ္မနှင့် မပတ်သက်သော နဂါး၊ ဂဠုန်၊ ဂန္တဗ္ဗစသည့် အံ့ဩဖွယ်ရာ သတ္တဝါတို့နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ဗဟုသုတများလည်း ခန္ဓဝဂ်၌ ပါဝင်နေသည်။ သမထစီးဖြန်းခြင်းကြောင့် ရရှိနိုင်သော ဈာန်တရား အမျိုးအစားများနှင့် မည်သို့ ကြုံတွေ့ရနိုင်ကြောင်း ညွှန်ကြားချက်များကိုလည်း တွေ့ရသေးသည်။

သဠာယတနဝဂ္ဂမိတ်ဆက်

စတုတ္ထမြောက်ဖြစ်သော သဠာယတနဝဂ်၌ သုတ်ပေါင်း ၄၃၃ - သုတ် ပါရှိပြီး သံယုတ် ၁၀ ခု ခွဲခြားထားသည်။ သဠာယတနသံယုတ်၊ ဝေဒနာသံယုတ်၊ မာတုဂါမသံယုတ်၊ ဇမ္ဗုခါဒကသံယုတ်၊ သာမဏ္ဍကသံယုတ်၊ မောဂ္ဂလာနသံယုတ်၊ စိတ္တသံယုတ်၊ ဂါမဏိသံယုတ်၊ အသင်္ခတသံယုတ်၊ မောဂ္ဂလာနသံယုတ်၊ စိတ္တသံယုတ်၊ ဂါမဏိသံယုတ်၊ အသင်္ခတသံယုတ်၊ အဗျာကတသံယုတ် တို့ဖြစ်၏။

သဠာယတနဝဂ်၌ အာယတနခြောက်ပါး၊ ဝေဒနာသုံးပါး၊ အသင်္ခတတရား၊ ဗုဒ္ဓဖြေကြားခြင်း မပြုသော အဗျာကတပုစ္ဆာများ၊ မာတုဂါမ၊ အရှင်မောဂ္ဂလာန်၊ ဇမ္ဗုခါဒကပရိဗိုဇ်၊ သာမဏ္ဍကပရိဗိုဇ်၊ စိတ္တသူကြွယ်၊ စဏ္ဍရွာသူကြီးများနှင့် စပ်သော ဟောကြားချက်များ ပါဝင်သည်။

သဠာယတနဝဂ်သည် သံယုတ္တနိကာယ်၏ စတုတ္ထမြောက်အစု ဖြစ်သည်။ အာယတနဟုခေါ်ဆိုသော မျက်စိ၊ နား၊ နှာ၊ လျာ၊ ကိုယ်၊ စိတ်ဟူသော အတွင်းအင်္ဂါတို့နှင့် ရုပ်၊ အသံ၊ အနံ့၊ အရသာ၊ အတွေ့အထိ၊ အတွေးအကြံဟူသော အပြင်အာရုံတို့၏ သဘောြခင်းရာကို ဖော်ပြသော သဠာယတနသံယုတ်ဖြင့် စထားသည်။ ထို့ကြောင့် ဤအစုတခုလုံးကို သဠာယတနဝဂ်ဟု အမည်ပေးထား၏။

အာယတနတဆယ့်နှစ်ပါးနှင့် ပတ်သက်သော ရှင်းလင်းချက်များအပြင် ဝေဒနာ၊ သင်္ခါရစသော စေတသိက်တရားတို့ကိုလည်း စေ့ငုစွာ ဆန်းစစ်ထား၏။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ နောက်ဆုံး မျှော်မှန်းရာ ဖြစ်သော နိဗ္ဗာန်သဘောတရားကိုလည်း ပြည့်ပြည့်စုံစုံ တင်ပြထားသည်။ နိဗ္ဗာန်ကို ရနိုင်ကြောင်းဖြစ်သော သမထ၊ ဝိပဿနာ၊ သမာဓိစသော အကျင့်များနှင့်အတူ သစ္စာလေးပါး၊ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးကဲ့သို့သော ဗုဒ္ဓအလိုကျ မဇ္ဈိမပဋိပဒါ အကျင့်ကိုလည်း ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် ဓမ္မနှင့် မဆက်စပ်သော အမျိုးသမီးတို့၏ အကျင့်ကောင်း အကျင့်ယုတ် စသည့် လူမှုရေး ဗဟုသုတအချို့ကိုလည်း တင်ပြဆွေးနွေးထားသေးသည်။

မဟာဝဂ္ဂမိတ်ဆက်

ပဉ္စမမြောက်နှင့် နောက်ဆုံးဖြစ်သော မဟာဝဂ်၌ သုတ်ပေါင်း ၁၂၀၁ - သုတ်ပါရှိပြီး သံယုတ် ၁၂ ခု ခွဲခြားထားသည်။ မဂ္ဂသံယုတ်၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂသံယုတ်၊ သတိပဋ္ဌာနသံယုတ်၊ ဣန္ဒြိယသံယုတ်၊ သမ္မပ္ပဓာနသံယုတ်၊ ဗလသံယုတ်၊ ဣဒ္ဓိပါဒသံယုတ်၊ အနုရုဒ္ဓသံယုတ်၊ ဈာနသံယုတ်၊ အာနာပါနသံယုတ်၊ သောတာပတ္တိသံယုတ်၊ သစ္စသံယုတ်တို့ဖြစ်၏။ သုတ်အရေအတွက် အများဆုံးလည်း ဖြစ်၏။ ပမာဏလည်း အကြီးဆုံးဖြစ်၏။

မဟာဝဂ်၌ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနှစစ်ပါး၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး၊ ဣန္ဒြေငါးပါး၊ သမ္မပ္ပဓာန်လေးပါး၊ ဗိုလ်ငါးပါး၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်လေးပါး၊ ဈာန်လေးပါး၊ အာနာပါနဿတိ၊ သောတာပန်အင်္ဂါ၊ သစ္စာလေးပါး၊ အရှင်အနုရုဒ္ဓါတို့နှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ပါဝင်သည်။

မဟာဝဂ်သည် သံယုတ္တနိကာယ်၏ ပဉ္စမမြောက်နှင့်နောက်ဆုံးအစု ဖြစ်၏။ ဤ၌ မဟာဟူသော ဝိသေသနပုဒ်သည် သံယုတ်တို့၏ ပမာဏကို အထူးမပြုဘဲ အကြောင်းအရာကိုသာ ရည်ညွှန်းသည်ဟု ထင်ရ၏။ အကြောင်းမှာ ဤဝဂ်ရှိ သံယုတ် ၁၂ ခုတို့သည် အခြားသံယုတ်တို့နှင့် ပမာဏ မတိမ်းမယိမ်းပင် ရှိနေကြသော်လည်း အကြောင်းအရာမှာမူ ဓမ္မကြောင်းဆန်သော ဒေသနာများချည်း ဖြစ်ကြသောကြောင့် ဖြစ်၏။

ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ မဂ်ဖိုလ်ရကြောင်း အားထုတ်မှု၌ အရေးပါလှသော မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး၊ ဗောဇ္ဈင်ခုနှစ်ပါး၊ ဣန္ဒြေငါးပါး၊ ဗိုလ်ငါးပါးစသည့် ကျင့်ရိုးလမ်းကြောင်းများနှင့်အတူ မဂ်ပုဂ္ဂိုလ်၊ ဖိုလ်ပုဂ္ဂိုလ်စသည့် ဉာဏ်စဉ်ရပုဂ္ဂိုလ်များ အကြောင်းကို အထူးဆွေးနွေးထား၏။ သစ္စာလေးပါးတရားကို ရှေးဦးစွာ ဟောကြားချက်ဖြစ်သော ဓမ္မစကြာတရားတော်၌ မဟာဝဂ်ရှိ သစ္စသံယုတ်အတွင်း၌ တွေ့ရသည်။

နိဂုံး

သံယုတ္တနိကာယ်သည် ဒီဃနိကာယ်နှင့် မဇ္ဈိမနိကာယ်တို့ထက် သုတ်အရေအတွက်အားဖြင့် မနှိုင်းယှဉ်သာအောင် များပြား၏။ သို့သော် ဤသံယုတ္တနိကာယ်လာသုတ်များသည် ယခင်နိကာယ် နှစ်ရပ်မှ သုတ်များလောက် အတိုင်းအတာအားဖြင့် ရှည်လျားခြင်းမရှိဘဲ အများအားဖြင့် သုတ်တိုလေးများသာ ဖြစ်၏။ အတော်အတန် ရှည်လျားသော သုတ်များကား အနည်းငယ်မျှသာ ပါရှိ၏။

သံယုတ္တနိကာယ်သည် ဝဂ်အားဖြင့် ငါးဝဂ်၊ သံယုတ်အားဖြင့် ၅၆ သံယုတ်၊ သုတ်အားဖြင့် ၃၀၄၂ သုတ် ပါဝင်ပြီး ဆဋ္ဌမူစာမျက်နှာ ၁၄၅၄ မျက်နှာ ရှိသည်။ ဘာဏဝါရ ၁၀၀ တိတိ ရှိသည်။

သံယုတ္တနိကာယ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်များအနက် အများစုမှာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ကိုယ်တိုင် ဟောကြားသော ဗုဒ္ဓဘာသိတသုတ်များဖြစ်၏။ သို့သော် အရှင်သာရိပုတ္တရာ အရှင်မောဂ္ဂလာန်စသော တပည့်သာဝကကြီးများ ဟောကြားသည် သာဝကဘာသိတသုတ်များလည်း အနည်းငယ် ပါဝင်သည်။ တပည့်သာဝကကြီးများ၏ ဟောကြားချက်များမှာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဟောကြားချက်ကိုပင် တဆင့်ပြန်၍ ဟောကြားခြင်း သို့မဟုတ် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ အလိုတော်နှင့်အညီ ဟောကြားခြင်းဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓဘာသိတနှင့် ထပ်တူ ယုံကြည်လေးစား အပ်သော ဟောကြားချက်များဖြစ်၏။

ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် သုတ္တန်ဒေသနာများကို ဟောကြားရာ၌ နာခံသူ၏ အသိဉာဏ် အနုအရင့်နှင့် အနုသယခေါ် အလိုအကြိုက် စရိုက်ဓာတ်ခံ စသော အကြောင်းများအားလျော်စွာ အကြောင်းအရာ တစ်ခုကိုပင် အချို့သုတ်၌ အကျဉ်းအားဖြင့်သာ ဟောကြားပြီး အချို့သုတ်၌ အကျယ်နည်းဖြင့် ဖြစ်စေ၊ မကျဉ်းမကျယ်နည်းဖြင့်ဖြစ်စေ ဟောကြားခြင်းပြလေသည်။  ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအား ဟောကြားခဲ့သော အကြောင်းအရာကိုပင် အခြားပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအား ထပ်တူထပ်မျှ ပြန်၍ ဟောကြားခြင်း ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးတည်းကိုပင် အချိန်ကာလအမျိုးမျိုး၌ အကြောင်းအရာ အမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲဟောကြားခြင်းများလည်း ရှိသည်။

ထို့ကြောင့် ဤသံယုတ္တနိကာယ်၌ ထပ်တူထပ်မျှဖြစ်သော သုတ်များ၊ အကြောင်းအရာတူပြီး ဟောပုံဟောနည်းသာ ကွဲပြားသောသုတ်များနှင့်အမည်တူသုတ်များကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

