မဇ္ဈိမနိကာယ်၊ ဥပရိပဏ္ဏာသ

မဇ္ဈိမနိကာယ်၊ ဥပရိပဏ္ဏာသ ဒေဝဒဟဝဂ်ကိုလေ့လာခြင်း

အဓိပ္ပါယ်

ဒေဝဒဟသုတ်မှ ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ်အထိ ငါးဆယ်နှစ်ခုသော သုတ်တို့၏အစုကို ဥပရိပဏ္ဏာသဟု အမည်ပေးထားသည်။ မူလပဏ္ဏာသ နှင့် မဇ္ဈိမပဏ္ဏာသတို့၏ အထက်၌ဖြစ်သော သုတ် ၅၀ စုဟု ဆိုလိုသည်။ ဥပရိပဏ္ဏာသတွင် သုတ်ပေါင်း ၅၂ သုတ် ရှိသောကြောင့် ငါးဆယ်ထက် ပိုလွန်ခြင်း ဟုလည်း ဆိုလိုသည်။

ဤသုတ်တို့၌ ဆွေးနွေးတင်ပြထားသော အချက်အလက်အကြောင်းအရာတို့သည် ဗုဒ္ဓဓမ္မနှင့် တိုက်ရိုက်သော်လည်းကောင်း သွယ်ဝိုက်၍သော်လည်းကောင်း ဆက်စပ်နေကြသည်။ အဘိဓမ္မာ ကြောင်းဆန်သော ခန္ဓာ၊ အာယတန၊ ဓာတ်၊ သစ္စာ၊ သင်္ခါရ၊ သဠာယတနစသော ရုပ်ဝတ္ထု နာမ်ဝတ္ထုတို့အကြောင်း ဆွေးနွေးထားချက်များလည်း ပါသည်။

သက္ကာယဒိဋ္ဌိ၊ သံယောဇဉ်၊ ကိလေသာ၊ တဏှာအစရှိသော ယောဂီပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အသိစိတ်ကို ပိတ်ဆို့ ဖျက်ဆီးတတ်သည့် အညစ်အကြေးများကို ဖော်ထုတ်တင်ပြထားသည်။ ထိုအညစ်အကြေးတို့ကို ရှင်းလင်းသုတ်သင်ရာ၌ လိုအပ်သော သစ္စာလေးပါး၊ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ အာနာပါနကမ္မဋ္ဌာန်း စီးဖြန်းခြင်း စသည့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဆေးနည်းကောင်းများကိုလည်း ညွှန်ပြထားသည်။

အတွေးအခေါ်ပိုင်းနှင့် ပတ်သက်၍လည်း အတိတ်၊ အနာဂတ်တို့ကို စွန့်ပယ်လျက် ပစ္စုပ္ပန်၌သာ တည့်တည့်ရှုအပ်၏ဟူသော ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ ဩဝါဒမျိုးကိုလည်း တွေ့ရသည်။ သတ္တဝါတို့၏ လားရာဂတိ အမျိုးမျိုးနှင့်တကွ မိမိပြုသမျှသော ကုသိုလ်အကုသိုလ် အမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာကြသည့် အကျိုးကျေးဇူးများကိုလည်း ပြည့်ပြည့်စုံစုံ တင်ပြထားသည်။

လူမှုဆက်ဆံရေးလောကနှင့် စပ်လျဉ်း၍ စည်းလုံးမှု သင်းကွဲမှုတို့၏ အကြောင်းရင်းများကိုလည်း လေ့လာခွင့်ရသည်။ ထို့ပြင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာနှင့် ခေတ်ပြိုင်ပေါ်ထွန်းခဲ့သည့် အခြား ဘာသာရေးဂိုဏ်းကွဲ များနှင့် အယူဝါဒ ကွဲများကိုလည်း အချို့သုတ်တို့၌ တစွန်းတစ တွေ့ရသေးသည်။

တည်နေရာ

ဒေဝဒဟဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ ၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ (တတိယပိုင်း) တွင် ပထမအခန်းအဖြစ် တည်ရှိသည်။ မဇ္ဈိမနိကာယသည် ဒီဃနိကာယ နှင့် သံယုတ္တနိကာယ ကြားရှိ သုတ်အလယ်အလတ် အရှည်များပါဝင်သည့် ပိဋကတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဒေဝဒဟဝဂ်သည် ဤပိဋကအတွင်း သုတ်အမှတ် ၁၀၁ မှ ၁၁၀ အထိ ပါဝင်သည်။

ဒေဝဒဟဝဂ် သည် မဇ္ဈိမနိကာယ ရှိ ဥပရိပဏ္ဏာသ (တတိယပိုင်း) တွင် ပါဝင်သော သုတ်ဆယ်ခုပါဝင်သည့် အခန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ “ဒေဝဒဟဝဂ်” ဟူသော အမည်သည် ပထမသုတ်ဖြစ်သော ဒေဝဒဟသုတ် မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ဤအခန်းသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားဓမ္မများဖြစ်သည့် သစ္စာလေးပါး၊ အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ စသည်တို့ကို အဓိကထား ဖော်ပြသည်။

တည်ဆောက်ပုံ

ဒေဝဒဟဝဂ်တွင် သုတ်ဆယ်ခု ပါဝင်ပြီး၊ သုတ်တစ်ခုစီသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ တရားဟောချက်များကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ရဟန်းများ၊ သာမန်လူများ၊ သို့မဟုတ် အခြားဘာသာဝင်များနှင့် ဆွေးနွေးမှုများကို အခြေခံထားပြီး၊ တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်သည်။ သုတ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆိုအမိန့်များဖြစ်သည့် သတိပဋ္ဌာန်၊ သစ္စာလေးပါး၊ အာရိယမဂ္ဂင်္ရှစ်ပါး စသည်တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသည်။

၁။ ဒေဝဒဟဝဂ်

ဒေဝဒဟဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ် ဥပရိပဏ္ဏာသ၏ ပထမဆုံးဝဂ် ဖြစ်သည်။ ဒေဝဒဟသုတ်ဖြင့် အစပြု ထားသည့် ဝဂ်ဖြစ်၍ ဒေဝဒဟဝဂ်ဟု အမည်ပေးထားခြင်းဖြစ်မည်။ ဒေဝဒဟဝဂ်၌ ဆယ်သုတ်ပါဝင် သည်။

ပါဝင်သောသုတ်များမှာ -

၁။ ဒေဝဒဟသုတ်

၂။ ပဉ္စတ္တယသုတ်

၃။ ကိန္တိသုတ်

၄။ သာမဂါမသုတ်

၅။ သုနက္ခတ္တသုတ်

၆။ အာနေဉ္စသပ္ပါယသုတ်

၇။ ဂဏကမောဂ္ဂလာနသုတ်

၈။ ဂေါပကမောဂ္ဂလာနသုတ်

၉။ မဟာပုဏ္ဏမသုတ်

၁၀။ စူဠပုဏ္ဏမသုတ် တို့ဖြစ်သည်။

၁။ ဒေဝဒဟသုတ်သည် ဝေဒနာမှန်သမျှ အတိတ်ကံကြောင့် ဖြစ်သည်ဟူသော နိဂဏ္ဌတို့၏ အယူအဆ ကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ပြင်းထန်စွာအားထုတ်ခြင်းကြောင့်လည်း ဆင်းရဲခံစားရကြောင်းနှင့် ကံကိုလွဲဖယ်၍ မရကြောင်း ရဟန်းတို့အား ဒေဝဒဟနိဂုံး၌ ဝေဖန် ဟောသောတရားဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသည် ဒေဝဒဟမြို့တွင် နိဂဏ္ဌတို့၏ “ဝေဒနာမှန်သမျှ အတိတ်ကံကြောင့်ဖြစ်သည်” ဟူသော အယူအဆကို ဝေဖန်သည်။ ဝေဒနာသည် အတိတ်ကံသာမက ပြင်းထန်စွာ အားထုတ်ခြင်း၊ မတိကျသော ကျင့်စဉ်များကြောင့်လည်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်ကြောင်း ရှင်းပြပြီး၊ သစ္စာလေးပါး နှင့် အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကို ကျင့်ကြံရန် လှုံ့ဆော်သည်။

၂။ ပဉ္စတ္တယသုတ်သည် ရှေးအဖို့ကို ကြံဆခြင်းဖြင့်ဖြစ်စေ၊ နောက်အဖို့ကို ကြံဆခြင်းဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ဘဝ၊ အတ္တဝိညာဉ်၊ လောကတို့နှင့် ပတ်သက်၍ အယူဝါဒ အမျိုးမျိုးဖြစ်ပုံကို ရဟန်းတို့အား ဟောသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက ဘဝ၊ အတ္တဝိညာဉ်၊ လောကတို့နှင့်ပတ်သက်သော အဆုံးအမငါးပါး (ရှေးအဖို့၊ နောက်အဖို့၊ အတ္တဝိညာဉ်၊ ဘဝ၊ လောက) နှင့် အယူဝါဒအမျိုးမျိုးကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသည်။ ဤအယူဝါဒများသည် မတိကျဘဲ သစ္စာလေးပါး နှင့် အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကသာ နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်နိုင်ကြောင်း ရှင်းပြပြီး၊ တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်သည်။

၃။ ကိန္တိသုတ်သည် ရဟန်းတို့၏ ထင်မြင်ချက်ကို မေး၍ ဟောသောတရားဖြစ်သည်။ ဗောဓိပက္ခိယ တရား ၃၇ ပါးနှင့် ပတ်သက်၍ မငြင်းခုံဘဲ ညီညွတ်စွာ အားထုတ်ရမည်။ ဝါဒကွဲပြားလာသော် အချက်လေးချက်တို့တွင် မည်သည့်အချက် ဖြစ်ကြောင်း စဉ်းစားရမည်။ ငြင်းခုံသည့် ရဟန်းနှစ်ပါး အနက် ပို၍ပြောလွယ် ဆိုလွယ်ဖြစ်မည့် ရဟန်းကို ပြောဆို ဆုံးမရမည်။ တစ်ပါးပါး ပြစ်မှုကျူးလွန် ပါက အဆောတလျင် အပြစ်မတင်သင့်။ ဒေါသကြီး၍ အစွဲသန်သူ ဟုတ်မဟုတ် မိမိသည် ပြောဆိုဆုံးမ နိုင်စွမ်း ရှိမရှိ ဆင်ခြင်ရမည်။ ပြောဆိုဆုံးမသင့်က ပြောဆိုဆုံးမပါ။ လျစ်လျူရှုသင့်က လျစ်လျူရှုပါ။ အုပ်စုနှစ်စုဖြစ်လာလျှင် အုပ်စုတစ်စုစီမှ ပြောလွယ်ဆိုလွယ်ရှိသူကို ယခုမကျေနပ်မှုသည် မြတ်စွာဘုရား ကဲ့ရဲ့ဖွယ်ဖြစ်ကြောင်းပြောပါ။

၄။ သာမဂါမသုတ်သည် နိဂဏ္ဌတို့ ငြင်းခုံကွဲပြား၍ ခိုက်ရန်ဖြစ်ကြသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ငြင်းခုံခြင်း ၏ အကြောင်းခြောက်ပါးနှင့် သာရဏီယခြောက်ပါးတို့ကို ရဟန်းတို့အား ဟောသည်။ အငြင်းပွားခြင်း ၏ အကြောင်းခြောက်ပါးကား အမျက်ဒေါသကြီး၍ ရန်ငြိုးဖွဲ့တတ်ခြင်း, သူ့ ကျေးဇူးကိုဖျက်၍ ဂုဏ်ပြိုင်တတ်ခြင်း၊ မနာလိုဝန်တိုခြင်း၊ ဟန်ဆောင်လှည့်စားတတ်ခြင်း၊ ယုတ်မာသော အလိုဆိုးရှိ၍ အယူမှားခြင်း၊ မိမိအယူကို လွဲမှားစွာ သုံးသပ်၍ စွဲစွဲမြဲမြဲယူတတ်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ သာရဏီယ ခြောက်ပါး ကား သီတင်းသုံးဖော်တို့ အပေါ်၌ မျက်မှောက် မျက်ကွယ် နှစ်ခုလုံး၌ ကာယကံမေတ္တာ၊ ဝစီကံ မေတ္တာ၊ မနောကံ မေတ္တာ ထားခြင်း၊ ရသမျှ ခွဲဝေသုံးဆောင်ခြင်း၊ တူမျှသောသီလရှိခြင်း၊ တူမျှသော အယူရှိခြင်းတို့ဖြစ်သည်။