Ashin Sundara (30.12.2024)

 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၁။ ဒေဝတာသံယုတ်ကို လေ့လာခြင်း

၁။သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

ဒေဝတာသံယုတ်ဟူသည် အမျိုးအမည်အားဖြင့် မထင်ရှားသော နတ်တို့နှင့်စပ်သည့် ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်​နေရာ (Location)

ဒေဝတာသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခုရှိသည့်အနက် ပထမဦးဆုံးသံယုတ် ဖြစ်သည်။

၃။သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

ဒေဝတာသံယုတ်ကို နဠဝဂ်၊ နန္ဒနဝဂ်၊ သတ္တိဝဂ် ၊ သတုလ္လပကာယိကဝဂ်၊ အာဒိတ္တဝဂ်၊ ဇရာဝဂ်၊ အန္ဓဝဂ်၊ ဆောတွာဝဂ်ဟူ၍ ၈ ဝဂ်၊ ၈၁ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

နဠဝဂ်၌ သြဃတရဏသုတ်၊ နိမောက္ခသုတ်၊ ဥပနိယသုတ်၊ အစ္စေန္တိသုတ်၊ ကတိဆိန္ဒသုတ်၊ ဇာဂရသုတ်၊ အပ္ပဋိဝိဒိတသုတ်၊ သုသမ္မဋ္ဌသုတ်၊ မာနကာမသုတ်၊ အရညသုတ်ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါ သည်။

နန္ဒနဝဂ်၌ နန္ဒနသုတ်၊ နန္ဒတိသုတ်၊ နတ္ထိပုတ္တသမသုတ်၊ ခတ္တိယသုတ်၊ သဏမာနသုတ်၊ နိဒ္ဒါတန္ဒိသုတ်၊ ဒုက္ကရသုတ်၊ ဟိရိသုတ်၊ ကုဋိကာသုတ်၊ သမိဒ္ဓိသုတ်ဟူ၍ ၁၀ သုတ် ရှိပါသည်။

သတ္တိဝဂ်၌ သတ္တိသုတ်၊ ဖုသတိသုတ်၊ ဇဋာသုတ်၊ မနောနိဝါရဏသုတ်၊ အရဟန္တသုတ်၊ ပဇ္ဇောတသုတ်၊ သရသုတ်၊ မဟဒ္ဓနသုတ်၊ စတုစက္ကသုတ်၊ ဧဏိဇင်္ဃသုတ်ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

သတုလ္လပကာယိကဝဂ်၌ သဗ္ဘိသုတ်၊ မစ္ဆရီသုတ်၊ သာဓုသုတ်၊ နသန္တိသုတ်၊ ဥဇ္စျာနသညီသုတ်၊ သဒ္ဓါသုတ်၊ သမယသုတ်၊ သကလိကသုတ်၊ ပထမပဇ္ဇုန္နဓိတုသုတ်၊ ဒုတိယပဇ္ဇုန္နဓိတုသုတ်ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

အာဒိတ္တဝဂ်၌ အာဒိတ္တသုတ်၊ ကိံဒဒသုတ်၊ အန္နသုတ်၊ ဧကမူလသုတ်၊ အနောမသုတ်၊ အစ္ဆရာသုတ်၊ ဝနရောပသုတ်၊ ဇေတဝနသုတ်၊ မစ္ဆရိသုတ်၊ ဃဋိကာရသုတ်ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

ဇရာဝဂ်၌ ဇရာသုတ်၊ အဇရသာသုတ်၊ မိတ္တသုတ်၊ဝတ္ထုသုတ်၊ ပထမဇနသုတ်၊ ဒုတိယဇနသုတ်၊ ဥပ္ပထသုတ်၊ဒုတိယသုတ်၊ ကဝိသုတ်ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

အန္ဓဝဂ်၌ နာမသုတ်၊ စိတ္တသုတ်၊ တဏှာသုတ်၊ သံယောဇနသုတ်၊ ဝန္ဒနသုတ်၊ အတ္တဟတသုတ်၊ ဥဍ္ဍိတသုတ်၊ ပိဟိတသုတ်၊ ဣစ္ဆာသုတ်၊ လောကသုတ်ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

ဆေတွာဝဂ်၌ ဆေတွာသုတ်၊ ရထသုတ်၊ ဝိတ္ထသုတ်၊ ဝုဋ္ဌိသုတ်၊ ဘီတာသုတ်၊ နဇီရတိသုတ်၊ ဣဿရိယသုတ်၊ ကာမသုတ်၊ ပါထေယျသုတ်၊ ပဇ္ဇောတသုတ်၊ အရဏသုတ်ဟူ၍ ၁၁ သုတ်ရှိပါသည်။

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

နဠဝဂ်၌ သံသရာရေအလျဥ်ကို ကူးမြောက်ပုံ၊ ကိလေသာမှလွတ်မြောက်ပုံ၊ သေခြင်းသို့ ဆွဲဆောင်ခြင်း ခံနေရပုံ၊ အချိန်ကလူကိုလွန်သွားပုံ၊ ဖြတ်တောက်ရမည့်တရားများ၊ နိုးကြားသောတရားများ၊ တရားကိုမသိသူများ၊ လွန်စွာမေ့ပျောက်နေသူများ၊ ထောင်လွှားမှုကို လိုလားသူ၊ တော၌နေလျက် အရေအဆင်းကြည်လင်ခြင်းအကြောင်းတို့ ပါဝင်သည်။

နန္ဒနဝဂ်၌ နန္ဒနဥယျာဥ်၌ ပျော်မွေ့သူ၊ နှစ်သက်ခြင်းနှင့် စိုးရိမ်ခြင်းအကြောင်း၊ သားသမီးနှင့်တူသော ချစ်ခင်သူမရှိ၊ မင်းမျိုးသည်အမြတ်ဆုံး၊ တောအုပ်ကအသံမြည်၊ အိပ်ငိုက်ခြင်းနှင့် ပျင်းရိခြင်း၊ ရဟန်းအကျင့်ခက်ခဲပုံ၊ အရှက်ဖြင့် အကုသိုလ်ကို တားနိုင်သူ၊ အိမ်ငယ်မရှိသူ၊ အရှင်သမိဒ္ဓိအား နတ်သမီးဖြား ယောင်းပုံတို့ ပါဝင်သည်။

သတ္တိဝဂ်၌ လှံထိုးခံရသူကဲ့ သတိရှိသင့်ပုံ၊ ကံသည် တွေ့ထိအပ်သူ၊ အရှုပ်အထွေးကို ဖြေရှင်းနိုင်သူ၊ စိတ်ကိုတား မြစ်သင့်သောအရာ၊ ရဟန္တာ၏ပြောဆိုပုံ၊ အလင်းရောင်လေးမျိုး၊ သံသရာရေအိုင် ဆုတ်နစ်ရာအရပ်၊ ပစ္စည်းဥစ္စာများစွာရှိသူ၊ စက်လေးပါးရှိသော ခန္ဓာကိုယ်၊ ဧဏီသား ကောင်၏ မြင်းခေါင်းနှင့်တူသော မြင်းခေါင်းရှိသူတို့ ပါဝင်သည်။

သတုလ္လပကာယိကဝဂ်၌ သူတော်ကောင်းတို့နှင့် ပေါင်း သင်းအပ်ကြောင်း၊ ဝန်တိုခြင်းကြောင့် မပေးလှူသူ၊ တရားကိုသိခြင်းသည် အမြတ်ဆုံးဖြစ်ကြောင်း၊ တည်မြဲသော ကာမဂုဏ်မရှိကြောင်း၊ ဗုဒ္ဓအားကဲ့ရဲ့သောနတ်များ၊ ယုံကြည်ခြင်းသည် လူ၏အဖော်၊ နတ်ဗြဟ္မာတို့အစည်းအဝေး၌ လျှောက်ထားချက်များ၊ ဗုဒ္ဓ၏ခြေတော်ကို ကျောက်ချပ်ဖြင့်ထိခိုက်ခြင်း၊ ပဇ္ဇုန္နနတ်သမီး၏ လျှောက်ထားချက်များ ပါဝင်သည်။

အာဒိတ္တဝဂ်၌ လောင်မြိုက်နေသောလောက၊ ဘာကိုပေးလှူသင့်သနည်း၊ ထမင်းကို ပေးလှူသူ၊ အရင်းအမြစ်တစ်ခုတည်းရှိသောသမုဒ္ဒရာ၊ ပြည့်စုံသောအမည်ရှိသော မြတ်စွာဘုရား၊ နတ်သမီးများ ပျော်ပါးရာဥယျာဥ်၊ နေ့ရောညပါ ကုသိုလ်တိုးသည့်အလှူများ၊ ဇေတဝန်ကျောင်းကို နှစ်သက်သူ၊ ဝန်တိုသူတို့၏ အလား အလာ၊ ဃဋိကာရဗြဟ္မာနှင့် ဗုဒ္ဓတို့ ပါဝင်သည်။

ဇရာဝဂ်၌ အိုသည်အထိ ကောင်းသောတရား၊ မအိုလျှင် ကောင်းသောတရား၊ အရာဌာနအားလျော်စွာ မိတ်ဆွေဖြစ်သူ၊ လူတို့၏တည်ရာဖြစ်သူ၊ သတ္တဝါကို ဖြစ်စေသောအရာ၊ လမ်းမှား၊ အဖော်မွန်၊ ပညာရှိသည် ဂါထာ၏တည်ရာဖြစ်ကြောင်းတို့ ပါဝင်သည်။

အန္နဝဂ်၌ အမည်သည် အားလုံးကို လွှမ်းမိုးကြောင်း၊ စိတ်သည် လောကကို ဆောင်ထားကြောင်း၊ တဏှာသည် စိတ်ကိုဆောင်ထားကြောင်း၊ လောကကို နှောင်ဖွဲ့ထားသောအရာ၊လောကကို ဆက်စပ်ပေးသောတရား၊ လောကကို လွှမ်းမိုးနှိပ် စက်နေသောအရာ၊ လောကကို ချိတ်ဆွဲထားသောအရာ၊ လောကကို ပိတ်ဆို့နေသောအရာ၊ အလိုရမ္မက်က လောကကို ဖွဲ့နှောင်ထားကြောင်း၊ လောကဖြစ်ပေါ်နေခြင်းအကြောင်းတို့ ပါ ဝင်သည်။

ဆေတွာဝဂ်၌ ဖြတ်လျှင်ချမ်းသာမည့်အရာ၊ ရထား၏ အမှတ်လက္ခဏာ၊ လူသား၏ မြတ်သောဥစ္စာ၊ မိုးရေနှင့် အဝိဇ္ဇာ၊ ကြောက်ရွံ့ခြင်း၏အကြောင်း၊ မဆွေးမြေ့သောအရာ၊ အစိုးရခြင်း၊ အကျိုးစီးပွားကို လိုလားသူ၊ ရိက္ခာထုပ်နှင့်တူသောတရား၊ အရောင်အလင်းဟူသည်၊အညစ်အကြေးကင်းသူတို့ ပါဝင်သည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ်(Essence)

ဒေဝတာသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်များမှာ အမျိုးအမည်အားဖြင့် မထင်ရှားသော နတ်ဒေဝတာ များ၏ အမေးကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ဖြေကြားခြင်း၊ နတ်ဒေဝတါများ၏ လျှောက်ထားချက်ကို ဖြည့်စွက်ခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။