၅။ သုနက္ခတ္တသုတ်သည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ပြောကြားသော ရဟန်းတို့သည် အဓိမာနဖြင့် ပြောကြားပါ သလောဟူသော လိစ္ဆဝီမင်းသား သုနက္ခတ္တ၏ အမေးကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ဖြေကြားခြင်းဖြစ်သည်။ ကာမ၌ နစ်မြုပ်သူ၊ သမာပတ်၌ နစ်မြုပ်သူ နိဗ္ဗာန်၌ သက်ဝင်သူဟူ၍ ပုဂ္ဂိုလ်သုံးမျိုးရှိ၏။ မလျောက်ပတ်သော အာရုံကို မှီဝဲသူနှင့် မမှီဝဲသူတို့ကို ဝေဖန်ပြသည်။

၆။ အာနေဉ္စသပ္ပါယသုတ်သည် အာနေဉ္စသမာပတ်နှင့်လျော်သော အကျင့်ကို ကမ္မာသဒမ္မနိဂုံး၌ ရဟန်းတို့အား ဟောသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက ကမ္မာသဒမ္မနိဂုံးတွင် အာနာပါနသတိ ကျင့်စဉ်နှင့် အာနေဉ္စသမာပတ် (အဓိစိတ္တဈာန်များ) ဖြစ်ပေါ်ရန် နည်းလမ်းများကို ရဟန်းများအား ဟောကြားသည်။ သမာဓိ နှင့် ပညာ ဖြစ်ပေါ်ရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို သိမြင်ကာ နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လက်တွေ့ကျသော ကျင့်စဉ်များကို သင်ကြားသည်။

၇။ ဂဏကမောဂ္ဂလာနသုတ်သည် ဂဏကမောဂ္ဂလာန်၏ သာသနာ၌ ကျင့်စဉ်အဆင့်ဆင့်ရှိမရှိ တပည့်အားလုံး နိဗ္ဗာန်ရောက်မရောက် အမေးကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ဖြေကြားသည်။ ဂဏကမောဂ္ဂလာနပုဏ္ဏား၏ “သာသနာတွင် ကျင့်စဉ်အဆင့်ဆင့်ရှိသလား၊ တပည့်အားလုံး နိဗ္ဗာန်ရောက်သလား” ဟူသော မေးခွန်းကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက ဖြေကြားသည်။ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့၏ အဆင့်ဆင့်သော ကျင့်စဉ်များကို ရှင်းပြပြီး၊ ဗောဓိပက္ခိယတရား များဖြင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လှုံ့ဆော်သည်။ ဤသုတ်သည် တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လမ်းစဉ်များကို စနစ်တကျ ဖော်ပြသည်။

၈။ ဂေါပကမောဂ္ဂလာနသုတ်သည် ဂေါပကမောဂ္ဂလာနပုဏ္ဏား နှင့် ဝေဿကာရအမတ်ကြီး တို့၏ မေးခွန်းများကို အရှင်အာနန္ဒက ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ သွန်သင်ချက်များကို အခြေခံ၍ ဖြေကြားသည်။ သံဃာ့စည်းကမ်း နှင့် တရားဓမ္မကျင့်ကြံမှု ၏ အရေးပါမှုကို ဖော်ပြပြီး၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ သာသနာတည်တံ့ရေးအတွက် သံဃာ့အဖွဲ့အစည်း၏ အခန်းကဏ္ဍကို အလေးပေးသည်။

၉။ မဟာပုဏ္ဏမသုတ်သည် တစ်ခုသောလပြည့် ပုဗ္ဗာရုံကျောင်းဝင်း၌ ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် ထိုင်နေစဉ် ရဟန်းတစ်ပါးက ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးနှင့် သက္ကာယဒိဋ္ဌိဖြစ်ပုံတို့ကို မေး၍ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဖြေဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ ဤသုတ်သည် ပုဗ္ဗာရုံကျောင်းဝင်းတွင် လပြည့်ညတစ်ည၌ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် ထိုင်နေစဉ်၊ ရဟန်းတစ်ပါးက ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး (ရုပ်၊ ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိညာဏ်) နှင့် သက္ကာယဒိဋ္ဌိ (မိမိကိုယ်ကို အတ္တဟုယူမှတ်ခြင်း) ဖြစ်ပုံတို့ကို မေးမြန်းရာ၊ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက ဖြေကြားတော်မူခြင်းဖြစ်သည်။ ဤသုတ်တွင် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးသည် အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောရှိကြောင်း ရှင်းပြပြီး၊ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ကို စွန့်လွှတ်ရန် သွန်သင်သည်။ ရဟန်းတစ်ပါးသည် ဤတရားကို နာကြားပြီး သောတာပန် အဆင့်သို့ ရောက်ရှိသွားသည်။ ဤသုတ်သည် သစ္စာလေးပါး နှင့် အနတ္တသဘော ကို နားလည်ရန် အရေးကြီးကြောင်း သင်ကြားပြီး၊ ကုသိုလ်ကောင်းမှုများဖြင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လှုံ့ဆော်သည်။

၁၀။ စူဠပုဏ္ဏမသုတ်သည် တစ်ခုသော လပြည့်ည ပုဗ္ဗာရုံကျောင်းဝန်း၌ ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် ထိုင်နေစဉ် ရဟန်းတို့အား သူယုတ်မာနှင့် သူတော်ကောင်းတို့အကြောင်းကို အသေးစိတ်ဟောသည်။ ဤသုတ်သည် ပုဗ္ဗာရုံကျောင်းဝင်းတွင် လပြည့်ညတစ်ည၌ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသည် ရဟန်းအပေါင်းခြံရံလျက် ထိုင်နေစဉ်၊ သူယုတ်မာ နှင့် သူတော်ကောင်း တို့၏ ဝိသေသ လက္ခဏာများကို အသေးစိတ်ဟောကြားခြင်းဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက သူယုတ်မာ သည် မကောင်းသော ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မနောကံဖြင့် ပြည့်စုံပြီး၊ မတော်မတရားအသက်မွေးခြင်း၊ မတိကျသော အယူအဆများရှိကာ သံသရာတွင် ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားရကြောင်း ရှင်းပြသည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် သူတော်ကောင်း သည် သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ဖြင့် ပြည့်စုံပြီး၊ သစ္စာလေးပါး နှင့် အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကို ကျင့်ကြံကာ နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်သည်ဟု သွန်သင်သည်။ ဤသုတ်သည် သူတော်ကောင်းဖြစ်ရန် ကုသိုလ်ကောင်းမှုများကို အားထုတ်ရန်နှင့် မကောင်းမှုမှ ရှောင်ကြဉ်ရန် လှုံ့ဆော်သည်။

အနှစ်သာရ

ဒေဝဒဟဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆိုအမိန့်များဖြစ်သည့် သစ္စာလေးပါး၊ အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ကို အဓိကထား ဖော်ပြသည်။ ဤသုတ်များသည် ရဟန်းများ၊ သာမန်လူများ၊ အခြားဘာသာဝင်များနှင့် ဆွေးနွေးမှုများမှတစ်ဆင့် တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် လမ်းစဉ်များကို သင်ကြားသည်။ သံဃာ့စည်းလုံးညီညွတ်မှု၊ သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်နှင့် အဆိုအမိန့်များ၏ သာလွန်မှုကို အလေးပေးသည်။

ဒေဝဒဟဝဂ် ရှိ သုတ်ဆယ်ခု (မန ၁၀၁ မှ မန ၁၁၀) သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားဓမ္မများဖြစ်သည့် သစ္စာလေးပါး၊ အာရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ကို အခြေအနေအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ဤသုတ်များသည် နိဂဏ္ဌတို့၏ အယူအဆများကို ဝေဖန်ခြင်း၊ သံဃာ့စည်းလုံးညီညွတ်မှု ကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ အာနာပါနသတိ နှင့် သမာဓိ ကျင့်စဉ်များကို သင်ကြားခြင်း၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး နှင့် သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ကို စွန့်လွှတ်ရန် လမ်းညွှန်ခြင်း၊ သူတော်ကောင်း ဖြစ်ရန် ကုသိုလ်ကောင်းမှုများ အားထုတ်ရန် လှုံ့ဆော်ခြင်းတို့ကို အလေးပေးသည်။ ရဟန်းများ၊ သာမန်လူများ၊ အခြားဘာသာဝင်များနှင့် ဆွေးနွေးမှုများမှတစ်ဆင့် သံသရာ မှ လွတ်မြောက်ရန် နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းစဉ်များကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြပြီး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့၏ အရေးပါမှုကို မီးမောင်းထိုးပြသည်။ ဤသုတ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်စဉ်၏ အခြေခံကျသော လမ်းညွှန်ချက်များအဖြစ် လက်တွေ့ကျပြီး လူအမျိုးမျိုးအတွက် သက်ဆိုင်သော သွန်သင်ချက်များဖြစ်သည်။

နိဂုံး

ဒေဝဒဟဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားဓမ္မများကို အမျိုးမျိုးသော အကြောင်းအရာများဖြင့် ဖော်ပြပြီး၊ သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ ဒေဝဒဟဝဂ် ရှိ သုတ်ဆယ်ခု (မန ၁၀၁ မှ မန ၁၁၀) သည် မဇ္ဈိမနိကာယ၊ ဥပရိပဏ္ဏာသ ၏ ပထမအခန်းအဖြစ် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားဓမ္မများဖြစ်သည့် သစ္စာလေးပါး၊ အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ကို အခြေအနေအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြသည်။

ဤသုတ်များသည် နိဂဏ္ဌတို့၏ အယူအဆများကို ဝေဖန်ခြင်း၊ သံဃာ့စည်းလုံးညီညွတ်မှု ကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ အာနာပါနသတိ နှင့် သမာဓိ ကျင့်စဉ်များကို သင်ကြားခြင်း၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါး နှင့် သက္ကာယဒိဋ္ဌိ ကို စွန့်လွှတ်ရန် လမ်းညွှန်ခြင်းနှင့် သူတော်ကောင်း ဖြစ်ရန် ကုသိုလ်ကောင်းမှုများ အားထုတ်ရန် လှုံ့ဆော်သည်။

မှတ်ချက်

ဒေဝဒဟဝဂ်ရှိ သုတ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆိုအမိန့်များကို အခြားဘာသာဝင်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ရှင်းပြခြင်း၊ သံဃာ့စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ခြင်းများကို အဓိကထားသည်။ ဤသုတ်များသည် လူအမျိုးမျိုးအလွှာများအတွက် သက်ဆိုင်ပြီး၊ လက်တွေ့ကျသော သွန်သင်ချက်များဖြစ်သည်။ ဒေဝဒဟဝဂ်ရှိ သုတ်ဆယ်ခုသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆိုအမိန့်များ ဖြစ်သည့် သစ္စာလေးပါး၊ အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ကို အခြေအနေအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြသည်။

Ashin Sundara(3.7.2025)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၂။ မဇ္ဈိမနိကာယ် ဥပရိပဏ္ဏာသ၏ အနုပဒဝဂ် ကိုလေ့လာခြင်း

အဓိပ္ပါယ်

အနုပဒဝဂ် သည် မဇ္ဈိမနိကာယ ရှိ ဥပရိပဏ္ဏာသ (တတိယပိုင်း) တွင် ဒုတိယအခန်းအဖြစ် တည်ရှိသည်။ “အနုပဒဝဂ်” ဟူသော အမည်သည် ပထမသုတ်ဖြစ်သော အနုပဒသုတ် (MN 111) မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ဤအခန်းသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားဓမ္မများဖြစ်သည့် သစ္စာလေးပါး၊ အာရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ကို အဓိကထား ဖော်ပြသည်။ ဤဝဂ်သည် တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ သံသရာ မှ လွတ်မြောက်ရန် နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းစဉ်များကို ရှင်းလင်းစွာ သင်ကြားသည်။

တည်နေရာ

အနုပဒဝဂ် သည် မဇ္ဈိမနိကာယ ၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ (တတိယပိုင်း) တွင် ဒုတိယအခန်းအဖြစ် တည်ရှိသည်။ မဇ္ဈိမနိကာယ သည် ဒီဃနိကာယ (ရှည်လျားသော သုတ်များ) နှင့် သံယုတ္တနိကာယ (အကြောင်းအရာအလိုက် ခွဲထားသော သုတ်များ) ကြားရှိ အလယ်အလတ်အရှည်သော သုတ်များပါဝင်သည့် ပိဋကတစ်ခုဖြစ်သည်။ အနုပဒဝဂ် တွင် မန ၁၁၁ မှ မန ၁၂၀ အထိ သုတ်ဆယ်ခုပါဝင်သည်။

တည်ဆောက်ပုံ

အနုပဒဝဂ် တွင် သုတ်ဆယ်ခု ပါဝင်ပြီး၊ သုတ်တစ်ခုစီသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ တရားဟောချက်များကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ရဟန်းများ၊ သာမနလူများ၊ အခြားဘာသာဝင်များနှင့် ဆွေးနွေးမှုများကို အခြေခံထားပြီး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ နှင့် သတိပဋ္ဌာန် ကျင့်စဉ်များကို အလေးပေးသည်။ သုတ်များသည် အာနာပါနသတိ၊ ကာယဂတာသတိ၊ ဈာန်ကျင့်စဉ် နှင့် အနတ္တသဘော ကို သိမြင်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

ပါဝင်သောအကြောင်းအရာ

အနုပဒဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ် ဥပရိပဏ္ဏာသ၏ နှစ်ခုမြောက်ဝဂ်ဖြစ်သည်။ အနုပဒသုတ် အစပြုထားသော ဝဂ်ဖြစ်သဖြင့် အနုပဒဝဂ်ဟု အမည်ပေးထားခြင်းဖြစ်မည်။ အနုပဒဝဂ်၌ ဆယ်သုတ် ပါဝင်သည်။ ပါဝင်သော သုတ်များမှာ -

၁။ အနုပဒသုတ်

၂။ ဆဗ္ဗိသောဓနသုတ်

၃။ သပ္ပုရိသသုတ်

၄။ သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗသုတ်

၅။ ဗဟုဓာတုကသုတ်

၆။ ဣသိဂိလိသုတ်

၇။ မဟာစတ္တာလီသသုတ်

၈။ အာနပါနဿတိသုတ်

၉။ ကာယဂတာသတိသုတ်

၁၀။ သင်္ခါရုပပတ္တိသုတ်တို့ဖြစ်သည်။

၁။ အနုပဒသုတ်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာ၏ အစဉ်အတိုင်း ရှုမှတ်ဖွယ်တရားတို့ကို ရှုမှတ်ပုံကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ရဟန်းတို့အား ဟောကြားသည်။ ရူပဈာန် အရူပဈာန်တို့ကို အဆင့်ဆင့် လွန်မြောက်ကာ သညာဝေဒနာ ချုပ်ငြိမ်းသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက အရှင်သာရိပုတ္တရာကို ဂုဏ်အမျိုးမျိုး ဖြင့် ချီးကျူးသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက အရှင်သာရိပုတ္တရာ ၏ ဈာန်ကျင့်စဉ် နှင့် ဓမ္မတရားများကို အဆင့်ဆင့် သိမြင်ပုံ ကို ချီးကျူးပြီး၊ အနုပဒဓမ္မ (တရားဓမ္မများကို အဆင့်ဆင့် သိမြင်နားလည်ခြင်း) ကို ရှင်းပြသည်။ ဈာန်များ နှင့် သတိပဋ္ဌာန် ကျင့်စဉ်များဖြင့် အနတ္တသဘော ကို သိမြင်ရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် သွန်သင်သည်။

၂။ ဆဗ္ဗိသောဓနသုတ်သည် အရဟတ္တဖိုလ်ကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားသော ရဟန်းကို ကန့်ကွက်ခြင်း၊ လက်ခံခြင်းမပြုဘဲ ခြောက်ပါးသောအကြောင်းအရာတို့ဖြင့် စစ်ဆေးသင့်ပုံကို ဟောသည်။ ခြောက်ပါး သောအကြောင်းအရာဟူသည် ဝေါဟာရလေးချက်၊ ခန္ဓာငါးပါး၊ ဓာတ်ခြောက်ပါး၊ အာယတနခြောက် ပါး၊ မိမိနှင့်ဆိုင်သော သဝိညာဏကာယ၊ သူတစ်ပါးနှင့်ဆိုင်သော သဝိညာဏကာယတို့ဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက သူတော်ကောင်း နှင့် သူယုတ်မာ တို့၏ ဝိသေသလက္ခဏာများ ကို အသေးစိတ် ဖော်ပြသည်။ သူတော်ကောင်း သည် သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဖြင့် ပြည့်စုံပြီး၊ သစ္စာလေးပါး နှင့် အာရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကို ကျင့်ကြံကာ နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်သည်။ သူယုတ်မာ သည် မကောင်းသော ကံသုံးပါး နှင့် မတိကျသော အယူများရှိပြီး သံသရာ တွင် ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားရသည်။

၃။ သပ္ပုရိသသုတ်သည် ရဟန်းတို့အား သူယုတ်မာတရားနှင့် သူတော်ကောင်းတရားကို ဟောကြားခြင်း ဖြစ်သည်။ အမျိုးမြတ်သူ၊ ထင်ရှားကျော်ကြား၍ အခြံအရံများသူ၊ ပစ္စည်းလေးပါး‌ ပေါများသူ၊ အကြားအမြင်များသူ၊ ဝိနည်းဆောင်သူ၊ တရားဟောတတ်သူ၊ ဓုတင်ဆောင်သူ၊ ဈာန်အဆင့်ဆင့် ရရှိသူဖြစ်လျှင် ထိုအကြောင်းတစ်ခုခုဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ချီးမြှောက်၍ သူတစ်ပါးကို ရှုတ်ချတတ်သူသည် သူယုတ်မာ ဖြစ်၏။ ထိုသို့ဖြစ်သော်လည်း ထိုအကြောင်းတခုခုဖြင့် မိမိကိုယ်ကို လည်း မချီးမြှောက်သူတပါးကိုလည်း မရှုတ်ချသူသည် သူတော်ကောင်းဖြစ်၏။

၄။ သေဝိတဗ္ဗာသေဝိတဗ္ဗသုတ်သည် မှီဝဲသင့်သောတရားနှင့် မမှီဝဲသင့်သောတရားများကို ဟောကြား ခြင်းဖြစ်သည်။ အပြုအမူ၊ အပြောအဆို၊ အတွေးအကြံ၊ စိတ်ဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ သညာရရှိခြင်း၊ အယူရရှိခြင်း၊ အတ္တဘော ရရှိခြင်းတို့ကို မှီဝဲသင့်၊ မမှီဝဲသင့်အားဖြင့် နှစ်မျိုးရှိကြောင်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက အကျဉ်းဟော၏။ အရှင်သာရိပုတ္တရာက အကျယ်ဝေဖန်ပြသည်။

၅။ ဗဟုဓာတုကသုတ်သည် ဓာတ်၊ အာယတန၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်၊ အကြောင်းဟုတ်မဟုတ်တို့၌ လိမ္မာခြင်းဖြင့် ပညာရှိသူ၊ စူးစမ်းဆင်ခြင်သူ၊ ဖြစ်ရန် အားထုတ်သင့်ကြောင်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ရဟန်းတို့အား တိုက်တွန်းသည်။

အောက်ပါအချက်များကို သိသောရဟန်းကို အကြောင်းဟုတ်မဟုတ်၌ လိမ္မာသူဟူ၍ ဆိုသင့်၏။ သင်္ခါရကို နိစ္စဟုမယူ။ သင်္ခါရကို သုခဟုမယူ၊ သင်္ခါရကို အတ္တဟုမယူ။ ပဉ္စာနန္တရိယကံကို မကျိူးလွန်။ ဘုရားမှတပါး ဆရာမရှိ။ ဘုရားနှစ်ဆူစကြာဝတေးမင်း နှစ်ဆူတစ်ပြိုင်နက် မပွင့်။ မိန်းမသည် ဘုရား၊ စကြဝတေးမင်း၊ သိကြားမင်း၊ မာရ်နတ်၊ ဗြဟ္မာဖြစ်ရန် အကြောင်းမရှိ။ ဒုစရိုက် ဆယ်ပါးမှ ကောင်းကျိုးမရ။ သုစရိုက်ဆယ်ပါးမှ ဆိုးကျိုးမရ။ ဒုစရိုက်လွန်ကျူးသူ နတ်ပြည်မရောက်။ သုစရိုက် ကျင့်သူ အပါယ်ငရဲမရောက်။

၆။ ဣသိဂိလိသုတ်သည် ဣသိဂိရိတောင်အကြောင်း ဟောကြားခြင်းဖြစ်သည်။ ဝေဘာရတောင်၊ ပဏ္ဍဝတောင်၊ ဝေပုလ္လတောင်၊ ဂိဇ္ဈကုဋ်တောင်တို့သည် အမည်အမျိုးမျိုး ပြောင်းသော်လည်း ဣသိဂိလိတောင်ကား အမည်မပြောင်း။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါငါးရာတို့ သီတင်းသုံးခဲ့ဖူးသည်။ ပစ္စေကဗုဒ္ဓါတို့ ဤတောင်သို့ ဆင်းသက်သည်ကိုမြင်၍ ရသေ့မျိုတောင်၊ ဣသိဂိလိတောင်ဟု ခေါ်ကြသည်။ သီတင်းသုံးခဲ့ဖူးသော ပစ္စေကဗုဒ္ဓါ အချို့၏ အမည်ကိုလည်း ဟောကြားသည်။

၇။ မဟာစတ္တာလီသကသုတ်သည် မြတ်သောသမာဓိနှင့် လေးဆယ်သောတရားတို့ကို ဟောသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက ဗောဓိပက္ခိယတရား ၃၇ ပါး (သတိပဋ္ဌာန်၊ သမ္မပ္ပဓာန၊ ဣဒ္ဓိပါဒ်၊ ဣန္ဒြေ၊ ဗလ၊ ဗောဇ္ဈင်္ဂ၊ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး) ကို အသေးစိတ် ဖော်ပြပြီး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဖြင့် နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ ဤသုတ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ၏ အဓိကကျင့်စဉ်များကို စုစည်းဖော်ပြသည်။

၈။ အာနာပါနဿတိသုတ်သည် အာနာပါနရှုမှတ်ခြင်း၏ အကျိုးအဆင့်ဆင့်ကို ဟောသည်။ အာနာပါနကို ရှုမှတ်ပွားများလျှင် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး ပြည့်စုံနိုင်၏။ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး ပွားများလျှင် ဗောဇ္ဈင်ခုနှစ်ပါး ပြည့်စုံနိုင်၏။ ဗောဇ္ဈင်ခုနှစ်ပါး ပွားများလျှင် ဝိဇ္ဇာနှင့်ဝိမုတ္တိကို ပြည့်စုံနိုင်၏။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက အာနာပါနသတိ (အသက်ရှူသွင်းရှူထုတ်ကို သတိထားရှုမှတ်ခြင်း) ကျင့်စဉ်ကို အသေးစိတ် ရှင်းပြသည်။ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး ဖြစ်ပေါ်ရန်၊ သမာဓိ နှင့် ပညာ ဖြစ်ပေါ်ရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ သစ္စာလေးပါး နှင့် အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကို ကျင့်ကြံကာ နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် သွန်သင်သည်။

၉။ ကာယဂတာသတိသုတ်သည် ကာယဂတာသတိကို အကျိုးများအောင် ပွားများနည်းကို ဟောသည်။ အာနာပါနသမ္ပဇဉ်၊ ကာယဂတာသတိ၊ စတုဓာတုဝဝတ္ထ၊ နဝသီဝထိက၊ ဈာန်အဆင့်ဆင့် ဖြစ်သည်။ ကာယဂတာသတိကို ပွားများခြင်း၏ အကျိုးဆယ်ပါးရှိ၏။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက ကာယဂတာသတိ (ကိုယ်ကို သတိထားရှုမှတ်ခြင်း) ကျင့်စဉ်ကို အသေးစိတ် ရှင်းပြသည်။  

၁၀။ သင်္ခါရပပတ္တိသုတ်သည် ကြံစည်တောင့်တ ပြုပြင်အားထုတ်မှု သင်္ခါရအားလျော်စွာ ဘဝဖြစ်ပုံကို ဟောသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက သင်္ခါရ (ဖြစ်ပေါ်တည်ရှိမှု) များ၏ ဖြစ်ပေါ်ပုံနှင့် သတ္တဝါများ၏ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားမှု ကို ရှင်းပြသည်။ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို သိမြင်ရန်၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဖြင့် သစ္စာလေးပါး နှင့် အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကို ကျင့်ကြံကာ နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

အနှစ်သာရ

အနုပဒဝဂ် သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆိုအမိန့်များဖြစ်သည့် သစ္စာလေးပါး၊ အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ကို အခြေအနေအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ဤသုတ်များသည် သတိပဋ္ဌာန် ကျင့်စဉ်၊ ဈာန်များ၊ အနတ္တသဘော နှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းစဉ်များကို ရှင်းလင်းစွာ သင်ကြားသည်။ အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ အရှင်ဣသိဂိလိ စသည့် ရဟန်းများ၏ ကျင့်စဉ်များကို ဖော်ပြပြီး၊ သူတော်ကောင်း ဖြစ်ရန် ကုသိုလ်ကောင်းမှုများ အားထုတ်ရန် လှုံ့ဆော်သည်။ ဤဝဂ်သည် သံသရာ မှ လွတ်မြောက်ရန် လမ်းညွှန်ချက်များကို လက်တွေ့ကျစွာ ပေးသည်။