၆။နိဂုံး (Conclusion)

ဒေဝတာသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊သံယုတ္တနိကာယ်၊သဂါထာဝဂ်တွင် ပထမဆုံးသံယုတ်ဖြစ်သည်။ ၈ ဝဂ် ၈၁ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ နတ်သားများ၏ မေးလျှောက်ချက်များအပေါ် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဖြေကြားချက်များ ပါဝင်သည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်(Remark)

ဒေဝတာသံယုတ်တစ်ခုလုံးကို ခြုံငုံသုံးသပ်လျှင် ----

ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

ဒေဝတာသံယုတ်တစ်ခုလုံးကို ခြုံငုံသုံးသပ်လျှင်၊ ၎င်းသည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် ပထမဆုံးသံယုတ်အဖြစ် တည်ရှိပြီး၊ ၈ ဝဂ် နှင့် ၈၁ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ နက်နဲသော တရားဒေသနာများ၏ အစုအဝေးတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်သည် အမျိုးအမည်မထင်ရှားသော နတ်ဒေဝတာများ၏ မေးမြန်းလျှောက်ထားချက်များကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ဉာဏ်ပညာနှင့် ကရုဏာဖြင့် ဖြေကြားပြသထားခြင်းဖြစ်ပြီး၊ လောကီနှင့် လောကုတ္တရာ နှစ်မျိုးလုံးတွင် လူသားတို့၏ ကျင့်ကြံမှုနှင့် ဉာဏ်အလင်းရရှိရေးအတွက် လမ်းညွှန်ချက်များပေးထားသည်။

ဒေဝတာသံယုတ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံသည် နဠဝဂ်၊ နန္ဒနဝဂ်၊ သတ္တိဝဂ်၊ သတုလ္လပကာယိကဝဂ်၊ အာဒိတ္တဝဂ်၊ ဇရာဝဂ်၊ အန္ဓဝဂ်၊ ဆေတွာဝဂ်ဟူ၍ ၈ ဝဂ်ခွဲထားပြီး၊ ဝဂ်တစ်ခုစီတွင် သုတ် ၁၀ ခုမှ ၁၁ ခုအထိ ပါဝင်သည်။ ဤဝဂ်များသည် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် နည်းလမ်းများ၊ ကိလေသာများကို ဖယ်ရှားပုံ၊ သတိတရားနှိုးကြားနိုင်ပုံ၊ ကုသိုလ်တရားများ တိုးပွားစေရန် လှူဒါန်းပုံ၊ စိတ်ကို ထိန်းသိမ်းပုံ၊ လောက၏ သဘောသဘာဝ၊ တဏှာ၊ သံယောဇဉ်၊ အဝိဇ္ဇာတို့၏ လွှမ်းမိုးမှုနှင့် ၎င်းတို့မှ လွတ်မြောက်ရန် နည်းလမ်းများကဲ့သို့သော အကြောင်းအမျိုးမျိုးကို နက်နဲစွာ ဖွင့်ဆိုထားသည်။

ဥပမာအားဖြင့်၊ နဠဝဂ်တွင် သံသရာရေအလျှင်ကို ကူးမြောက်ပုံ၊ ကိလေသာမှ လွတ်မြောက်ပုံ၊ နိုးကြားသောတရားများနှင့် ထောင်လွှားမှုကို လိုလားသူများ၏ သဘောကို ဖော်ပြထားပြီး၊ နန္ဒနဝဂ်တွင် အိပ်ငိုက်ခြင်း၊ ပျင်းရိခြင်း၊ အရှက်တရားဖြင့် အကုသိုလ်ကို တားနိုင်ပုံတို့ကို ဖော်ပြသည်။ သတ္တိဝဂ်တွင် သတိရှိသင့်ပုံ၊ စိတ်ကို ထိန်းမြစ်ရန်နှင့် ရဟန္တာ၏ ပြောဆိုပုံတို့ကို ဖော်ပြထားပြီး၊ အာဒိတ္တဝဂ်တွင် လောင်မြိုက်နေသောလောက၊ လှူဒါန်းမှုနှင့် ကုသိုလ်တရားများ၏ အရေးပါမှုကို ဆွေးနွေးထားသည်။ ဇရာဝဂ်နှင့် အန္ဓဝဂ်တို့တွင် အိုမှုနှင့် လောကကို လွှမ်းမိုးထားသော အမည်၊ စိတ်၊ တဏှာစသည့် အချက်များကို ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။ ဆေတွာဝဂ်တွင်မူ ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ အဝိဇ္ဇာ၊ အရောင်အလင်း နှင့် အညစ်အကြေးကင်းသူတို့၏ သဘောကို ဖွင့်ဆိုထားသည်။

ဤသုတ်များသည် နတ်ဒေဝတာများ၏ မေးမြန်းချက်များမှတစ်ဆင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဉာဏ်အမြော်အမြင် နှင့် တရားထူးခြားမှုကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားပြီး၊ လူသားတို့အား သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် လမ်းညွှန် ပေးရုံသာမက၊ နေ့စဉ်ဘဝတွင် သတိပဋ္ဌာန်၊ သဒ္ဓါ၊ ဝီရိယ၊ သမထ၊ ဝိပဿနာစသည့် တရားများကို ကျင့်သုံးရန် လှုံ့ဆော်ပေးသည်။ ဒေဝတာသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဝါဒတရားတော်၏ နက်နဲသော သဘောတရားများကို နတ်ဒေဝတာများ၏ အမေးအဖြေများမှတစ်ဆင့် ရိုးရှင်းစွာ ဖော်ပြထားပြီး၊ တရားကျင့်သူများအတွက် ဉာဏ်အလင်းရရှိရေးနှင့် ကိလေသာမှ ကင်းစင်ရေးအတွက် အဖိုးတန်လမ်းညွှန်တစ်ခုအဖြစ် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လျက်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာတရားတော်၏ အဓိကအနှစ်သာရများကို ထင်ဟပ်စေသည့် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော တရားတော်များစုစည်းမှုဖြစ်သည်။

Ashin Sundara(27.8.2025)

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၂။ ဒေဝပုတ္တသံယုတ်ကိုလေ့လာခြင်း

၁။ သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်ဟူသည် အမည်ထင်ရှားသော နတ်သားတို့နှင့်စပ်သည့် ဟောကြားချက် များ ဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်နေရာ (Location)

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခု ရှိသည့်အနက် ဒုတိယမြောက်သံယုတ်ဖြစ်သည်။

၃။ သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်ကို ပဌမဝဂ်၊ အနာထပိဏ္ဍိကဝဂ်၊ နာနာတိတ္ထိယဝဂ်ဟူ၍ ၃ ဝဂ်၊ သုတ် ၃၀ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

ပဌမဝဂ်၌ ပဌမကဿပသုတ်၊ ဒုတိယကဿပသုတ်၊ မာဃသုတ်၊ မာဂဓသုတ်၊ ဒါမလိသုတ်၊ ကာမဒသုတ်၊ ပဉ္စာလစဏ္ဍသုတ်၊ တာယနသုတ်၊ စန္ဒိမသုတ်၊ သူရိယသုတ်ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

အနာထပိဏ္ဍိကဝဂ်၌ စန္ဒိမသသုတ်၊ ဝေဏ္ဍုသုတ်၊ ဒီဃလဋ္ဌိသုတ်၊ နန္ဒနသုတ်၊ စန္ဒနသုတ်၊ ဝါသုဒတ္တသုတ်၊ သုဗြဟ္မသုတ်၊ ကကုဓသုတ်၊ ဥတ္တရသုတ်၊ အနာထပိဏ္ဍိကသုတ် ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

နာနာတိတ္ထိယဝဂ်၌ သိဝသုတ်၊ ခေမသုတ်၊ သေရီသုတ်၊ ဃဋီကာရသုတ်၊ ဇန္တုသုတ်၊ ရောဟိတဿသုတ်၊ နန္ဒသုတ်၊ နန္ဒိဝိသာလသုတ်၊ သုသိမသုတ်၊ နာနာတိတ္ထိယသာဝကသုတ် ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

ပဌမဝဂ်၌ ကဿပနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ မာဃနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ မာဂဓနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ဒါမလိနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ကာမဒနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ပဉ္စလစဏ္ဍနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ တာယနနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ လနတ်သားကို အသူရိန်ဖမ်းခြင်း၊ နေနတ်သားကို အသူရိန်ဖမ်းခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။

အနာထပိဏ္ဍိကဝဂ်၌ စန္ဒိမသ နတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ဝေဏ္ဍုနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ဒီဃလဋ္ဌိနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ နန္ဒနနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ စန္ဒနနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ဝါသုဒတ္ထနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ သုဗြဟ္မနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ကကုဓနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊  ဥတ္တရနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ အနာထပိဏ်နတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက် တို့ပါဝင်သည်။

နာနာတိတ္ထိယဝဂ်၌ သိဝနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ခေမနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ သေရီနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ဃဋီကာရနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ဇန္တုနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ ရောဟိတဿနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ နန္ဒနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ နန္ဒိဝိသာလနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ သုသိမနတ်သား၏ လျှောက်ကြားချက်၊ တိတ္ထိတပည့် နတ်သားများ၏ လျှောက်ကြားချက် တို့ပါဝင်သည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ် (Essence)

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်များမှာ အမည်ထင်ရှားသော နတ်သားတို့နှင့်စပ်သည့် ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

၆။ နိဂုံး (Conclusion)

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် ပါဝင်သော ဒုတိယသံယုတ် ဖြစ်သည်။ ဝဂ် ၃ ဝဂ်၊ သုတ် ၃၀ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ နတ်သားများ၏ မေးလျှောက်ချက်များ အပေါ် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဖြေကြားချက်များ ပါဝင်သည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

 ဒေဝပုတ္တသံယုတ်တစ်ခုလုံးကို ခြုံငုံ သုံးသပ်လျှင်…..