နိဂုံး

အနုပဒဝဂ် သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားဓမ္မများကို အမျိုးမျိုးသော အကြောင်းအရာများဖြင့် ဖော်ပြပြီး၊ သံသရာ မှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ ဤအခန်းသည် ရဟန်းများ နှင့် သာမနလူများ အား သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ဖြင့် တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လှုံ့ဆော်ပြီး၊ အာနာပါနသတိ၊ ကာယဂတာသတိ နှင့် ဗောဓိပက္ခိယတရား ၃၇ ပါး ၏ အရေးပါမှုကို မီးမောင်းထိုးပြသည်။ အနတ္တသဘော နှင့် သင်္ခါရ များ၏ ဖြစ်ပေါ်ပုံကို နားလည်ရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ ဗုဒ္ဓဘာသာကျင့်စဉ်၏ အခြေခံကျသော လမ်းညွှန်ချက်များကို ပေးသည်။

မှတ်ချက်

အနုပဒဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ်၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ၌ ဒုတိယအခန်းဖြစ်ပြီး၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကကျင့်စဉ်များဖြစ်သည့် သစ္စာလေးပါး၊ အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ၊ သတိပဋ္ဌာန်၊ ဈာန်များနှင့် အနတ္တသဘောကို စုစည်းဖော်ပြထားသည်။ ဤဝဂ်ရှိ သုတ်ဆယ်ခု (MN 111–120) သည် ရဟန်းများနှင့် သာမန်လူများအတွက် သက်ဆိုင်သော လက်တွေ့ကျင့်စဉ်များကို ပေးသည်။ အထူးသဖြင့် အာနာပါနသတိနှင့် ကာယဂတာသတိသည် စိတ်တည်ငြိမ်မှုနှင့် သတိတရားထိန်းသိမ်းရန် အဓိကကျသည်။ ဤဝဂ်သည် သူတော်ကောင်းဖြစ်ရန် ကုသိုလ်တရားများကို အားထုတ်ရန် လှုံ့ဆော်ပြီး၊ ဗောဓိပက္ခိယတရား ၃၇ ပါးနှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် ပြည့်စုံသော လမ်းညွှန်ချက်ပေးသည်။ အနုပဒဝဂ်လေ့လာခြင်းသည် တရားကျင့်သူအား ဉာဏ်အမြင်နှင့် စိတ်ဓာတ်မြှင့်တင်မှုကို ရရှိစေပြီး၊ သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် လမ်းစဉ်ကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသည်။

Ashin Sundara (13.7.2025)

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၃။ မဇ္ဈိမနိကာယ် ဥပရိပဏ္ဏာသ၏ သုညတဝဂ်ကို လေ့လာခြင်း

အဓိပ္ပါယ်

သုညတဝဂ် သည် မဇ္ဈိမနိကာယ ရှိ ဥပရိပဏ္ဏာသ (တတိယပိုင်း) တွင် တတိယအခန်းအဖြစ် တည်ရှိသည်။ “သုညတဝဂ်” ဟူသော အမည်သည် ပထမသုတ်ဖြစ်သော စူဠသုညတသုတ် (MN 121) မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ဤအခန်းသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားဓမ္မများဖြစ်သည့် သုညတာ (အနတ္တသဘော၊ အတ္တမရှိခြင်း)၊ သစ္စာလေးပါး၊ အာရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ကို အဓိကထား ဖော်ပြသည်။ ဤဝဂ်သည် သံသရာ မှ လွတ်မြောက်ရန် နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းစဉ်များကို ရှင်းလင်းစွာ သင်ကြားပြီး၊ အထူးသဖြင့် သုညတာ ၏ သဘောတရားကို နက်ရှိုင်းစွာ ဖော်ပြသည်။

တည်နေရာ

သုညတဝဂ် သည် မဇ္ဈိမနိကာယ ၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ (တတိယပိုင်း) တွင် တတိယအခန်းအဖြစ် တည်ရှိသည်။ မဇ္ဈိမနိကာယ သည် ဒီဃနိကာယ (ရှည်လျားသော သုတ်များ) နှင့် သံယုတ္တနိကာယ (အကြောင်းအရာအလိုက် ခွဲထားသော သုတ်များ) ကြားရှိ အလယ်အလတ်အရှည်သော သုတ်များပဪဝင်သည့် ပိဋကတစ်ခုဖြစ်သည်။ သုညတဝဂ် တွင် မန ၁၂၁ မှ မန ၁၃၀ အထိ သုတ်ဆယ်ခုပါဝင်သည်။

တည်ဆောက်ပုံ

သုညတဝဂ် တွင် သုတ်ဆယ်ခု ပါဝင်ပြီး၊ သုတ်တစ်ခုစီသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ တရားဟောချက်များကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ရဟန်းများ၊ သာမနလူများ၊ အခြားဘာသာဝင်များနှင့် ဆွေးနွေးမှုများကို အခြေခံထားပြီး၊ သုညတာ (အတ္တမရှိခြင်း)၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ နှင့် သတိပဋ္ဌာန် ကျင့်စဉ်များကို အလေးပေးသည်။ သုတ်များသည် အာနာပါနသတိ၊ ဈာန်ကျင့်စဉ်၊ အနတ္တသဘော နှင့် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

သုညတဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ် ဥပရိပဏ္ဏာသ၏ သုံးခုမြောက်ဝဂ်ဖြစ်သည်။ စူဠသုညတသုတ်၊ မဟာသုညတသုတ်ဟူ၍ သုညတသုတ်နှစ်သုတ်ဖြင့် အစပြုထားသောကြောင့် သုညတဝဂ်ဟု အမည် ပေးထားခြင်းဖြစ်မည်။ သုညတဝဂ်၌ ဆယ်သုတ်ပါသည်။ ပါဝင်သောသုတ်များမှာ -

၁။ စူဠသုညတသုတ်

၂။ မဟာသုညတသုတ်

၃။ အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ်

၄။ ဗာကုလသုတ်

၅။ ဒန္တဘူမိသုတ်

၆။ ဘူမိဇသုတ်

၇။ အနုရုဒ္ဓသုတ်

၈။ ဥပက္ကိလေသသုတ်

၉။ ဗာလပဏ္ဍိတသုတ်

၁၀။ ဒေဝဒူတသုတ်တို့ ဖြစ်သည်။

၁။ စူဠသုညတသုတ်သည် အရှင်အာနန္ဒာ၏ မေးလျှောက်ချက်အရ သင်္ခါရကင်းသောနေခြင်း သုညတဝိဟာရနှင့် စပ်သောတရားကို ဟောသည်။ တော အမှတ်ကို နှလုံးသွင်းခြင်း၊ မြေကြီးအမှတ်ကို နှလုံးသွင်းခြင်း၊ ဈာန်အမှတ်ကို နှလုံးသွင်းခြင်း၊ အနိမိတ္တသမာဓိကို နှလုံးသွင်းခြင်းဟူ၍ နှလုံးသွင်းခြင်း အဆင့်ဆင့်တွင် အနိမိတ္တသမာဓိကို နှလုံးသွင်းခြင်းသည် အမြတ်ဆုံးသုညတပင်ဖြစ်၏ ရှေးကလည်း သမဏ ဗြဟ္မဏတို့သည် သုညတသမာပတ်ကိုပင် ဝင်စားခဲ့ကြ၏။ သုညတသမာပတ် ဟူသည် သင်္ခါရအာရုံတို့မှ ကင်းဆိတ်သော ဖလသမာပတ်ပင်ဖြစ်၏။

စူဠသုညတသုတ်သည် အရှင်အာနန္ဒာ နှင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား တို့၏ ဆွေးနွေးမှုကို အခြေခံပြီး၊ သုညတာ (အတ္တမရှိခြင်း) ၏ သဘောတရားကို ရှင်းပြသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားက အာနာပါနသတိ ကျင့်စဉ်ဖြင့် သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး နှင့် ဈာန်များ ကို ကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ ခန္ဓာငါးပါး၊ အာယတနဆယ်နှစ်ပါး နှင့် ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် တို့၏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို သိမြင်ရန် သွန်သင်သည်။ ဤသုတ်သည် သုညတာသမာဓိ (အတ္တမရှိခြင်းကို ရှုမှတ်သော သမာဓိ) ကို အလေးပေးပြီး၊ နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

၂။ မဟာသုညတသုတ်သည် အပေါင်းအသင်း အစုအဖွဲ့၌ ပျော်မွေ့၍ မနေဘဲ သင်္ခါရကင်းသောနေခြင်း သုညတဝိဟာရဖြင့်သာ နေသင့်ကြောင်း ရဟန်းတို့အား ဟောသည်။ သင်္ကန်းချုပ်ရာကာလဖြစ်၍ ကပိလဝတ်ကာဠခေမကျောင်း၌ ရဟန်းများ စုဝေးနေထိုင်ကြသည်ကို အကြောင်းပြု၍ ဟောခြင်းဖြစ် သည်။

၃။ အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ အံ့ဩဖွယ် ၁၉ ပါးကို အရှင် အာနန္ဒာက လျှောက်ထား၏ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက တပါးဖြည့်စွက်၍ အံ့ဩဖွယ် ၂၀ ရှိသည်။

အစ္ဆရိယအဗ္ဘုတသုတ်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား ၏ အံ့ဖွယ်ဂုဏ်တော်များနှင့် အရှင်သာရိပုတ္တရာ၊ အရှင်အာနန္ဒာ စသည့် တပည့်များ၏ ကျင့်စဉ်များကို ဖော်ပြသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား က သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဖြင့် သစ္စာလေးပါး နှင့် အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကို ကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ အနတ္တသဘော နှင့် သုညတာကို သိမြင်ရန် သွန်သင်သည်။ ဤသုတ်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား ၏ အံ့ဖွယ်တရားများနှင့် ရဟန်းများ ၏ ကျင့်စဉ်များကို ချီးကျူးပြီး၊ နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လှုံ့ဆော်သည်။

၄။ ဗာကုလသုတ်သည် ကဿပတက္ကတွန်း၏ မေးမြန်းမှုကြောင့် အရှင်ဗာကုလက ရဟန်းဘဝ၌ နှစ်ပေါင်းရှစ်ဆယ်အတွင်း မဖြစ်ဖူးသော အရာများကို ဖြေကြားခြင်း ဖြစ်သည်။ အရှင်ဗာကုလ၏ အံ့ဩဖွယ်ဂုဏ်များပင် ဖြစ်သည်။

၅။ ဒန္တဘူမိသုတ်သည် အစိရဝတသာမဏေနှင့် ဇယသေနမင်းသားတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ယဉ်ကျေးပြီးသူတို့ရောက်အပ်သော အကျိုးထူးကို ဟောသည်။ ထွက်မြောက်ခြင်းဖြင့် သိမြင်ထိုက် သော စိတ်တည်ကြည်မှုကို ကာမဂုဏ်ခံစားကာ ကာမဂုဏ်ကိုသာ ရှာဖွေနေသောသူသည် သိမြင်နိုင်ရန် အကြောင်းမရှိ။ တောင်ကြီးထက်ပို၍ကြီးသော အဝိဇ္ဇာအစုဖြင့် ပိတ်ဆို့ မြှေးယှက်နေ သောသူသည် ထွက်မြောက်ခြင်းဖြင့် သိမြင်ထိုက်သော စိတ်တည်ကြည်မှုကို ရရောက်ရန် အကြောင်း မရှိ။ တောဆင်ရိုင်းကို ယဉ်ကျေးအောင် လေ့ကျင့်ခြင်းဖြင့် မင်း၏စီးတော်ဆင်ဖြစ်လာသကဲ့သို့ သတိပဋ္ဌာန်ဖြင့် စိတ်ကို ချည်ထားသော ယောဂီသည်လည်း အရဟန္တ ဖြစ်လာ၏။

၆။ ဘူမိဇသုတ်သည် ဇယသေနမင်းသား၏ အမေးကို အရှင်ဘူမိဇက တောင့်တခြင်း မတောင့်တခြင်း သည် အဓိကမဟုတ်။ နည်းမမှန်ဘဲ အကျင့်မြတ်ကိုကျင့်လျှင် အကျိုးမရ။ အကျင့်မှန်မှ အကျိုးရကြောင်း ဖြေဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။ မိစ္ဆာမဂ္ဂင်များသည် နည်းမှားဖြစ်၍ သမ္မာမဂ္ဂင်များသည် နည်းမှန်ဖြစ်ကြောင်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ဖြည့်စွက်ကာ အတည်ပြုသည်။

၇။ အနုရုဒ္ဓါသုတ်သည် ပဉ္စကင်္ဂလက်သမားက မေးလျှောက်သဖြင့် အရှင်အနုရုဒ္ဓါက အပ္ပမာဏ စေတောဝိမုတ္တိနှင့် မဟဂ္ဂတစေတောဝိမုတ္တိတို့၏ ထူးခြားပုံကို ဖြေကြားပြီးလျှင် ဘဝ၌ဖြစ်ခြင်းလေးပါး အဆင်းအရောင် ထူးခြားမှု၊ အရောင်အဝါကွဲပြားမှု၊ အရောင်ညစ်နွမ်းခြင်း၊ စင်ကြယ်ခြင်းတို့ကို ဟောသည်။

၈။ ဥပက္ကိလေသသုတ်သည် ပါစိနဝံသတော၌ အရှင်အနုရုဒ္ဓါ အရှင်နန္ဒိယ အရှင်ကိမိလတို့၏ မေးလျှောက်ချက်အရ စိတ်ညစ်ညူးကြောင်း ဥပက္ကိလေသတရားများကို ဟောကြားသည်။ စိတ်ညစ်ညူးကြောင်းများမှာ ဝိစိကိစ္ဆာ၊ နှလုံးမသွင်းခြင်း၊ ထိုင်းမှိုင်းခြင်း၊ ကိုယ်လက်တောင့်တင်းခြင်း၊ စိတ်လွင့်ပါးခြင်း၊ ကိုယ်လက်လေးလံခြင်း၊ ဝီရိယလွန်ခြင်း၊ ဝီရိယဆုတ်နစ်ခြင်း၊ တောင့်တခြင်း၊ သညာအမျိုးမျိုး ဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ ရူပါရုံကို အလွန်ရှုခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။

၉။ ဗာလပဏ္ဍိတသုတ်သည် လူမိုက်နှင် လူလိမ္မာ၏ လက္ခဏာ၊ မျက်မှောက်အကျိုး၊ တမလွန်အကျိုုး တို့ကို ခွဲခြားပြသည်။ လူ့အဖြစ်ရရှိရေး ခက်ခဲပုံကို လိပ်ကန်းနှင့် ထမ်းပိုးဥပမာဖြင့် ရှင်းပြသည်။

ဗာလပဏ္ဍိတသုတ်သည် ဗာလ (မိုက်သောသူ) နှင့် ပဏ္ဍိတ (ပညာရှိ) တို့၏ ဝိသေသလက္ခဏာများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား က သီလ၊ သမာဓိ ပညာ ဖြင့် သစ္စာလေးပါး နှင့် အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကို ကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ အနတ္တသဘော နှင့် သုညတ ကို သိမြင်ရန် သွန်သင်သည်။ ဗာလ သည် ကိလေသာ နှင့် မကောင်းသော ကံသုံးပါး ဖြင့် သံသရာ တွင် ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားရပြီး၊ ပဏ္ဍိတ သည် သူတော်ကောင်း ၏ လမ်းစဉ်ဖြင့် နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်သည်။

၁၀။ ဒေဝဒူတသုတ်သည် ယထာကမ္မူပဂဉာဏ်ဖြင့် သတ္တဝါတို့ ကံအားလျော်စွာ လားရောက်ပုံကို သိမြင်ကြောင်းကို အိမ်နှစ်ဆောင်၏ အလယ်၌ ရပ်နေသည် မျက်စိကောင်းသူ ဥပမာဖြင့် ရှင်းပြသည်။ ငရဲသို့ ရောက်လာသူကို ယမမင်းက နတ်တမန်ငါးမျိုးဖြင့် မေးမြန်းပုံလည်း ဟောသည်။ နတ်တမန် ငါးမျိုးမှာ ကလေးသူငယ်၊ သူအို၊ သူနာ၊ မင်းချင်းတို့ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှု ခံနေရသူ၊ သူသေတို့ဖြစ်သည်။

ဒေဝဒူတသုတ်သည် ဒေဝဒူတ (သံသရာ၏ ဆင်းရဲဒုက္ခများကို သတိပေးသော တရားများ) ဖြစ်သည့် အိုမှု၊ နာမှု၊ သေမှု တို့ကို ဖော်ပြသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား က အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို သိမြင်ရန်၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဖြင့် သစ္စာလေးပါး နှင့် အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး ကို ကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်သည်။

အနှစ်သာရ

သုညတဝဂ် သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆိုအမိန့်များဖြစ်သည့် သုညတ (အတ္တမရှိခြင်း)၊ သစ္စာလေးပါး၊ အရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ကို အခြေအနေအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖော်ပြသည်။ ဤသုတ်များသည် သတိပဋ္ဌာန် ကျင့်စဉ်၊ ဈာန်များ၊ အနတ္တသဘော နှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းစဉ်များကို ရှင်းလင်းစွာ သင်ကြားသည်။ အရှင်အာနန္ဒာ၊ အရှင်ဗာကုလ၊ အရှင်အနုရုဒ္ဓ စသည့် ရဟန်းများ၏ ကျင့်စဉ်များကို ဖော်ပြပြီး၊ သူတော်ကောင်း ဖြစ်ရန် ကုသိုလ်ကောင်းမှုများ အားထုတ်ရန် လှုံ့ဆော်သည်။ ဤဝဂ်သည် သံသရာ မှ လွတ်မြောက်ရန် လမ်းညွှန်ချက်များကို လက်တွေ့ကျစွာ ပေးသည်။

နိဂုံး

သုညတဝဂ် သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားဓမ္မများကို အမျိုးမျိုးသော အကြောင်းအရာများဖြင့် ဖော်ပြပြီး၊ သံသရာ မှ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် နိဗ္ဗာန် သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ ဤအခန်းသည် ရဟန်းများ နှင့် သာမန်လူများ အား သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ တို့ဖြင့် တရားဓမ္မကျင့်ကြံရန် လှုံ့ဆော်ပြီး၊ သုညတာ၊ အာနာပါနသတိ၊ သတိပဋ္ဌာန်လေးပါး နှင့် ဗောဓိပက္ခိယတရား ၃၇ ပါး ၏ အရေးပါမှုကို မီးမောင်းထိုးပြသည်။ အနတ္တသဘော နှင့် သင်္ခါရ များ၏ ဖြစ်ပေါ်ပုံကို နားလည်ရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျင့်စဉ်၏ အခြေခံကျသော လမ်းညွှန်ချက်များကို ပေးသည်။

မှတ်ချက်

သုညတဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ်၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ၌ တတိယအခန်းဖြစ်ပြီး၊ သုညတာ (အတ္တမရှိခြင်း)၊ သစ္စာလေးပါး၊ အာရိယမဂ္ဂင်ရှစ်ပါး၊ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာနှင့် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်များကို အလေးပေးဖော်ပြသည်။ သုတ်ဆယ်ခု (MN 121–130) ပါဝင်ပြီး၊ စူဠသုညတသုတ်နှင့် မဟာသုညတသုတ်တို့ဖြင့် အစပြုသည်။ ဤဝဂ်သည် အာနာပါနသတိ၊ ဈာန်ကျင့်စဉ်၊ အနတ္တသဘောနှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ အရှင်အာနန္ဒာ၊ အရှင်ဗာကုလ၊ အရှင်အနုရုဒ္ဓါတို့၏ ကျင့်စဉ်များကို ဖော်ပြပြီး၊ သူတော်ကောင်းဖြစ်ရန် ကုသိုလ်တရားများကို အားထုတ်ရန် လှုံ့ဆော်သည်။ အာနာပါနသတိနှင့် သတိပဋ္ဌာန်သည် စိတ်တည်ငြိမ်မှုနှင့် ဉာဏ်အမြင်အတွက် အဓိကကျပြီး၊ ဗောဓိပက္ခိယတရား ၃၇ ပါးနှင့် သုညတာသမာဓိသည် သံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် ပြည့်စုံသော လမ်းညွှန်ချက်ပေးသည်။

Ashin Sundara(28.7.2025)

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၄။ မဇ္ဈိမနိကာယ်၊ ဥပရိပဏ္ဏာသ ဝိဘင်္ဂဝဂ်ကိုလေ့လာခြင်း

၁။ အဓိပ္ပါယ်

ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ် ဥပရိပဏ္ဏာသ၏ လေးခုမြောက်ဝဂ် ဖြစ်သည်။ ဆယ့်နှစ်သုတ်ပါဝင်၏။ ပါဝင်သောသုတ်များသည် အကြောင်းအရာတစ်ခုကို အကျဉ်းရော အကျယ်ပါ ဟောကြားခြင်းများ ဖြစ်၍ ဤဝဂ်ကို ဝိဘင်္ဂဝဂ်ဟု အမည်ပေးထားခြင်းဖြစ်မည်။

ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ်၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ အတွင်းရှိ အဓိကအပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဆုံးအမများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပြီး အသေးစိတ်ရှင်းလင်းဖော်ပြထားသည့် သုတ်များပါဝင်သည်။ “ဝိဘင်္ဂ” ဟူသော ဝေါဟာရသည် “ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ” ခြင်း သို့မဟုတ် “အပိုင်းပိုင်းခွဲခြားဖော်ပြခြင်း” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရပြီး၊ ဤဝဂ်အတွင်းရှိ သုတ်များသည် တရားဓမ္မများကို စနစ်တကျခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဤသုတ်များသည် ဓမ္မခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုများမှတစ်ဆင့် တရားကိုနက်နဲစွာ နားလည်ရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။

၂။ တည်နေရာ

ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ်၏ နောက်ဆုံးအပိုင်းဖြစ်သော ဥပရိပဏ္ဏာသ (အပိုင်း ၅) တွင် တည်ရှိသည်။ မဇ္ဈိမနိကာယ်သည် ပါဠိပိဋကတ်စဉ်တွင် ဒီဃနိကာယ်နှင့် သံယုတ္တနိကာယ်ကြားတွင် ဒုတိယနေရာတွင် ရှိပြီး၊ သုတ်ပေါင်း ၁၅၂ ခုပါဝင်သည်။ ဥပရိပဏ္ဏာသတွင် ဝဂ်ငါးခုရှိပြီး၊ ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် နောက်ဆုံးဝဂ် ဖြစ်သည်။

၃။ တည်ဆောက်ပုံ

ဝိဘင်္ဂဝဂ်တွင် သုတ် ၁၂ ခုပါဝင်ပြီး၊ သုတ်တစ်ခုစီသည် တရားဓမ္မများကို အမျိုးမျိုးသော ရှုထောင့်မှ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။ ဤသုတ်များကို စနစ်တကျ စီစဉ်ထားပြီး၊ ဝိဘင်္ဂဝဂ်၌ ပါဝင်သောသုတ်များမှာ -

၁။ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်

၂။ အာနန္ဒဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်

၃။ မဟာကစ္စာယနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်

၄။ လောမသကင်္ဂီယဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်

၅။ စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်

၆။ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်

၇။ သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ်

၈။ ဥဒ္ဒေသဝိဘင်္ဂသုတ်

၉။ အရဏဝိဘင်္ဂသုတ်

၁၀။ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်

၁၁။ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ်

၁၂။ ဒက္ခိဏဝိဘင်္ဂသုတ်တို့ဖြစ်သည်။

ဤသုတ်များသည် အုပ်စုနှစ်ခုအဖြစ် ခွဲခြားနိုင်သည်။ ပထမလေးသုတ်သည် ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်နှင့် ဆက်စပ်ပြီး တရားကျင့်ရန် လမ်းညွှန်ပြသည်။ ကျန်သုတ်များသည် ကံ၊ အာယတန၊ ဓာတ်၊ သစ္စာနှင့် ဒါနစသော တရားများကို အသေးစိတ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။

၄။ ပါဝင်သောအကြောင်းအရာ

ဝိဘင်္ဂဝဂ်တွင် အောက်ပါအကြောင်းအရာများ ပါဝင်သည်။

၁။ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ် (MN 131)

ဤသုတ်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကိုယ်တိုင် ဟောကြားတော်မူသော သုတ်ဖြစ်ပြီး၊ “ကောင်းသောည” (ဘဒ္ဒေကရတ္တ) ၏ သဘောကို ဖော်ပြသည်။ ဤသုတ်တွင် တရားကျင့်သူသည် အတိတ်ကို စွဲလမ်းမှုမရှိဘဲ၊ အနာဂတ်ကို တောင့်တမှုမရှိဘဲ၊ ပစ္စုပ္ပန်၌ သတိတရားဖြင့် အာရုံစူးစိုက်စွာ နေထိုင်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်ကို အလေးပေးပြီး၊ စိတ်တည်ငြိမ်မှုနှင့် ဉာဏ်ပညာဖြစ်ပေါ်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ ဤသုတ်သည် အာရုံစူးစိုက်မှုနှင့် ပစ္စုပ္ပန်၌ သတိထားနေထိုင်ခြင်း၏ အရေးပါမှုကို မီးမောင်းထိုးပြသည်။

၂။ အာနန္ဒဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ် (MN 132)