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်သည် နတ်သားများ၏ မေးမြန်းမှုများမှတစ်ဆင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ တရားဓမ္မဆိုင်ရာ ဖြေကြားချက်များကို တင်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် လောကီဘဝ၏ စိန်ခေါ်မှုများကို ကျော်လွှားရန် သဒ္ဓါတရား၊ သီလ၊ ပညာ၊ သတိစသော အရည်အသွေးများကို အလေးပေးဖော်ပြသည်။ ဥပမာ-

သဒ္ဓါတရား: နတ်သားများ၏ မေးခွန်းများတွင် သဒ္ဓါတရားသည် လမ်းရိက္ခာကို ထုပ်ဖွဲ့ရာတွင် အဓိကကျသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် တရားကျင့်စဉ်၏ အခြေခံအုတ်မြစ်အဖြစ် တည်ရှိသည်။ 

သီလ: ကိလေသာကင်းစင်သော ရဟန်းများ၏ သီလသည် မပျက်စီးနိုင်ပြီး၊ တဏှာမှ လွတ်မြောက်ရန် အရေးပါသည်ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည်။ 

ပညာ: ပညာသည် လောက၌ အရောင်အလင်းဖြစ်ပြီး၊ အဝိဇ္ဇာကို ဖြတ်တောက်ရန် မဂ်ပညာသည် မြတ်သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ 

ကိလေသာဖြတ်တောက်နည်း: အမျက်ဒေါသ၊ ရာဂ၊ လောဘစသော ကိလေသာများသည် တရားတို့၏ ဘေးရန်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ဖြတ်တောက်ခြင်းဖြင့် စိတ်ချမ်းသာမှုနှင့် လွတ်မြောက်မှုရရှိနိုင်သည်။

ဤသံယုတ်တွင် နတ်သားများ၏ မေးခွန်းများသည် လူသားတို့၏ ဘဝဆိုင်ရာ သိလိုစိတ်နှင့် ဆင်တူသည်။ ဥပမာ၊ ဘဝ၏ မြတ်သောအရာ၊ ဘေးရန်များ၊ အသက်မွေးမှုနှင့် ချမ်းသာမှုရရှိရန် နည်းလမ်းများကို မေးမြန်းထားပြီး၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ဖြေကြားချက်များသည် လက်တွေ့ကျပြီး နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်သော လမ်းကြောင်းကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသည်။

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်သည် နတ်သားများ၏ မေးမြန်းမှုများမှတစ်ဆင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ တရားဓမ္မဆိုင်ရာ ဖြေကြားချက်များကို တင်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် လောကီဘဝ၏ စိန်ခေါ်မှုများ၊ ကိလေသာဖြတ်တောက်နည်းများ၊ သဒ္ဓါ၊ သီလ၊ ပညာစသော တရားများဖြင့် ချမ်းသာမှုနှင့် လွတ်မြောက်မှုရရှိရန် လမ်းညွှန်ပြသသည်။ ဥပမာ၊ နတ်သားများ၏ မေးခွန်းများသည် ဘဝ၏ မြတ်သောအရာ၊ ဘေးရန်များ၊ တရားကျင့်စဉ်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး လက်တွေ့ကျသော အဖြေများကို ဖော်ထုတ်ပေးသည်။

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကသွန်သင်ချက်များဖြစ်သည့် သဒ္ဓါ၊ သီလ၊ သမထ၊ ဝိပဿနာ၊ ပညာစသော တရားများကို အလေးပေးဖော်ပြသည်။ ဤသံယုတ်သည် လောကီဘဝ၏ ဒုက္ခများကို ကျော်လွှားရန် လမ်းညွှန်ချက်များပေးရုံသာမက၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်သော မဂ်လမ်းကြောင်းကိုလည်း ရှင်းလင်းစွာ ဖွင့်ဆိုထားသည်။ ဥပမာ၊ နတ်သားများ၏ မေးခွန်းများသည် ဘဝ၏ မြတ်သောအရာ၊ ဘေးရန်များ၊ အသက်မွေးမှုနှင့် ချမ်းသာမှုရရှိရန် နည်းလမ်းများကို မေးမြန်းထားပြီး၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ဖြေကြားချက်များသည် ဤမေးခွန်းများကို တရားဓမ္မအမြင်ဖြင့် ဖြေရှင်းပေးသည်။

ထို့ပြင်၊ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် နတ်သားများ၏ အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြသည်။ နတ်သားများသည် လူသားများကဲ့သို့ ဒုက္ခများနှင့် ရင်ဆိုင်ရပြီး၊ တရားဓမ္မကို သိရှိလိုသော ဆန္ဒရှိကြသည်။ ၎င်းတို့၏ မေးမြန်းမှုများသည် လူသားတို့၏ ဘဝဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ဆက်စပ်နေပြီး၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ဖြေကြားချက်များသည် လူသားရော နတ်သားများပါ အသုံးချနိုင်သော လမ်းညွှန်ချက်များဖြစ်သည်။

ဒေဝပုတ္တသံယုတ်သည် နတ်သားများ၏ မေးမြန်းမှုများမှတစ်ဆင့် ဗုဒ္ဓတရားဓမ္မ၏ လက်တွေ့အသုံးချမှုကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် သဒ္ဓါ၊ သီလ၊ ပညာ၊ သတိစသော အရည်အသွေးများကို မီးမောင်းထိုးပြပြီး၊ လောကီဘဝ၏ ဒုက္ခများကို ကျော်လွှားရန် တရားဓမ္မကျင့်စဉ်၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးသည်။ နတ်သားများ၏ မေးခွန်းများသည် လူသားတို့၏ ဘဝဆိုင်ရာ သိလိုစိတ်နှင့် ဆင်တူပြီး၊ မြတ်စွာဘုရား၏ ဖြေကြားချက်များသည် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်သော လမ်းကြောင်းကို ရှင်းလင်းစွာ ပြသထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကသွန်သင်ချက်များကို နတ်သားများ၏ ရှုထောင့်မှ တင်ပြထားသောကြောင့် ထူးခြားပြီး လေ့လာဖွယ်ရာ တရားစုတစ်ခုဖြစ်သည်။

Ashin Sundara(26.8.2025)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၃။ ကောသလသံယုတ်ကိုလေ့လာခြင်း

၁။ သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

ကောသလသံယုတ်ဟူသည် ကောသလမင်းကြီးနှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်နေရာ (Location)

ကောသလသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခု ရှိသည့် အနက် တတိယမြောက်သံယုတ်ဖြစ်သည်။

၃။ သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

ကောသလသံယုတ်ကို ပထမဝဂ်၊ ဒုတိယဝဂ်၊ တတိယဝဂ်ဟူ၍ ဝဂ် ၃ ဝဂ်၊ သုတ် ၂၅ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။

ပထမဝဂ်၌ ဒဟရသုတ်၊ ပုရိသသုတ်၊ ဇရာမရဏသုတ်၊ ပိယသုတ်၊ အတ္တရက္ခိတသုတ်၊ အပ္ပကသုတ်၊ အဍ္ဍကရဏသုတ်၊ မလ္လိကာသုတ်၊ ယညသုတ်၊ ဗန္ဓနသုတ် ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

ဒုတိယဝဂ်၌ သတ္တဇဋိလသုတ်၊ ပဉ္စရာဇသုတ်၊ ဒေါဏပါကသုတ်၊ ပထမသင်္ဂါမသုတ်၊ ဒုတိယသင်္ဂါမသုတ်၊ မလ္လိကာသုတ်၊ အပ္ပမာဒသုတ်၊ ကလျာဏမိတ္တသုတ်၊ ပထမအပုတ္တကသုတ်၊ ဒုတိယအပုတ္တကသုတ် ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

တတိယဝဂ်၌ ပုဂ္ဂလသုတ်၊ အယျိကာသုတ်၊ လောကသုတ်၊ ဣဿတ္တသုတ်၊ ပဗ္ဗတူပမသုတ် ဟူ၍ ၅ သုတ် ရှိပါသည်။

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

ပထမဝဂ်၌ ဒဟရသုတ် (ငယ်သော်လည်း အထင်မသေးသင့်သောအရာလေးပါး)၊ ပုရိသသုတ် (လူ၏အကျိုးမဲ့ကို ဖြစ်စေသောတရား)၊ ဇရာမရဏသုတ် (အိုခြင်း၊ သေခြင်းမှ လွတ်မြောက်သူ မရှိကြောင်း)၊ ပိယသုတ် (မိမိကိုယ်ကိုချစ်သူသည် မကောင်းမှုကို မပြုသင့်၊ ကောင်းမှုကိုသာ ပြုသင့်ကြောင်း)၊ အတ္တရက္ခိတသုတ် (မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်သူ) (ဆင်တပ်၊ မြင်းတပ်များသည် အပြင်အစောင့်အရှောက်၊ သုစရိုက်သုံးပါးသည် အတွင်းအစောင့်အရှောက်)၊ အပ္ပကသုတ် (စည်းစိမ် ပေါများလျှင် မမေ့မလျော့သူနည်းပါးကြောင်း)၊ အဍ္ဍကရဏသုတ် (တရားရုံး၌ မုသားပြောသူများကို တွေ့ရပုံ)၊ မလ္လိကာသုတ် (မိမိထက်ချစ်သူမရှိဟု မလ္လိကာကဖြေပုံ)၊ ယညသုတ် (ယဇ်ပူဇော်ခြင်းသည် အကျိုးမရှိကြောင်း)၊ ဗန္ဓနသုတ် (ခိုင်မြဲသော အနှောင်အဖွဲ့) (သံ၊ သစ်သား၊ လျှော်ကြိုး အနှောင်အဖွဲ့သည် မခိုင်၊ သား, မယားတို့၌ တွယ်တာခြင်းသည်သာ ခိုင်မြဲသော အနှောင့်အဖွဲ့ ဖြစ်ကြောင်း တို့ ပါဝင်သည်။

ဒုတိယဝဂ်၌ သတ္တဇဋိလသုတ် (ရသေ့ခုနှစ်ပါးအား ကောသလမင်းကြီးကရှိခိုးခြင်း)၊ ပဉ္စရာဇသုတ် (မင်းငါးပါးတို့ စကားဖြစ်ပေါ်ပုံ) (ကာမဂုဏ်ငါးပါးတွင် ဘယ်ဟာအမြတ်ဆုံးလဲ၊ နှစ်သက်မှုလျှင် အပိုင်းအခြားရှိ၏ဟု ဟောပုံ)၊ ဒေါဏပါကသုတ် (ကောသလမင်း ဆန်တစ်စိတ်ချက်စားပုံ) (ဗုဒ္ဓ၏ဩဝါဒဂါထာ၊ သုဒဿနလုလင်အား ထမင်းစားတိုင်း ရွတ်ခိုင်းပုံ၊ လျှော့၍, လျှော၍ စားသဖြင့် တစ်စလယ်ချက်သာ ကုန်တော့ခြင်း)၊ ပထမသင်္ဂါမသုတ် (ကောသလမင်း စစ်ရှုံးခြင်း) (ယုတ်မာသော အဆွေခင်ပွန်းရှိသူနှင့် ကောင်းသော အဆွေခင်ပွန်းရှိသူ၊ နိုင်သူနှင့်ရှုံးသူ)၊ ဒုတိယသင်္ဂါမသုတ် (ကောသလမင်း စစ်နိုင်ခြင်း) (အဇာတသတ်မင်းကို ဖမ်းမိသော်လည်း လွှတ်လိုက်ခြင်း၊ အတုံ့အလှည့်)၊ မလ္လိကာသုတ် (မလ္လိကာမိဖုရား သမီးမွေးခြင်း) (ကောသလမင်း စိတ်နှလုံးမသာမယာဖြစ်ပုံ၊ သီလ, ပညာနှင့် ပြည့်စုံသော မိန်းမသည်လည်း မြင့်မြတ်သူဖြစ်ကြောင်း ဗုဒ္ဓကဟောခြင်း)၊ အပ္ပမာဒသုတ် (မမေ့မလျော့ခြင်း၏ အကျိုး) (အကျိုးနှစ်ပါးကို သိမ်းယူနိုင်သောတရား၊ ဆင်ခြင်ရာဥပမာ၊ အဆင့်ဆင့် တိုးတက်လိုလျှင် သတိရှိရမည်။)၊ ကလျာဏမိတ္တသုတ် (မိတ်ဆွေကောင်းရှိသူ) (ကောသလမင်းကြီး အကြံဖြစ်ပုံ၊ အရှင်အာနန္ဒာ၏ လျှောက်ကြားချက်၊ အလုံးစုံသောအကျင့်မြတ်ကို ပြီးစေနိုင်ကြောင်း၊ မြတ်စွာဘုရားကို အမှီပြု၍ ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်နိုင်ပုံ)၊ ပထမအပုတ္တကသုတ် (သား, သမီးမရှိသူ သူဌေးသေလွန်ခြင်း)၊ ဒုတိယအပုတ္တကသုတ် (သား, သမီးမရှိသူ သူဌေးသေလွန်ခြင်း) တို့ပါဝင်သည်။