 ဤသုတ်သည် အရှင်အာနန္ဒာက ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်ကို ရဟန်းများအား တဆင့်ပြန်လည်ဟောကြားခြင်းဖြစ်သည်။ အဓိကအကြောင်းအရာမှာ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်နှင့် တူညီပြီး၊ အတိတ်နှင့် အနာဂတ်ကို စွဲလမ်းတောင့်တခြင်းမပြုဘဲ၊ ပစ္စုပ္ပန်၌ သတိပဋ္ဌာန်ဖြင့် နေထိုင်ရန် သင်ကြားသည်။ အရှင်အာနန္ဒာ၏ ရှင်းပြချက်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရား၏ အဆုံးအမကို ထပ်လောင်းအတည်ပြုပြီး၊ ရဟန်းများအား သတိတရားနှင့် စိတ်တည်ငြိမ်မှုကို ကျင့်သုံးရန် လှုံ့ဆော်သည်။

၃။ မဟာကစ္စာယနဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ် (MN 133)

မဟာကစ္စာယနသုတ်သည် နတ်သားတစ်ယောက်၏ တိုက်တွန်းမှုကြောင့် အရှင်သမိဒ္ဓိ တောင်းပန် သဖြင့် ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်ကို ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက အကျဉ်းဟော၍ အရှင်မဟာကစ္စာယနက အကျယ်ဖွင့်ဆို ဟောသည်။ ဤသုတ်သည် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်ကို အလေးပေးပြီး စိတ်ကို ပစ္စုပ္ပန်၌ တည်ငြိမ်စေရန်နှင့် ကိလေသာများမှ ကင်းလွတ်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ အရှင်မဟာကစ္စာယန၏ ရှင်းလင်းချက်သည် တရားကျင့်သူများအား ဉာဏ်ပညာဖြစ်ပေါ်စေရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၄။ လောမသကင်္ဂီယဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ် (MN 134)

လောမသကင်္ဂီယသုတ်သည် ကပိလဝတ်ပြည် နိဂြောဓာရုံကျောင်း၌ သီတင်းသုံးသော အရှင်လောမသကင်္ဂီယသည် စန္ဒနနတ်သား၏ တိုက်တွန်းချက်အရ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာထံမှ ဘဒ္ဒေကရတ္တ သုတ်ကို အကျဉ်းရော အကျယ်ပါ နာကြားခြင်း ဖြစ်သည်။

၅။ စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ် (MN 135)

စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်သည် တောဒေယျပုဏ္ဏား၏သား သုဘလုလင်က အသက်တိုရှည်စသဖြင့် သတ္တဝါများ ကွဲပြားနေခြင်း၏ အကြောင်းရင်းကို မေးလျှောက်သဖြင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ကံ၏အကျိုးကို အကျယ်ဝေဖန် ဟောကြားခြင်း ဖြစ်သည်။ အသက်တိုရှည်၊ ရောဂါနည်းများ၊ အဆင်းလှမလှ၊ ခြွေရံနည်းများ၊ စည်းစိမ်နည်းများ၊ အမျိုးယုတ်မြတ်၊ ပညာရှိမဲ့စသည်ဖြင့် သတ္တဝါများ ကွဲပြားနေခြင်း သည် ကံကဝေဖန်ပိုင်းခြား၍ ခွဲခြားထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤသုတ်သည် ကံ၏ အကြောင်းအကျိုးဆက်စပ်မှုကို ရှင်းပြပြီး၊ ကုသိုလ်ကံသည် ကောင်းသောအကျိုးတရားများကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ အကုသိုလ်ကံသည် မကောင်းသောအကျိုးများကို ဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဤသုတ်သည် ကံ၏ သဘောသဘာဝကို နားလည်ရန် အရေးပါသည်။

၆။ မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ် (MN 136)

မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်သည် ပေါတလိပရိဗိုဇ်နှင့် အရှင်သမိဒ္ဓိတို့ကို အကြောင်းပြု၍ ကံ၏အကျိုးကို အကျယ်ဝေဖန် ဟောကြားသည်။ ပုဂ္ဂိုလ်လေးမျိုးနှင့် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ သဘောတူမတူ၊ ဘာမျှမခံစားရ သော သမာပတ်ရှိကြောင်းတို့သည် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းသည်။ ဤသုတ်သည် ကံ၏ နက်နဲသော သဘောသဘာဝနှင့် ၎င်း၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို နားလည်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၇။ သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ် (MN 137)

သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ်သည် သံသရာလည်ကြောင်း ပြတ်ကြောင်းတရား ၃၆ ပါးကို အကျဉ်း ခေါင်းစဉ်နှင့် အကျယ်ဟောသည်။ ထိုတရား ၃၆ ပါးမှာ အတွင်းအာယတန ခြောက်ပါး၊ အပြင်အာယတနခြောက်ပါး၊ ဖဿကာယခြောက်ပါး၊ စိတ်၏ကြံစည် သုံးသပ်ခြင်း ဆယ့်ရှစ်ပါးတို့ ဖြစ်သည်။ ဤသုတ်သည် အာယတနများ၏ ဆက်စပ်မှုနှင့် စိတ်ဖြစ်ပေါ်ပုံကို ရှင်းပြပြီး၊ အနတ္တသဘောကို နားလည်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၈။ ဥဒ္ဒေသဝိဘင်္ဂသုတ် (MN 138)

ဥဒ္ဒေသဝိဘင်္ဂသုတ်သည် ဝိညာဏ်နှင့်စပ်၍ အကျဉ်းနည်း အကျယ်နည်းတို့ဖြင့် ဟောသည်။ ဝိညာဏ်၏ သဘောသဘာဝ၊ ၎င်း၏ ဖြစ်ပေါ်မှုနှင့် အာယတနများနှင့် ဆက်စပ်မှုကို စနစ်တကျ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသည်။ ဤသုတ်သည် စိတ်အသိ၏ ဖြစ်ပေါ်ပုံနှင့် ၎င်း၏ အကြောင်းအကျိုးကို နားလည်ရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ တရားကျင့်သူများအား အနတ္တသဘောကို သိမြင်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၉။ အရဏဝိဘင်္ဂသုတ် (MN 139)

အရဏဝိဘင်္ဂသုတ်သည် ကိလေသာမြူကင်းသောတရားကို အကျဉ်း ခေါင်းစဉ်နှင့် အကျယ်တို့ပါ ဟောသည်။ ကိလေသာများမှ ကင်းလွတ်ရန် သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာဖြင့် ကျင့်ကြံရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ စိတ်တည်ငြိမ်မှုနှင့် ဉာဏ်ပညာဖြစ်ပေါ်ရန် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်ကို အလေးပေးသည်။ ဤသုတ်သည် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းစဉ်ကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသည်။

၁၀။ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ် (MN 140)

ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်သည် ရာဇဂြိုလ် ဘဂ္ဂဝ၏ အိုးလုပ်တဲ၌ တက္ကသိုလ်ပြည်မင်းအဖြစ်မှ ရဟန်းပြုလာသည့် ပုက္ကုသာတိရဟန်းအား ဓာတ်သဘောများကို အကျဉ်းခေါင်းစဉ်နှင့် အကျယ်ဝေဖန် ဟောခြင်းဖြစ်သည်။ ဤသုတ်သည် ဓာတ်ကြီးလေးပါး၏ ဖြစ်ပေါ်ပုံ၊ ၎င်းတို့၏ အနတ္တသဘောနှင့် ဆက်စပ်မှုကို ရှင်းပြပြီး၊ တရားကျင့်သူများအား အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို သိမြင်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

၁၁။ သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ် (MN 141)

သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ်သည် ဗာရာဏသီ မိဂဒါဝုန်တော၌ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ၏ မိန့်ကြားချက်အရ အရှင်သာရိပုတ္တရာက ရဟန်းတို့အား အရိယသစ္စာလေးပါး (ဆင်းရဲခြင်း၊ ဆင်းရဲခြင်း၏အကြောင်း၊ ဆင်းရဲခြင်းချုပ်ရာ၊ ဆင်းရဲခြင်းချုပ်ရာသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်) ကို အကျယ်ဝေဖန်ဟောကြားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤသုတ်သည် သစ္စာလေးပါး၏ သဘောသဘာဝနှင့် ၎င်းတို့၏ ဆက်စပ်မှုကို စနစ်တကျ ရှင်းပြပြီး နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

၁၂။ ဒက္ခိဏဝိဘင်္ဂသုတ် (MN 142)

ဒက္ခိဏဝိဘင်္ဂသုတ်သည် အလှူအမျိုးမျိုးကို ဝေဖန်ဟောကြားခြင်း ဖြစ်သည်။ အလှူစင်ကြယ်ခြင်းလေးပါးလည်း ပါဝင်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် မိထွေးတော်ဂေါတမီ၏ ဝတ်စုံလှူဒါန်းမှုကို မိမိအား လှူဒါန်းခြင်းထက် သံဃာအား လှူဒါန်းရန် မိန့်ကြားပြီး၊ အလှူစင်ကြယ်ခြင်း လေးပါးနှင့် ပုဂ္ဂလအလှူ ၁၄ ပါး၊ သံဃိကအလှူ ၇ ပါးကို ရှင်းပြသည်။ ဤသုတ်သည် ဒါန၏ အရေးပါမှုနှင့် ၎င်း၏ ကုသိုလ်အကျိုးများကို နားလည်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၅။ အနှစ်သာရ

ဝိဘင်္ဂဝဂ်၏ အနှစ်သာရမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားများကို စနစ်တကျ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပြီး၊ ကျင့်စဉ်နှင့်သဘောတရားများကို နားလည်လွယ်စေရန် ဖြစ်သည်။ ဤဝဂ်သည် တရားဓမ္မကို နက်နဲစွာနားလည်ရန်နှင့် လက်တွေ့ကျင့်သုံးရန် လမ်းညွှန်ပြသည်။ ကံ၊ အာယတန၊ ဓာတ်နှင့် သစ္စာများကို အသေးစိတ်ရှင်းပြခြင်းဖြင့် တရားကျင့်သူများအား ဉာဏ်ပညာနှင့် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ် များကို ပိုမိုနားလည်စေသည်။

၆။ နိဂုံး

ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကတရားများကို နက်နဲစွာ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသော ဝဂ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ တရားဓမ္မကို စနစ်တကျလေ့လာလိုသူများနှင့် လက်တွေ့ကျင့်သုံးလိုသူများအတွက် အဖိုးတန်လမ်းညွှန် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အာရုံစူးစိုက်မှု၊ ကံ၊ ဓာတ်၊ အာယတန၊ သစ္စာနှင့် ဒါနစသည့် သဘောတရားများကို နားလည်ရန် အထောက်အကူပြုပြီး၊ ဗုဒ္ဓဘာသာတရားကျင့်စဉ်တွင် ဉာဏ်ပညာ၊ သီလနှင့် သမထ-ဝိပဿနာကျင့်စဉ်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာတရားကျင့်စဉ်၏ အခြေခံအုတ်မြစ်တစ်ခုအဖြစ် မရှိမဖြစ်အရေးပါသည်။

၇။ မှတ်ချက်

ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ်၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ၌ လေးခုမြောက်ဝဂ်ဖြစ်ပြီး၊ သုတ် ၁၂ ခု (MN 131–142) ပါဝင်သည်။ “ဝိဘင်္ဂ” ဟူသော အမည်သည် တရားဓမ္မများကို စနစ်တကျ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာဖော်ပြခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ဤဝဂ်သည် သတိပဋ္ဌာန်၊ ကံ၊ အာယတန၊ ဓာတ်ကြီးလေးပါး၊ အရိယသစ္စာလေးပါး၊ ဒါနနှင့် အနတ္တသဘောကို အသေးစိတ်ရှင်းပြထားသည်။ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်လေးခုသည် စိတ်တည်ငြိမ်မှုနှင့် ပစ္စုပ္ပန်၌ အာရုံစူးစိုက်ရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ ကျန်သုတ်များသည် ကံ၏ အကြောင်းအကျိုး၊ အာယတနခြောက်ပါး၊ ဓာတ်ကြီးလေးပါးနှင့် သစ္စာလေးပါးကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသည်။ ဤဝဂ်သည် သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာဖြင့် ဗောဓိပက္ခိယတရား ၃၇ ပါးကို ကျင့်ကြံရန် လှုံ့ဆော်ပြီး၊ ဉာဏ်ပညာဖွံ့ဖြိုးရန်နှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်ချက်ပေးသည်။ ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာတရားကျင့်စဉ်ကို နက်ရှိုင်းစွာ နားလည်လိုသူများအတွက် အဖိုးတန်အရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။

ဝိဘင်္ဂဝဂ်၏ ထူးခြားမှု

၁။ နက်နဲသော ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု

ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် တရားဓမ္မများကို သာမန်ရှင်းပြရုံသာမက၊ ၎င်းတို့၏ သဘောသဘာဝ၊ အကြောင်းအကျိုးနှင့် ဆက်စပ်မှုများကို စနစ်တကျ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။ ဥပမာ၊ သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ်တွင် အာယတနခြောက်ပါး၏ ဆက်စပ်မှုနှင့် စိတ်ဖြစ်ပေါ်ပုံကို အသေးစိတ်ဖော်ပြထားပြီး၊ ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်တွင် ဓာတ်ကြီးလေးပါး၏ သဘောသဘာဝကို စူးစမ်းထားသည်။ ဤခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုများသည် တရားဓမ္မကို ဉာဏ်ရည်ဖြင့် နားလည်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၂။ စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းမှု