တတိယဝဂ်၌ ပုဂ္ဂလသုတ် (ကောသလမင်းအား ပုဂ္ဂိုလ် ၄ မျိုးဟောခြင်း) (အမှောင်မှလာ၍ အမှောင်သို့ သွားသူ၊ အမှောင်မှလာ၍ အလင်းသို့ သွားသူ)၊ အယျိကာသုတ် (ကောသလမင်း၏အဘွား သေဆုံးခြင်း) (အသက် တစ်ရာ့နှစ်ဆယ်ရှည်သူ၊ သေခြင်းကို ရွာနိဂုံးဇနပုဒ်တို့ဖြင့် လဲလိုသောမင်းကြီး၊ သတ္တဝါအားလုံး သေခြင်းကိုမလွန်နိုင်ကြောင်း)၊ လောကသုတ် (လောက၏အကျိုးမဲ့ကို ဖြစ်စေသောတရား)၊ ဣဿတ္တသုတ် (လေးသမားနှင့် အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်)၊ ပဗ္ဗတူပမသုတ် (တောင်လုံးကြီးကဲ့သို့ တလိမ့်လိမ့် လာနေသော အိုခြင်း၊ သေခြင်း) တို့ပါဝင်သည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ် (Essence)

ကောသလသံယုတ်သည် ကောသလမင်းကြီးနှင့် ဆက်စပ်သော ဗုဒ္ဓ၏ ဟောကြားချက်များကို စုစည်းထားပြီး၊ သတ္တဝါတို့၏ ဘဝဆိုင်ရာ ဒုက္ခများ၊ ကျင့်ဝတ်များ၊ သတိပညာနှင့် ကောင်းမှုပြုရန် လမ်းညွှန်ပေးသော အဆုံးအမ များကို အဓိကထား ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် အိုခြင်း၊ သေခြင်း၊ စည်းစိမ်နှင့် အနှောင်အဖွဲ့များ၊ မိတ်ဆွေကောင်းနှင့် သတိရှိမှု၏ အရေးပါပုံတို့ကို ဥပမာများဖြင့် ရှင်းလင်းစွာ တင်ပြထားသည်။ အထူးသဖြင့် ဒဟရသုတ်၊ အပ္ပမာဒသုတ်၊ ကလျာဏမိတ္တသုတ်တို့သည် ဘဝတွင် သတိရှိမှု၊ ကောင်းမှုပြုမှုနှင့် မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်း၏ အကျိုးကို အလေးပေး ဖော်ပြသည်။ ဤသံယုတ်သည် လူသားတို့၏ ကိလေသာများကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ပေးသော အရေးကြီးသော ဆုံးမစာများဖြစ်သည်။

၆။ နိဂုံး (Conclusion)

ကောသလသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိက အဆုံးအမများဖြစ်သော သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာတို့ကို လက်တွေ့ဘဝတွင် ကျင့်သုံးရန် လမ်းညွှန်ထားသည့် အဖိုးတန် သံယုတ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် ကောသလမင်းကြီး၏ ဘဝအတွေ့အကြုံများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ ဟောကြားချက်များကို ချိတ်ဆက်ပြီး၊ လူသားတို့အား အကျိုးမဲ့သော တပ်မက်မှုများမှ လွတ်မြောက်ရန်နှင့် သတိပညာဖြင့် ဘဝကို ဖြတ်သန်းရန် တိုက်တွန်းထားသည်။ သုတ်များသည် လူမှုဆက်ဆံရေး၊ အကျင့်သီလ၊ စိတ်ထိန်းချုပ်မှုနှင့် မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ရန် နည်းလမ်းများကို ရှင်းလင်းစွာ တင်ပြထားသည်။ ထို့ကြောင့် ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များသာမက ဘဝကို သမ္မာတရားနှင့် ဖြတ်သန်းလိုသူများ အတွက်ပါ အဖိုးတန် လမ်းညွှန်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤအဆုံးအမများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက်သာမက၊ ဘဝကို ကောင်းမွန်စွာ ဖြတ်သန်းလိုသူများအတွက်ပါ အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

ကောသလသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများကို လူအများ နားလည်လွယ်စွာ သိရှိနိုင်ရန် ဥပမာများနှင့် ရှင်းလင်းစွာ တင်ပြထားသော စာပေတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်တွင် ကောသလမင်းကြီး၏ မေးမြန်းမှုများနှင့် ဗုဒ္ဓ၏ အဖြေများသည် ဘဝ၏ မတည်မြဲမှု၊ သတိရှိရန်လိုအပ်မှု၊ ကောင်းမှုပြုရန်နှင့် မိတ်ဆွေကောင်းရှိရန် အရေးကြီးပုံကို ပြသထားသည်။ အထူးသဖြင့် အိုခြင်း၊ သေခြင်းကဲ့သို့သော မလွှဲမရှောင်သာသော သဘာဝတရားများကို လက်ခံနိုင်ရန်နှင့် ထိုအရာများကို ကျော်လွှားရန် သတိပညာဖြင့် ကျင့်ကြံရန် တိုက်တွန်းထားသည်။

ကောသလသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် တတိယမြောက် သံယုတ်အဖြစ် တည်ရှိပြီး၊ ဝဂ် ၃ ဝဂ်နှင့် သုတ် ၂၅ သုတ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ဘဝ၏ အကျိုးမဲ့ဖြစ်စေသော တရားများ၊ မိမိကိုယ်ကို စောင့်ရှောက်ရန် နည်းလမ်းများ၊ စည်းစိမ်နှင့် အနှောင်အဖွဲ့များ၏ သဘောသဘာဝကို ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဒဟရသုတ်တွင် ငယ်သော်လည်း အထင်မသေးသင့်သော အရာလေးပါးကို ဖော်ပြထားပြီး၊ အပ္ပမာဒသုတ်တွင် မမေ့မလျော့ခြင်း၏ အကျိုးကို ဆင်ခြင်ရာဥပမာများဖြင့် ရှင်းပြထားသည်။ ထို့အပြင် ကလျာဏမိတ္တသုတ်တွင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းသည် အကျင့်မြတ်ကို ပြီးစေနိုင်ပြီး၊ ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်နိုင်ကြောင်း အလေးပေး တင်ပြထားသည်။

ဤသံယုတ်သည် လူသားတို့၏ ကိလေသာများကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာတို့ကို ကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဗန္ဓနသုတ်တွင် သံ၊ သစ်သား၊ လျှော်ကြိုးတို့ထက် သား၊ မယားတို့၌ တွယ်တာခြင်းသည် ပိုမိုခိုင်မြဲသော အနှောင်အဖွဲ့ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဤသို့သော ဥပမာများသည် လူသားတို့၏ တပ်မက်မှုနှင့် ချုပ်နှောင်မှုများကို နားလည်စေပြီး၊ ၎င်းတို့မှ လွတ်မြောက်ရန် သတိရှိမှု၏ အရေးကြီးပုံကို ပြသသည်။ ထို့အပြင် ပဗ္ဗတူပမသုတ်တွင် အိုခြင်း၊ သေခြင်းသည် တောင်လုံးကြီးကဲ့သို့ တလိမ့်လိမ့်လာနေသည်ဟူသော ဥပမာသည် ဘဝ၏ မတည်မြဲမှုကို သတိပေးပြီး၊ သတိပညာဖြင့် ကျင့်ကြံရန် တိုက်တွန်းထားသည်။

ကောသလသံယုတ်သည် လူမှုဆက်ဆံရေးနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားများကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ပဉ္စရာဇသုတ်တွင် ကာမဂုဏ်ငါးပါးတွင် အမြတ်ဆုံးကို ရှာဖွေရန် မင်းငါးပါးတို့၏ စကားဖြစ်ပေါ်ပုံကို ဖော်ပြထားပြီး၊ နှစ်သက်မှုတွင် အပိုင်းအခြားရှိကြောင်း ဗုဒ္ဓ၏ ဟောကြားချက်မှ သိရသည်။ ဤသို့သော ဟောကြားချက်များသည် လူသားတို့၏ ဆန္ဒများကို ဆင်ခြင်သုံးသပ်ရန်နှင့် မဖြစ်မနေ ထိန်းချုပ်ရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ ထို့အပြင် မလ္လိကာသုတ်တွင် မိမိထက်ချစ်သူမရှိဟူသော မလ္လိကာ၏ ဖြေကြားချက်သည် မိမိကိုယ်ကို ချစ်ခြင်းနှင့် ကောင်းမှုပြုခြင်း၏ ဆက်စပ်မှုကို ပြသထားသည်။

ဤသံယုတ်သည် လက်ရှိခေတ်တွင်လည်း လူသားများ၏ ဘဝဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် အခရာကျသော အဆုံးအမများကို ပေးစွမ်းနိုင်ဆဲဖြစ်သည်။ အိုခြင်း၊ သေခြင်းကဲ့သို့သော မလွှဲမရှောင်သာသော သဘာဝတရားများကို လက်ခံရန်နှင့် ၎င်းတို့ကို ကျော်လွှားရန် သတိပညာဖြင့် ကျင့်ကြံရန် ဤသံယုတ်က လမ်းညွှန်ထားသည်။ အထူးသဖြင့် အယျိကာသုတ်တွင် ကောသလမင်း၏ အဘွားသေဆုံးခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ သတ္တဝါအားလုံး သေခြင်းကို မလွန်နိုင်ကြောင်း ဗုဒ္ဓ၏ ဟောကြားချက်သည် ဘဝ၏ မတည်မြဲမှုကို လက်ခံရန် နှိုးဆော်ထားသည်။ ဤသို့သော အဆုံးအမများသည် ခေတ်မီလူသားများအတွက်လည်း ဘဝတွင် စိတ်ငြိမ်းချမ်းမှုရရှိရန် လမ်းညွှန် ပေးနိုင်သည်။

ထို့အပြင် ကောသလသံယုတ်သည် လူမှုဆက်ဆံရေးတွင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိရန် အရေးကြီးပုံကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ကလျာဏမိတ္တသုတ်တွင် မိတ်ဆွေကောင်းရှိခြင်းသည် အကျင့်မြတ်ကို ပြီးစေနိုင်ပြီး၊ မြတ်စွာဘုရားကို အမှီပြု၍ ဆင်းရဲမှ လွတ်မြောက်နိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဤအချက်သည် လူမှုဆက်ဆံရေးတွင် ကောင်းမွန်သော အဆက်အသွယ်များ၏ အရေးပါမှုကို ပြသပြီး၊ ယနေ့ခေတ်တွင်လည်း လူမှုဆက်ဆံရေးတွင် သစ္စာရှိသော မိတ်ဆွေများရှိရန် အရေးကြီးကြောင်း သင်ခန်းစာပေးသည်။