ဝိဘင်္ဂဝဂ်အတွင်းရှိ သုတ်များသည် စီစဉ်တင်ပြမှုတွင် စနစ်တကျရှိပြီး၊ တရားဓမ္မများကို အဆင့်ဆင့်နားလည်လွယ်အောင် ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ၊ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်လေးခုသည် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်ကို မတူညီသော ရှုထောင့်များမှ ရှင်းပြထားပြီး၊ ကျန်သုတ်များသည် ကံ၊ အာယတန၊ ဓာတ်နှင့် သစ္စာများကို တစ်သီးတစ်ခုစီ အသေးစိတ်ဖော်ပြသည်။

၃။ အာရုံစူးစိုက်မှုနှင့် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်

ဝိဘင်္ဂဝဂ်တွင် ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်လေးခုသည် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်ကို အဓိကထား သင်ကြားထားသည်။ ဤသုတ်များသည် စိတ်ကို ပစ္စုပ္ပန်တွင် တည်ငြိမ်အောင်ထားရန်၊ အတိတ်နှင့် အနာဂတ်ကို မတွေးတောဘဲ အာရုံစူးစိုက်မှုဖြင့် နေထိုင်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ ဤကျင့်စဉ်သည် ဉာဏ်ပညာဖြစ်ပေါ်ရန်နှင့် စိတ်တည်ငြိမ်မှုရရှိရန် အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် တရားဓမ္မကို လက်တွေ့ကျင့်သုံးလိုသူများအတွက် အရေးပါသော လမ်းညွှန်တစ်ခုဖြစ်သည်။

၄။ ကံ၏ သဘောသဘာဝနှင့် အကျိုးသက်ရောက်မှု

စူဠကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်နှင့် မဟာကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်တို့သည် ကံ၏ သဘောသဘာဝ၊ ကုသိုလ်နှင့် အကုသိုလ်ကံများ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုများကို အသေးစိတ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။ ဤသုတ်များသည် ကံ၏ အကြောင်းအကျိုးဆက်စပ်မှုကို နားလည်ရန် အထောက်အကူပြုပြီး၊ တရားကျင့်သူများအား ကုသိုလ်ကံကို ပြုလုပ်ရန်နှင့် အကုသိုလ်ကံကို ရှောင်ကြဉ်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ ဤသုတ်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ကံဆိုင်ရာ အဆုံးအမကို နက်နဲစွာ နားလည်ရန် အထူးအရေးပါသည်။

၅။ ဓာတ်နှင့် အာယတနဆိုင်ရာ နားလည်မှု

သဠာယတနဝိဘင်္ဂသုတ်နှင့် ဓာတုဝိဘင်္ဂသုတ်တို့သည် အာယတနခြောက်ပါးနှင့် ဓာတ်ကြီးလေးပါးကို အသေးစိတ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။ ဤသုတ်များသည် သက်ရှိသက်မဲ့အားလုံး၏ ဖွဲ့စည်းမှုနှင့် စိတ်ဖြစ်ပေါ်ပုံကို ရှင်းပြပြီး၊ တရားကျင့်သူများအား အာရုံများနှင့် စိတ်ကူးများ၏ ဆက်စပ်မှုကို နားလည်စေသည်။ ဤခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုများသည် အနတ္တ (အတ္တ မရှိခြင်း) သဘောကို နားလည်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၆။ အရိယသစ္စာနှင့် ဒါန၏ အရေးပါမှု

သစ္စဝိဘင်္ဂသုတ်သည် အရိယသစ္စာလေးပါးကို အသေးစိတ်ရှင်းပြထားပြီး၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆုံးအမဖြစ်သည့် ဆင်းရဲခြင်း၊ ဆင်းရဲခြင်း၏ အကြောင်း၊ ဆင်းရဲခြင်းချုပ်ရာနှင့် ဆင်းရဲခြင်းချုပ်ရာသို့ ရောက်ကြောင်းအကျင့်တို့ကို နားလည်လွယ်အောင် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။ ဒက္ခိဏဝိဘင်္ဂသုတ်သည် ဒါနပေးကမ်းခြင်း၏ အမျိုးအစားများနှင့် ၎င်းတို့၏ ကုသိုလ်အကျိုးများကို ဖော်ပြထားပြီး၊ တရားကျင့်သူများအား ဒါန၏ အရေးပါမှုကို နားလည်စေသည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာတရားကျင့်စဉ်အတွက် အရေးပါမှု

ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာတရားကျင့်စဉ်အတွက် မရှိမဖြစ်အရေးပါသည်။ ၎င်းသည် တရားဓမ္မကို နက်နဲစွာ နားလည်ရန်နှင့် လက်တွေ့ကျင့်သုံးရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ ဤဝဂ်အတွင်းရှိ သုတ်များသည် ဉာဏ်ပညာ (ပညာ)၊ သီလ (သီလ) နှင့် သမထ-ဝိပဿနာ (သမာဓိ) ကျင့်စဉ်များကို ပေါင်းစပ်ထားပြီး၊ တရားကျင့်သူများအား နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။

ဉာဏ်ပညာဖွံ့ဖြိုးရန်၊ ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် တရားဓမ္မများကို စနစ်တကျ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသောကြောင့်၊ အနတ္တ၊ အနိစ္စနှင့် ဒုက္ခသဘောများကို နားလည်ရန် အထောက်အကူဖြစ်သည်။

သီလထိန်းသိမ်းရန်၊ ကမ္မဝိဘင်္ဂသုတ်များသည် ကုသိုလ်ကံပြုလုပ်ရန်နှင့် အကုသိုလ်ကံရှောင်ကြဉ်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

သမထ-ဝိပဿနာကျင့်စဉ်၊ ဘဒ္ဒေကရတ္တသုတ်များသည် စိတ်တည်ငြိမ်မှုနှင့် ဉာဏ်ပညာဖြစ်ပေါ်ရန် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်ကို သင်ကြားထားသည်။

လေ့လာသူများအတွက် အထူးသင့်လျော်မှု

ဝိဘင်္ဂဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာတရားကို စနစ်တကျလေ့လာလိုသူများအတွက် အထူးသင့်လျော်သည်။ ၎င်းသည် တရားဓမ္မကို စတင်လေ့လာသူများအတွက် အနည်းငယ်ရှုပ်ထွေးနိုင်သော်လည်း၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အခြေခံသဘောတရားများကို နားလည်ထားပြီးသူများအတွက် တရားဓမ္မကို ပိုမိုနက်နဲစွာ နားလည်ရန် အထူးအထောက်အကူဖြစ်သည်။ ဤဝဂ်သည် ပညာရှင်များ၊ ရဟန်းများနှင့် တရားကျင့်သူများအတွက် တရားဓမ္မကို စူးစမ်းလေ့လာရန် မရှိမဖြစ်အရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

Ashin Sundara(28.7.2025)

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

၅။ မဇ္ဈိမနိကာယ်၊ ဥပရိပဏ္ဏာသ သဠာယတနဝဂ်ကိုလေ့လာခြင်း

၁။ အဓိပ္ပါယ်

သဠာယတနဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ် ဥပရိပဏ္ဏာသ၏ ငါးခုမြောက် နှင့် နောက်ဆုံးဝဂ်ဖြစ်သည်။ ဆယ်သုတ်ပါဝင်သည်။ ပါဝင်သောသုတ်များ၏ အဓိက အကြောင်းအရာသည် အာယတနခြောက်ပါး ဖြစ်၍ ဤဝဂ်ကို သဠာယတနဝဂ်ဟု အမည်ပေးထားခြင်း ဖြစ်မည်။

၂။ တည်နေရာ

သဠာယတနဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ်၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ (အပိုင်း ၅) တွင် တည်ရှိပြီး၊ မဇ္ဈိမနိကာယ်သည် ပါဠိပိဋကတ်၏ သုတ္တန်ပိဋကအတွင်း ဒုတိယအပိုင်းဖြစ်သည်။ ဥပရိပဏ္ဏာသသည် မဇ္ဈိမနိကာယ်၏ နောက်ဆုံးအပိုင်းဖြစ်ပြီး၊ သုတ်အမှတ် ၁၂၃ မှ ၁၅၂ အထိ ပါဝင်သည်။ သဠာယတနဝဂ်သည် ဤအပိုင်းတွင် နောက်ဆုံးဝဂ်အဖြစ် တည်ရှိပြီး သုတ်အမှတ် ၁၄၃ မှ ၁၅၂ အထိ ပါဝင်သည်။

၃။ တည်ဆောက်ပုံ

သဠာယတနဝဂ်တွင် သုတ် ၁၀ ပုဒ်ပါဝင်ပြီး၊ သုတ်တစ်ခုစီသည် အာယတနခြောက်ပါးနှင့် ဆက်စပ်သော တရားတော်များကို ဟောကြားထားသည်။ သုတ်များသည် အဓိကအားဖြင့် ဘုရားရှင်၏ တရားဟောကြားမှုများအပေါ် အခြေခံထားပြီး၊ တစ်ခါတစ်ရံ အခြားရဟန်းများထံမှ သင်ကြားပြသမှုများလည်း ပါဝင်သည်။ သုတ်များသည် အာယတနများ၏ သဘာဝ၊ အာယတနများမှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော တဏှာ၊ နှင့် ၎င်းတို့ကို ထိန်းချုပ်ရန် နည်းလမ်းများကို အဓိကထားဖော်ပြထားသည်။

၄။ ပါဝင်သောအကြောင်းအရာ

သဠာယတနဝဂ်တွင် အာယတနခြောက်ပါးနှင့် ဆက်စပ်သော အကြောင်းအမျိုးမျိုးပါဝင်သည်။ ဤသုတ်များသည် အာယတနများမှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ကိလေသာများကို နားလည်ရန်၊ ထိန်းချုပ်ရန်၊ နှင့် သန့်စင်ရန် နည်းလမ်းများကို ဖော်ပြထားသည်။ အကြောင်းအရာများတွင် အာယတနများ၏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘာဝ၊ သတိပဋ္ဌာန်တရားများ၊ ဈာန်အားထုတ်နည်းများ၊ နှင့် ရဟန္တာဖြစ်ရန် လမ်းညွှန်မှုများ ပါဝင်သည်။

သဠာယတနဝဂ်၌ ပါဝင်သော သုတ်များမှာ -

၁။ အနာထပိဏ္ဍိကောဝါဒသုတ်

၂။ ဆန္နောဝါဒသုတ်

၃။ ပုဏ္ဏောဝါဒသုတ်

၄။ နန္ဒကောဝါဒသုတ်

၅။ စူဠရာဟုလောဝါဒသုတ်

၆။ ဆဆက္ကသုတ်

၇။ မဟာသဠာယတနိကသုတ်

၈။ နဂရဝိန္ဒေယျသုတ်

၉။ ပိဏ္ဍပါတပါရိသုဒ္ဓိသုတ်

၁၀။ ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ်တို့ဖြစ်သည်။

၁။ အနာထပိဏ္ဍိကောဝါဒသုတ် (MN 143)

ဤသုတ်သည် အရှင်သာရိပုတ္တရာက အနာထပိဏ်သူဌေးအား ဆုံးမဩဝါဒပေးခြင်းဖြစ်သည်။ အနာထပိဏ်သူဌေး နာမကျန်းဖြစ်နေချိန်တွင် အရှင်သာရိပုတ္တရာက အာယတနခြောက်ပါးနှင့် ဆက်စပ်သော တရားများကို ဟောကြားသည်။ ဤသုတ်တွင် ပသာဒခြောက်ပါး (မျက်စိ၊ နား၊ နှာခေါင်း၊ လျှာ၊ ကိုယ်၊ စိတ်)၊ အာရုံခြောက်ပါး၊ ဝိညာဏ်ခြောက်ပါး၊ ဖဿခြောက်ပါး၊ ဝေဒနာခြောက်ပါး၊ ဓာတ်ကြီးလေးပါး၊ အရူပဈာန်လေးပါးနှင့် ဤလောက၊ တပါးသောလောကတို့ကို မစွဲလမ်းရန် လမ်းညွှန်သည်။ ဤတရားများကို မှီ၍ ဝိညာဏ်မဖြစ်စေရန် အားထုတ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဤကျင့်စဉ်သည် ကိလေသာများမှ ကင်းလွတ်ရန်နှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် အထောက်အကူပြုသည်။ 

၂။ ဆန္နောဝါဒသုတ် (MN 144)