ကောသလသံယုတ်သည် ဘဝ၏ မတည်မြဲမှုကို နားလည်ရန်၊ ကိလေသာများကို ထိန်းချုပ်ရန်၊ သတိပညာဖြင့် ကျင့်ကြံရန်နှင့် ကောင်းမှုပြုရန် တိုက်တွန်းထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ဖော်ပြထားသော အဆုံးအမများသည် ခေတ်အဆက်ဆက် တည်မြဲပြီး၊ လူသားတို့၏ ဘဝဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် လမ်းညွှန်ပေးနိုင်သည့် အဆုံးအမများဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကောသလသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အရေးပါသော စာပေတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိနေပြီး၊ ၎င်း၏ အဆုံးအမများသည် ယနေ့ခေတ်တွင်လည်း အကျိုးပြုနိုင်ဆဲ ဖြစ်သည်။

Ashin Sundara(3.9.2025)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၄။ မာရသံယုတ်ကိုလေ့လာခြင်း

၁။ သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

မာရသံယုတ်ဟူသည် မာရ်နတ်နှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်နေရာ (Location)

မာရသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခုရှိသည့်အနက် စတုတ္ထမြောက် သံယုတ်ဖြစ်သည်။

၃။ သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

မာရသံယုတ်ကို ပထမဝဂ်၊ ဒုတိယဝဂ်၊ တတိယဝဂ်ဟူ၍ ဝဂ် ၃ ဝဂ်၊ သုတ် ၂၅ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်း ထားပါသည်။

ပထမဝဂ်၌ တပေါကမ္မသုတ်၊ ဟတ္ထိရာဇဝဏ္ဏသုတ်၊ သုဘသုတ်၊ ပထမမာရပါသသုတ်၊ ဒုတိယမာရပါသသုတ်၊ သပ္ပသုတ်၊ သုပတိသုတ်၊ နန္ဒတိသုတ်၊ ပထမအာယုသုတ်၊ ဒုတိယအာယုသုတ် ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

ဒုတိယဝဂ်၌ ပါသာဏသုတ်၊ ကိန္နုသီဟသုတ်၊ သကလိကသုတ်၊ ပတိရူပသုတ်၊ မာနသသုတ်၊ ပတ္တသုတ်၊ ဆဖဿာယတနသုတ်၊ ပိဏ္ဍိသုတ်၊ ကဿကသုတ်၊ ရဇ္ဇသုတ် ဟူ၍ ၁၀ သုတ်ရှိပါသည်။

တတိယဝဂ်၌ သမ္ဗဟုလသုတ်၊ သမိဒ္ဓိသုတ်၊ ဂေါဓိကသုတ်၊ သတ္တဝဿာနုဗန္ဓသုတ်၊ မာရဓီတုသုတ် ဟူ၍ ၅ သုတ် ရှိပါသည်။

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

ပထမဝဂ်၌ တပေါကမ္မသုတ် =- ခြိုးခြံသောအကျင့်မှ ဖယ်ခွာသူ (အဇပါလညောင်ပင်ရင်း၌ ဗုဒ္ဓအားအကြံ ဖြစ်ပုံ၊ မာရ်နတ်လာ၍ လျှောက်ပုံ၊ ကိုယ်ဆင်းရဲ‌အောင် ကျင့်ခြင်းသည် အချည်းနှီးသာဖြစ်ကြောင်း)၊ ဟတ္ထိရာဇဝဏ္ဏသုတ် = ဆင်မင်းအသွင်ဖြင့် ခြောက်လှန့်ခြင်း၊ သုဘသုတ် = ဗုဒ္ဓအား တင့်တယ်သော အဆင်း မတင့်တယ်သော အဆင်းများကို ပြခြင်း၊ ပထမမာရပါသသုတ် = မာရ်နတ်၏ ကျော့ကွင်းမှ လွတ်သူ၊ ဒုတိယမာရပါသသုတ် = မာရ်နတ်၏ ကျော့ကွင်းမှလွတ်သူ (ရဟန်းများအား ခရီးလှည့်ရန် မိန့်ကြားခြင်း၊ မာရ်နတ်လာ၍ ဟန့်တားခြင်း)၊ သပ္ပသုတ် = မြွေအသွင်ဖြင့် ခြောက်လှန့်ခြင်း၊ သုပတိသုတ် = ဗုဒ္ဓကျိန်းစက်တောမူစဉ် မာရ်နတ်လာ၍ အပြစ်တင်ခြင်း၊ နန္ဒတိသုတ် = နှစ်သက်ရသူနှင့် စိုးရိမ်ရသူ၊ ပထမအာယုသုတ် = လူတို့သက်တမ်း တိုတောင်းပုံ၊ ဒုတိယအာယုသုတ် တို့ပါဝင်သည်။

ဒုတိယဝဂ်၌ ပါသာဏသုတ် = မာရ်နတ်က ဗုဒ္ဓအနီး၌ ကျောက်တုံးကိုခွဲခြင်း၊ ကိန္နုသီဟသုတ် = ခြင်္သေ့မင်းကဲ့သို့ ရဲဝံ့စွာကြုံးဝါးသူ၊ သကလိကသုတ် = ဗုဒ္ဓခြေတော်ကို ကျောက်ချပ်နှင့် ထိခိုက်ပုံ၊ ပတိရူပသုတ် = လျောက်ပတ်သော တရားဟောခြင်း၊ မာနသသုတ် = စိတ်နှင့်ယှဉ်သော ကျော့ကွင်း၊ ပတ္တသုတ် = မာရ်နတ်က သပိတ်များကို ခွဲမည်လုပ်ခြင်း၊ ဆဖဿာယတနသုတ် = ဖဿာယတန ၆ ပါးကို ဟောစဉ် မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း၊ ပိဏ္ဍိသုတ် = ဗုဒ္ဓဆွမ်းမရစေရန် မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ပုံ (ပဉ္စသာလရွာမှ လုလင်ပျို၊ လုံမပျိုတို့လက်ဆောင်ပေးပွဲ၊ ရွာသားများကို မာရ်နတ်ဝင်ပူးခြင်း၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဆွမ်းမရ၍ သပိတ်ဟောင်းလောင်းဖြင့် ထွက်လာရခြင်း)၊ ကဿကသုတ် = လယ်သမားအသွင်ဖြင့် နှောင့်ယှက်ခြင်း၊ ရဇ္ဇသုတ် = ဗုဒ္ဓအား မင်းပြုရန် မာရ်နတ်တိုက်တွန်းခြင်း တို့ ပါဝင်သည်။

တတိယဝဂ်၌ သမ္ဗဟုလသုတ် = ရဟန်းများအား မာရ်နတ်လာ၍ ဖြားယောင်းခြင်း၊ သမိဒ္ဓိသုတ် = အရှင်သမိဒ္ဓိအား မာရ်နတ်လာ၍ နှောင့်ယှက်ခြင်း၊ ဂေါဓိကသုတ် = အရှင်ဂေါဓိကဓားလက်နက်ဖြင့် မိမိအသက်ကို ဆောင်ခြင်း (ဈာန်သမာပတ်မှ ခြောက်ကြိမ်လျောကျခြင်း၊ ဗုဒ္ဓအား မာရ်နတ်လာ၍ လျှောက်ခြင်း၊ အရှင်ဂေါဓိက၏ဝိညာဉ်ကို မာရ်နတ်ရှာခြင်း)၊ သတ္တဝဿာနုဗန္ဓသုတ် = ခုနှစ်နှစ်ပတ်လုံး ဗုဒ္ဓနောက်မှ မာရ်နတ်လိုက်ခြင်း၊ မာရဓီတုသုတ် = မာရ်နတ်မင်း၏သမီးများက ဗုဒ္ဓအားဖြားယောင်းခြင်း (ကြံမှိုင်နေသော မာရ်နတ်သမီးသုံးယောက် ဗုဒ္ဓထံချဉ်းကပ်ခြင်း၊ အသွင်အမျိုးမျိုးဖန်ဆင်း၍ ဖြားယောင်းခြင်း နတ်သမီးအမေးနှင့် ဗုဒ္ဓအဖြေ) တို့ ပါဝင်သည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ် (Essence)

မာရသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာနှင့် မာရ်နတ်တို့၏ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုများကို ဖော်ပြထားသော သုတ္တန်ပိဋကရှိ သံယုတ္တနိကာယ်၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသံယုတ်သည် မာရ်နတ်၏ ဖြားယောင်းမှု၊ နှောင့်ယှက်မှုနှင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဉာဏ်ပညာဖြင့် ၎င်းတို့အား ကျော်လွှားပုံကို အဓိကထား ဖော်ပြထားသည်။ မာရ်နတ်သည် ဗုဒ္ဓအား အာရုံခံစားမှု၊ ကြောက်ရွံ့မှုဖြစ်ပေါ်စေရန် ကြိုးပမ်းမှုများဖြင့် နှောင့်ယှက်သော်လည်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ သတိပညာ၊ သမာဓိနှင့် ဉာဏ်ပညာဖြင့် မာရ်နတ်၏ ကျော့ကွင်းများမှ အမြဲလွတ်မြောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤသံယုတ်သည် တရားဓမ္မကို ကျင့်သုံးသူများအား စိတ်ဆန္ဒများ၊ ကြောက်ရွံ့မှုနှင့် တွယ်တာမှုများကို ကျော်လွှားရန် လှုံ့ဆော်မှုပေးပြီး သတိပညာဖြင့် တရားလမ်းကို ဆက်လက်လိုက်နာရန် သင်ခန်းစာပေးသည်။

၆။ နိဂုံး (Conclusion)

မာရသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆုံးအမများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သော စိတ်ကို ထိန်းချုပ်ခြင်းနှင့် တရားဓမ္မကို မတိမ်ကောစေရန် အရေးကြီးကြောင်း သင်ပြထားသည်။ မာရ်နတ်သည် လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟတို့၏ သင်္ကေတအဖြစ် ပုံဖော်ထားပြီး ၎င်းတို့အား ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဉာဏ်ပညာဖြင့် အောင်မြင်စွာ တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအား မကောင်းမှုအား ဆန့်ကျင်ရန်နှင့် သတိပညာဖြင့် တရားလမ်းကို ဆက်လက်လိုက်နာရန် လှုံ့ဆော်ပေးသည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

မာရသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆုံးအမများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး စိတ်ခံစားမှုများ၊ ပြင်ပဖိအားများနှင့် တွယ်တာမှုများကို ကျော်လွှားရန် အရေးကြီးသော သင်ခန်းစာတစ်ခုအဖြစ် တည်ရှိသည်။ ဤသံယုတ်သည် သုတ္တန်ပိဋကရှိ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် စတုတ္ထမြောက်သံယုတ်အဖြစ် တည်ရှိပြီး ဗုဒ္ဓမြတ်စွာနှင့် မာရ်နတ်တို့၏ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုများကို အဓိကထား ဖော်ပြထားသည်။ မာရ်နတ်သည် လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟတို့၏ သင်္ကေတအဖြစ် ပုံဖော်ထားပြီး၊ ၎င်းတို့အား ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ သတိပညာ၊ သမာဓိနှင့် ဉာဏ်ပညာဖြင့် အောင်မြင်စွာ တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည်ကို ဤသံယုတ်တွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအား မကောင်းမှုအား ဆန့်ကျင်ရန်နှင့် တရားလမ်းကို မယိမ်းယိုင်စွာ လိုက်နာရန် လှုံ့ဆော်ပေးသည့် အရေးကြီးသော သွန်သင်ချက်များဖြစ်သည်။

မာရသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ် ၂၅ သုတ်သည် မာရ်နတ်၏ ဖြားယောင်းမှု၊ နှောင့်ယှက်မှုနှင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဉာဏ်ပညာဖြင့် ၎င်းတို့အား ကျော်လွှားပုံများကို ဝဂ် ၃ ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ပထမဝဂ်တွင် မာရ်နတ်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာအား အာရုံခံစားမှုများ၊ ကြောက်ရွံ့မှုဖြစ်ပေါ်စေရန် ကြိုးပမ်းမှုများနှင့် ကိုယ်ဆင်းရဲအောင် ကျင့်ခြင်း၏ အချည်းနှီးမှုကို ဖော်ပြရန် ကြိုးစားပုံများကို ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ၊ တပေါကမ္မသုတ်တွင် မာရ်နတ်သည် ဗုဒ္ဓအား အဇပါလညောင်ပင်ရင်း၌ ခြိုးခြံသောအကျင့်မှ ဖယ်ခွာရန် လျှောက်ထားပုံကို တွေ့ရသည်။ ထို့အတူ ဟတ္ထိရာဇဝဏ္ဏသုတ်နှင့် သပ္ပသုတ်တို့တွင် ဆင်မင်းနှင့် မြွေအသွင်ဖြင့် ဗုဒ္ဓအား ခြောက်လှန့်ရန် ကြိုးပမ်းပုံများကို ဖော်ပြထားသည်။ သို့သော် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ သတိပညာနှင့် သမာဓိဖြင့် ဤဖြားယောင်းမှုများကို အမြဲအောင်မြင်စွာ တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည်။

ဒုတိယဝဂ်တွင် မာရ်နတ်၏ နှောင့်ယှက်မှုများသည် ပို၍ ကွဲပြားလာသည်။ ဥပမာ၊ ပါသာဏသုတ်တွင် မာရ်နတ်သည် ဗုဒ္ဓအနီး၌ ကျောက်တုံးကို ခွဲခြင်းဖြင့် နှောင့်ယှက်ရန် ကြိုးပမ်းသည်။ ထို့အတူ ပိဏ္ဍိသုတ်တွင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဆွမ်းမရရှိစေရန် မာရ်နတ်က ရွာသားများကို ဝင်ပူးပြီး နှောင့်ယှက်ပုံကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် မာရ်နတ်၏ နည်းမျိုးစုံဖြင့် ဖြားယောင်းမှုနှင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဉာဏ်ပညာဖြင့် ၎င်းတို့အား ကျော်လွှားပုံကို ထင်ရှားစွာ ပြသထားသည်။ အထူးသဖြင့် ရဇ္ဇသုတ်တွင် မာရ်နတ်သည် ဗုဒ္ဓအား မင်းပြုရန် တိုက်တွန်းပြီး အာဏာတည်ဆောက်ရန် ဖိတ်ခေါ်သော်လည်း၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် ဤဖြားယောင်းမှုကို တရားဓမ္မဖြင့် ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။

တတိယဝဂ်တွင် မာရ်နတ်၏ ဖြားယောင်းမှုများသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသာမက အခြားရဟန်းများကိုပါ ပစ်မှတ်ထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဥပမာ၊ သမိဒ္ဓိသုတ်တွင် အရှင်သမိဒ္ဓိအား မာရ်နတ်က နှောင့်ယှက်ပုံနှင့် သတ္တဝဿာနုဗန္ဓသုတ်တွင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာအား ခုနှစ်နှစ်ပတ်လုံး လိုက်လံနှောင့်ယှက်ပုံများကို ဖော်ပြထားသည်။ ထို့အပြင် မာရဓီတုသုတ်တွင် မာရ်နတ်၏ သမီးများက ဗုဒ္ဓအား အသွင်အမျိုးမျိုးဖြင့် ဖြားယောင်းရန် ကြိုးပမ်းသော်လည်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဉာဏ်ပညာဖြင့် ၎င်းတို့၏ ကြိုးပမ်းမှုများ မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ ဤသုတ်များသည် မာရ်နတ်၏ ဖြားယောင်းမှုများသည် မည်မျှပင် ကွဲပြားပြီး လိမ္မာပါးနပ်စွာ ပြုလုပ်သည်ဖြစ်စေ သတိပညာနှင့် တရားဓမ္မကို မယိမ်းယိုင်စွာ လိုက်နာခြင်းဖြင့် အောင်မြင်စွာ တွန်းလှန်နိုင်ကြောင်း သင်ပြထားသည်။

မာရသံယုတ်၏ အဓိကသွန်သင်ချက်မှာ စိတ်ကို ထိန်းချုပ်ခြင်း၏ အရေးပါမှုဖြစ်သည်။ မာရ်နတ်သည် လောကီအာရုံများ၊ ကာမဂုဏ်၊ အာဏာရှိလိုမှုနှင့် ကြောက်ရွံ့မှုများကို ကိုယ်စားပြုပြီး၊ ၎င်းတို့သည် တရားလမ်းမှ လွဲချော်စေရန် ကြိုးပမ်းသည်။ သို့သော် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ သတိပညာ၊ သမာဓိနှင့် ဉာဏ်ပညာသည် ဤဖြားယောင်းမှုများကို အမြဲအောင်မြင်စွာ တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအား စိတ်ကို ထိန်းချုပ်ရန်၊ အာရုံခံစားမှုများကို ကျော်လွှားရန်နှင့် တရားဓမ္မကို မယိမ်းယိုင်စွာ လိုက်နာရန် လှုံ့ဆော်ပေးသည်။ အထူးသဖြင့်၊ ဤသံယုတ်သည် မကောင်းမှုအား ဆန့်ကျင်ရန်နှင့် သတိပညာဖြင့် တရားလမ်းကို ဆက်လက်လိုက်နာရန် သင်ခန်းစာပေးသည်။

ထို့အပြင်၊ မာရသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအုတ်မြစ်ဖြစ်သော စိတ်ကို ထိန်းချုပ်ခြင်းနှင့် တရားလမ်းကို မယိမ်းယိုင်စွာ လိုက်နာခြင်း၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် တရားဓမ္မကို ကျင့်သုံးသူများအား လောကီအာရုံများနှင့် ဖြားယောင်းမှုများကို ကျော်လွှားရန် လှုံ့ဆော်ပြီး၊ သတိပညာနှင့် သမာဓိကို ထိန်းသိမ်းထားရန် အားပေးသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအတွက် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ခွန်အားနှင့် ဉာဏ်ပညာကို ပြုစုပျိုးထောင်ရန် လမ်းညွှန်ချက်တစ်ခုအဖြစ် ဆောင်ရွက်ပေးသည်။

မာရသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများကို လေ့လာသူများအတွက် တရားဓမ္မကို ကျင့်သုံးရာတွင် ရင်ဆိုင်ရမည့် စိန်ခေါ်မှုများကို နားလည်ရန် အထောက်အကူဖြစ်စေသည်။ ၎င်းသည် လောကီအာရုံများ၊ ကာမဂုဏ်များနှင့် ကြောက်ရွံ့မှုများကို ကျော်လွှားရန် သတိပညာနှင့် ဉာဏ်ပညာ၏ အရေးပါမှုကို ထပ်လောင်းအတည်ပြုပေးသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအား မကောင်းမှုအား ဆန့်ကျင်ရန်နှင့် တရားလမ်းကို မယိမ်းယိုင်စွာ လိုက်နာရန် လှုံ့ဆော်ပြီး၊ စိတ်ကို ထိန်းချုပ်ခြင်းနှင့် သတိပညာဖြင့် တရားဓမ္မကို ကျင့်သုံးရန် အားပေးသည်။ ထို့ကြောင့် မာရသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအုတ်မြစ်ဖြစ်သော စိတ်ကို ထိန်းချုပ်ခြင်းနှင့် တရားလမ်းကို မယိမ်းယိုင်စွာ လိုက်နာခြင်း၏ အရေးပါမှုကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။

Ashin Sundara(6.9.2025)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၅။ ဘိက္ခုနီသံယုတ်ကိုလေ့လာခြင်း

၁။ သံယုတ်အဓိပ္ပါယ် (Definition)

ဘိက္ခုနီသံယုတ်ဟူသည် ဘိက္ခုနီတို့နှင့်စပ်သော ဟောကြားချက်များ ဖြစ်သည်။

၂။ သံယုတ်တည်ရှိသည့်နေရာ (Location)

ဘိက္ခုနီသံယုတ် သုတ္တန်ပိဋက၊ သံယုတ္တနိကာယ်၊ သဂါထာဝဂ်တွင် သံယုတ် ၁၁ ခုရှိသည့်အနက် ပဉ္စမမြောက် သံယုတ်ဖြစ်သည်။

၃။ သံယုတ်ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ (Structure)

ဘိက္ခုနီသံယုတ်တွင်  သုတ်ပေါင်း ၁၀ သုတ်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်း ထားပါသည်။

၎င်းတို့မှာ အာဠဝိကာသုတ်၊ သောမာသုတ်၊ ကိသာဂေါတမီသုတ်၊ ဝိဇယာသုတ်၊ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာသုတ်၊ စာလာသုတ်၊ ဥပစာလာသုတ်၊ သီသူပစာလာသုတ်၊ သေလာသုတ်၊ ဝဇိရာသုတ် တို့ဖြစ်သည်။

၄။ ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာများ (Content)

အာဠဝိကာသုတ် (အာဠဝိကာဘိက္ခုနီအား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ သောမာသုတ် (သောမာဘိက္ခုနီ အား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ ကိသာဂေါတမီသုတ် (ကိသာဂေါတမီအား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ ဝိဇယာသုတ် (ဝိဇယာဘိက္ခုနီအား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ ဥပ္ပလဝဏ္ဏာသုတ် (ဥပ္ပလဝဏ္ဏာဘိက္ခနီ အား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ စာလာသုတ် (စာလာဘိက္ခုနီအား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ ဥပစာလာသုတ် (ဥပစာလာဘိက္ခုနီအား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ သီသူပစာလာသုတ် (သီသုပစာလာဘိက္ခုနီအား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ သေလာသုတ် (သေလာဘိက္ခုနီအား မာရ်နတ် နှောင့်ယှက်ခြင်း)၊ ဝဇိရာသုတ် (ဝဇိရာဘိက္ခုနီအား မာရ်နတ်နှောင့်ယှက်ခြင်း) စသည့် သုတ် ၁၀ သုတ်တို့ ပါဝင်ပါသည်။

၅။ သံယုတ်အနှစ်ချုပ် (Essence)

ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဘိက္ခုနီဆယ်ပါး၏ ဉာဏ်ပညာ၊ သတိပြည့်ဝမှု၊ နှင့် ဓမ္မကျင့်ကြံမှုတို့ကို မာရ်နတ်၏ သွေးဆောင်နှောင့်ယှက်မှုများကို တွန်းလှန်ရင်း ပြသထားသည်။ ဤသုတ်ဆယ်သုတ်သည် အာရုံငါးပါး၊ ကိလေသာ၊ နှင့် အနတ္တ သဘောတရားများကို နားလည်သိရှိမှုဖြင့် လွတ်မြောက်ရန် လမ်းညွှန်ပြသထားသည်။ သုတ်တိုင်းတွင် မာရ်နတ်က ဘိက္ခုနီများအား ကာမဂုဏ်၊ ကိလေသာ၊ သို့မဟုတ် သံသယဖြစ်ပေါ်စေရန် ကြိုးစားသည်။ သို့သော် ဘိက္ခုနီများသည် ဗုဒ္ဓအဆုံးအမကို ကောင်းစွာ နားလည်ထားသဖြင့် မာရ်နတ်အား ဓမ္မဖြင့် တွန်းလှန်ပြခဲ့သည်။ ဤသံယုတ်သည် ဘိက္ခုနီတို့၏ ဉာဏ်ပညာနှင့် ကျင့်ကြံမှု၏ ထူးခြားမှုကို မီးမောင်းထိုးပြထားပြီး အမျိုးသမီးများလည်း အရိယာအဆင့်သို့ ရောက်ရှိနိုင်ကြောင်း သက်သေပြသည်။

၆။ နိဂုံး (Conclusion)

ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများကို ဘိက္ခုနီများ၏ ဉာဏ်ပညာဖြင့် ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသော သုတ္တန်ပိဋကတွင် အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကိလေသာများကို ကျော်လွှားရန်၊ အနတ္တသဘောကို နားလည်ရန်၊ နှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ရှိရန် လမ်းကြောင်းကို ပြသထားသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်ကြံသူများအတွက် ဉာဏ်ပညာနှင့် သတိပြည့်ဝမှု၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။

ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သုတ္တန်ပိဋကတွင် အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဘိက္ခုနီများ၏ ဉာဏ်ပညာ၊ သတိ၊ နှင့် ဓမ္မကျင့်ကြံမှုတို့ကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်ဆယ်သုတ်သည် မာရ်နတ်၏ နှောင့်ယှက်မှုများကို ဘိက္ခုနီဆယ်ပါးက ဉာဏ်ပညာဖြင့် တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤဖြစ်ရပ်များမှတစ်ဆင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိက အဆုံးအမများဖြစ်သည့် အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောတရားများကို ရှင်းလင်းစွာ နားလည်နိုင်သည်။ ဘိက္ခုနီများသည် မာရ်နတ်၏ ကာမဂုဏ်၊ ကိလေသာ၊ နှင့် သံသယဖြစ်ပေါ်စေရန် ကြိုးစားမှုများကို သတိပြည့်ဝမှုနှင့် ဉာဏ်ပညာဖြင့် ကျော်လွှားခဲ့ကြသည်။ ဤနည်းဖြင့် ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျင့်ကြံသူများအတွက် ကိလေသာများကို ရင်ဆိုင်ရန် လမ်းညွှန်ချက်တစ်ခုအဖြစ် ရပ်တည်နေသည်။

ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် အမျိုးသမီးများ၏ စိတ်စွမ်းရည်ကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အမျိုးသမီးများသည်လည်း အရိယာအဆင့်သို့ ရောက်ရှိနိုင်ကြောင်း၊ ဉာဏ်ပညာရရှိနိုင်ကြောင်း ဤသံယုတ်က သက်သေ ပြသည်။ ဥပမာ၊ သောမာဘိက္ခုနီ၊ ကိသာဂေါတမီဘိက္ခုနီ၊ နှင့် ဝဇိရာဘိက္ခုနီတို့၏ ဖြေကြားချက်များသည် အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီး တန်းတူညီမျှမှုကို ထင်ဟပ်စေသည်။ မာရ်နတ်က အမျိုးသမီးများကို ဉာဏ်ပညာ မရရှိနိုင်ဟု စိန်ခေါ်ခဲ့သော်လည်း ဘိက္ခုနီများက ဓမ္မဖြင့် တွန်းလှန်ခဲ့သည်။ ဤဖြစ်ရပ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ တန်းတူညီမျှမှုဆိုင်ရာ အဆုံးအမကို အတည်ပြုပေးသည်။ ထို့ကြောင့် ဤသံယုတ်သည် ယနေ့ ကျင့်ကြံသူများအတွက် အမျိုးသမီးများကို လှုံ့ဆော်မှုပေးနေဆဲ ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင်၊ ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ အရေးပါမှုကိုလည်း ထင်ဟပ်စေသည်။ ဘုရားရှင်လက်ထက်တွင် ဘိက္ခုနီများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ အသိုက်အဝန်းတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ ဉာဏ်ပညာ နှင့် ကျင့်ကြံမှုသည် ယနေ့တိုင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျင့်ကြံသူများကို လှုံ့ဆော်ပေးနေသည်။ ဤသံယုတ်သည် ကိလေသာများကို ကျော်လွှားရန်၊ အနတ္တသဘောကို နားလည်ရန်၊ နှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ရှိရန် လမ်းကြောင်းကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ကျင့်ကြံသူများသည် သတိ၊ ဉာဏ်ပညာ၊ နှင့် ဓမ္မကို အခြေခံ၍ မည်သည့် နှောင့်ယှက်မှုကိုမဆို တွန်းလှန်နိုင်ကြောင်း ဤသံယုတ်က သင်ကြားပေးသည်။ ထို့ကြောင့် ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ အဆုံးအမများကို လေ့လာသူများအတွက် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

၇။ ခြုံငုံသုံးသပ်ချက် (Remark)

ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သုတ္တန်ပိဋကတွင် ထူးခြားသော အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုအဖြစ် ရှိနေပြီး၊ အမျိုးသမီးရဟန္တာများ၏ ဉာဏ်ပညာနှင့် ဝိညာဉ်ရေးစွမ်းရည်ကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ဤသံယုတ်တွင် ပါဝင်သော သုတ်ဆယ်သုတ်သည် ဘိက္ခုနီဆယ်ပါး၏ မာရ်နတ်၏ သွေးဆောင်မှုနှင့် နှောင့်ယှက်မှုများကို ဉာဏ်ပညာဖြင့် တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတို့သည် အာရုံငါးပါး၊ ကိလေသာ၊ နှင့် အနတ္တသဘောတရားများကို နက်ရှိုင်းစွာ နားလည်ထားသဖြင့် မာရ်နတ်၏ သွေးဆောင်မှုကို အောင်မြင်စွာ ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့သည်။

ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိက အဆုံးအမများဖြစ်သည့် အနတ္တသဘော၊ အနိစ္စသဘော၊ နှင့် ဒုက္ခသဘောတို့ကို ဘိက္ခုနီများ၏ ဖြေကြားချက်များမှတစ်ဆင့် ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ၊ အာဠဝိကာသုတ်တွင် အာဠဝိကာဘိက္ခုနီသည် မာရ်နတ်၏ ကာမဂုဏ်ဖြင့် သွေးဆောင်မှုကို “အာရုံငါးပါးသည် အနိစ္စဖြစ်ပြီး ဒုက္ခဖြစ်စေသည်” ဟူသော အဆုံးအမဖြင့် တွန်းလှန်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ ဝဇိရာသုတ်တွင် ဝဇိရာဘိက္ခုနီသည် အနတ္တသဘောကို နက်ရှိုင်းစွာ ရှင်းပြပြီး မာရ်နတ်အား “သတ္တဝါဟူသည် တကယ်မရှိ၊ ခန္ဓာငါးပါးသာ ဖြစ်ပေါ်ပြီး ပျက်စီးသည်” ဟု ဖြေကြားခဲ့သည်။ ဤဖြေကြားချက်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ နက်ရှိုင်းသော အဆုံးအမများကို ထင်ဟပ်စေသည်။

ဘိက္ခုနီသံယုတ်၏ ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ အမျိုးသမီးများ၏ ဝိညာဉ်ရေးစွမ်းရည်ကို အလေးပေးဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် အမျိုးသမီးများသည်လည်း ရဟန္တာအဆင့်သို့ ရောက်ရှိနိုင်ကြောင်း၊ ဉာဏ်ပညာနှင့် သတိပြည့်ဝမှုဖြင့် ကိလေသာများကို ကျော်လွှားနိုင်ကြောင်း ဤသံယုတ်က သက်သေပြသည်။ ဥပမာ၊ ကိသာဂေါတမီဘိက္ခုနီသည် မာရ်နတ်၏ “အမျိုးသမီးများသည် ဉာဏ်ပညာ မရရှိနိုင်” ဟူသော စိန်ခေါ်မှုကို သူမ၏ ဉာဏ်ပညာဖြင့် တွန်းလှန်ပြခဲ့သည်။ ဤဖြစ်ရပ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ တန်းတူညီမျှမှုဆိုင်ရာ အဆုံးအမကို ထင်ရှားစေသည်။

ထို့ပြင်၊ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်ကြံသူများအတွက် သတိပြည့်ဝမှု (သတိ) နှင့် ဉာဏ်ပညာ (ပညာ) ၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။ ဘိက္ခုနီများသည် မာရ်နတ်၏ နှောင့်ယှက်မှုများကို သတိဖြင့် သိရှိပြီး၊ ဉာဏ်ပညာဖြင့် ဖြေကြားခဲ့သည်။ ဤသင်ခန်းစာသည် ကျင့်ကြံသူများအား ကိလေသာများကို ရင်ဆိုင်ရာတွင် သတိနှင့် ဉာဏ်ပညာ၏ အရေးပါမှုကို နားလည်စေသည်။ ဥပမာ၊ သောမာဘိက္ခုနီသည် မာရ်နတ်၏ စိန်ခေါ်မှုကို “ကိလေသာများကို ကျော်လွှားနိုင်သူသည် အမျိုးသားဖြစ်စေ၊ အမျိုးသမီးဖြစ်စေ အရိယာဖြစ်နိုင်သည်” ဟု ဖြေကြားခဲ့သည်။ ဤဖြေကြားချက်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ လိင်တန်းတူညီမျှမှုကို ထပ်လောင်းအတည်ပြုသည်။

ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ နိဗ္ဗာန်သို့ရောက်ရှိရန် လမ်းကြောင်းကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် အာရုံငါးပါးကို တွယ်တာမှုမှ လွတ်မြောက်ရန်၊ ကိလေသာများကို ဖယ်ရှားရန်၊ နှင့် အနတ္တသဘောကို နားလည်ရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်ကြံသူများအတွက် လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးများအတွက် ဝိညာဉ်ရေးလမ်းကြောင်းတွင် အားပေးမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သတိ၊ ဉာဏ်ပညာ၊ နှင့် ဓမ္မကျင့်ကြံမှုဖြင့် မည်သူမဆို နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ရှိနိုင်ကြောင်း သက်သေပြသည်။

ထို့ပြင်၊ ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း ထင်ဟပ်စေသည်။ ဘုရားရှင်လက်ထက်တွင် ဘိက္ခုနီများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာအသိုက်အဝန်းတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ဉာဏ်ပညာနှင့် ကျင့်ကြံမှုသည် ယနေ့တိုင် လှုံ့ဆော်မှုပေးနေသည်။ ဤသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ တန်းတူညီမျှမှုဆိုင်ရာ အဆုံးအမကို ထင်ရှားစေပြီး၊ အမျိုးသမီးများနှင့် အမျိုးသားများသည် ဝိညာဉ်ရေးလမ်းကြောင်းတွင် တူညီသော အခွင့်အလမ်းရှိကြောင်း သင်ကြားပေးသည်။ ထို့ကြောင့် ဘိက္ခုနီသံယုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်ကြံသူများအတွက် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော အဆုံးအမတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ သတိ၊ ဉာဏ်ပညာ၊ နှင့် ဓမ္မကျင့်ကြံမှု၏ အရေးပါမှုကို သင်ကြားပေးသည်။

Ashin Sundara(8.9.2025)

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++