ဤသုတ်သည် မိမိကိုယ်ကို သေကြောင်းကြံစည်လိုသော အရှင်ဆန္နကို အရှင်သာရိပုတ္တရာနှင့် အရှင်မဟာစုန္ဒတို့က ဆုံးမခြင်းဖြစ်သည်။ အရှင်ဆန္နသည် နာမကျန်းဖြစ်ပြီး စိတ်ဓာတ်ကျနေချိန်တွင် အရှင်သာရိပုတ္တရာတို့က အာယတနခြောက်ပါးနှင့် ဆက်စပ်သော တရားများကို ရှင်းပြပြီး၊ ကိလေသာများမှ ကင်းလွတ်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ သို့သော် အရှင်ဆန္နသည် ဆုံးမချက်ကို နာကြားပြီးနောက် ဓားဖြင့် မိမိကိုယ်ကို သေကြောင်းကြံစည်သည်။ အရှင်သာရိပုတ္တရာက အရှင်ဆန္နသည် စွပ်စွဲကဲ့ရဲ့ဖွယ် အပြစ်မရှိသည်ဖြစ်၍ ဤလုပ်ရပ်သည် သူ၏ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက်သာဖြစ်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုသည်။ ဤသုတ်သည် အာယတနများမှ ဖြစ်ပေါ်သော ဆင်းရဲဒုက္ခကို နားလည်ရန်နှင့် ကိလေသာများကို ထိန်းချုပ်ရန် အရေးကြီးကြောင်း ဖော်ပြသည်။

၃။ ပုဏ္ဏောဝါဒသုတ် (MN 145)

ဤသုတ်သည် အရှင်ပုဏ္ဏ၏ လျှောက်ထားချက်အရ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက အာယတနခြောက်ပါးနှင့် ဆက်စပ်သော တရားများကို အကျဉ်းချုပ်ဟောကြားခြင်းဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် အာယတနခြောက်ပါးကို နှစ်သက်စွဲလမ်းခြင်းမပြုရန် ဆုံးမပြီး၊ တပ်မက်မှု (တဏှာ) ချုပ်ငြိမ်းခြင်းဖြင့် ဆင်းရဲဒုက္ခလည်း ချုပ်ငြိမ်းကြောင်း ရှင်းပြသည်။ အရှင်ပုဏ္ဏ၏ သည်းခံစိတ်နှင့် သုနာပရန္တဒေသသို့ ကြွသွားခြင်းကိုလည်း ဖော်ပြထားသည်။ ဤသုတ်သည် အာယတနများမှ တပ်မက်မှုကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် စိတ်သန့်စင်မှုအတွက် လမ်းညွှန်သည်။

၄။ နန္ဒကောဝါဒသုတ် (MN 146)

ဤသုတ်သည် အရှင်နန္ဒကက ဘိက္ခနီများအား ဆုံးမခြင်းဖြစ်သည်। အရှင်နန္ဒကသည် အတွင်းအာယတနခြောက်ပါး၊ အပြင်အာယတနခြောက်ပါး၊ ဝိညာဏ်ခြောက်ပါးတို့၏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို အမေးအဖြေပုံစံဖြင့် ရှင်းပြသည်။ ဆီမီးဥပမာ၊ သစ်ပင်ဥပမာ၊ နွားသတ်သမားဥပမာတို့ကို အသုံးပြု၍ အာယတနများ၏ မမြဲမှုနှင့် အတ္တမဟုတ်မှုကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသည်။ ဤသုတ်သည် အာယတနများကို သတိဖြင့် စောင့်ကြည့်ပြီး ဉာဏ်ပညာဖြစ်ပေါ်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

၅။ စူဠရာဟုလောဝါဒသုတ် (MN 147)

စူဠရာဟုလောဝါဒသုတ်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက အရှင်ရာဟုလာအား သင်္ခါရတရားတို့၏ မတည်မြဲပုံ ပြကာ အာသဝေါတို့ကို တိုက်ဖျက်ရန် အမေးအဖြေ ပြုလုပ်၍ ဆုံးမခြင်းဖြစ်သည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် အာယတနခြောက်ပါးနှင့် ဆက်စပ်သော သင်္ခါရတရားများ၏ အနိစ္စသဘောကို ရှင်းပြပြီး၊ အာသဝေါများကို ပယ်ရှားရန် သတိပဋ္ဌာန်နှင့် ဝိပဿနာကျင့်စဉ်ကို အလေးပေးသည်။ ဤသုတ်သည် အရှင်ရာဟုလာအား ရဟန္တာဖြစ်ရန် လမ်းညွှန်ပြီး၊ အာယတနများမှ ဖြစ်ပေါ်သော ကိလေသာများကို ကျော်လွှားရန် အထောက်အကူပြုသည်။

၆။ ဆဆက္ကသုတ် (MN 148)

ဆဆက္ကသုတ်သည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ရဟန်းတို့အား ခြောက်ပါးစုတရား ခြောက်ခုကို ဟောကြားခြင်း ဖြစ်သည်။ ခြောက်ပါးစုတရား ခြောက်ခုဟူသည် အတွင်းအာယတနခြောက်ပါး၊ အပြင်အာယတန ခြောက်ပါး၊ ဝိညာဏ ကာယခြောက်ပါး၊ ဖဿကာယခြောက်ပါး၊ ဝေဒနာကာယခြောက်ပါး၊ တဏှာကာယ ခြောက်ပါးတို့ဖြစ်သည်။ ထိုခြောက်ပါးစု ခြောက်စုကို တစ်ပါးချင်း ထုတ်၍ အနတ္တ ဖြစ်ကြောင်း၊ ငါငါ့ဟာဟုရှုလျှင် သက္ကာယဖြစ်ကြောင်း၊ ငါငါ့ဟာဟု မရှုလျှင် သက္ကာယချုပ်ကြောင်း၊ ဝေဒနာတို့၌ အနုသယတို့ကို မပယ်နှုတ်နိုင်လျှင် ဆင်းရဲကုန်အောင် မလုပ်နိုင်၊ ဝေဒနာတို့၌ အနုသယတို့ကို ပယ်နှုတ်နိုင်လျှင် ဆင်းရဲကုန်အောင် လုပ်နိုင်ကြောင်း ဟောသည်။

၇။ မဟာသဠာယတနိကသုတ် (MN 149)

ဤသုတ်သည် ပသာဒခြောက်ပါး၊ ဝိညာဏ်ခြောက်ပါး၊ ဖဿခြောက်ပါး၊ ဝေဒနာခြောက်ပါးတို့ကို ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိခြင်းနှင့် မသိခြင်း၏ အကျိုးအပြစ်များကို အကျယ်ဟောကြားသည်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် အာယတနများကို မှန်ကန်စွာ သိမြင်ခြင်းဖြင့် ကိလေသာများမှ ကင်းလွတ်နိုင်ကြောင်း၊ မသိခြင်းဖြင့် သံသရာဝဋ်တွင် တည်ရှိနေရမည်ဖြစ်ကြောင်း ရှင်းပြသည်။ ဤသုတ်သည် အာယတနများ၏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို နားလည်ရန်နှင့် ဉာဏ်ပညာဖြစ်ပေါ်ရန် လမ်းညွှန်သည်။

၈။ နဂရဝိန္ဒေယျသုတ် (MN 150)

ဤသုတ်သည် နဂရဝိန္ဒရွာသားများအား ဗုဒ္ဓမြတ်စွာက ပူဇော်ထိုက်သော ရဟန်းပုဏ္ဏားနှင့် မပူဇော်ထိုက်သော ရဟန်းပုဏ္ဏားတို့ကို အကြောင်းနှင့်တကွ ဟောကြားခြင်းဖြစ်သည်။ အာယတနခြောက်ပါးကို သတိဖြင့် ထိန်းချုပ်ထားသော၊ ကိလေသာများမှ ကင်းလွတ်ပြီး သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာဖြင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းများသည် ပူဇော်ထိုက်သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ဤသုတ်သည် အာယတနများကို ထိန်းချုပ်ရန် သတိပဋ္ဌာန်ကျင့်စဉ်၏ အရေးပါမှုကို မီးမောင်းထိုးပြသည်။

၉။ ပိဏ္ဍပါတပါရိသုဒ္ဓိသုတ် (MN 151)

ပိဏ္ဍပါတပါရိသုဒ္ဓိသုတ်သည် ဆွမ်းစင်ကြယ်ရန် သုတ်သင်သောအားဖြင့် ဆင်ခြင်ရမည့်တရားများ ကို ရဟန်းတို့အား ဟောသည်။ ဆွမ်းခံဝင်ရာ ဆွမ်းခံလှည့်လည်ရာ ဆွမ်းခံရွာမှ ပြန်လာရာလမ်းတို့၌ ရဟန်းတော်များ ဆင်ခြင်ရမည်။ ဆင်ခြင်ရမည့် တရားများမှာ အာရုံခြောက်ပါးတို့၌ လောဘ ဒေါသ မောဟ ဖြစ်၊မဖြစ် ဆင်ခြင်ရမည်။ ကာမဂုဏ်ငါးပါး၊ နီဝရဏငါးပါးတို့ကို ပယ်ပြီး၊မပြီး ဆင်ခြင်ရမည်။ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာငါးပါးကို ပိုင်းခြားသိပြီး၊ မပြီး ဆင်ခြင်ရမည်။ ဗောဓိပက္ခိယတရား ၃၇ ပါးနှင့် သမထ ဝိပဿနာတို့ကို ပွားပြီး၊ မပြီး ဆင်ခြင်ရမည်။ မပြီးသေးလျှင် ပြီးအောင် ကြိုးစားအားထုတ်ရမည်။ ပြီးလျှင် ဝမ်းမြောက်စွာဖြင့် ကုသိုလ်တရား၌ နေ့ညမပြတ် ကျင့်ကြံအားထုတ်ရမည်။

၁၀။ ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ် (MN 152)

ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ်သည် ပါရာသိဝိယပုဏ္ဏား၏တပည့် ဥတ္တရလုလင်ကို အကြောင်းပြု၍ မြတ်သောဣန္ဒြေပွားများနည်း၊ ဝိပဿနာ အကျင့်ရှိသော ပုဂ္ဂိုလ် သေက္ခပုဂ္ဂိုလ် ပွားများအပ်ပြီးသော ဣန္ဒြေရှိသူတို့ ဖြစ်အောင် ကျင့်ကြံအားထုတ်နည်းတို့ကို ဟောကြားသည်။ ဤသုတ်တွင် မြတ်သောဣန္ဒြေများကို ပွားများရန်၊ ဝိပဿနာကျင့်စဉ်ရှိသော သေက္ခပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ဣန္ဒြေပွားများပြီးသော ရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ်တို့ ဖြစ်အောင် အားထုတ်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ အာယတနခြောက်ပါးကို သတိဖြင့် ထိန်းချုပ်ပြီး၊ ဣန္ဒြေများကို ဖွံ့ဖြိုးစေရန် သမထနှင့် ဝိပဿနာကျင့်စဉ်ကို အလေးပေးသည်။

၅။ အနှစ်သာရ

သဠာယတနဝဂ်၏ အနှစ်သာရမှာ အာယတနခြောက်ပါးသည် သံသရာဝဋ်တွင် တဏှာနှင့် ကိလေသာများ ဖြစ်ပေါ်စေသည့် အဓိကတံခါးများဖြစ်ကြောင်း နားလည်ရန်နှင့် ၎င်းတို့ကို သတိဖြင့် ထိန်းချုပ်၍ သန့်စင်ရန် ဖြစ်သည်။ ဤသုတ်များသည် အာယတနများမှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆင်းရဲဒုက္ခကို ကျော်လွှားရန် နည်းလမ်းများကို ညွှန်ပြပြီး၊ နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ရှိရန် လမ်းစဉ်ကို ဖော်ပြသည်။

၆။ နိဂုံး

သဠာယတနဝဂ်သည် အာယတနခြောက်ပါးနှင့်ဆက်စပ်သော တရားတော်များကို အသေးစိတ် ဖော်ပြထားပြီး၊ တရားအားထုတ်သူများအတွက် ကိလေသာများကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် နိဗ္ဗာန်သို့ ရောက်ရှိရန် လမ်းညွှန်ပေးသည်။ ဤဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိကအဆုံးအမများဖြစ်သည့် သတိပဋ္ဌာန်၊ ဈာန်၊ နှင့် ဝိပဿနာတရားများကို အာယတနများနှင့် ဆက်စပ်ပြီး လက်တွေ့ကျင့်သုံးနည်းများကို ဖော်ပြထားသည်။

၇။ မှတ်ချက်

သဠာယတနဝဂ်သည် မဇ္ဈိမနိကာယ်၏ ဥပရိပဏ္ဏာသ၏ နောက်ဆုံးဝဂ်ဖြစ်ပြီး၊ သုတ် ၁၀ ခု (MN 143–152) ပါဝင်သည်။ “သဠာယတန” ဟူသော အမည်သည် အာယတနခြောက်ပါး (မျက်စိ၊ နား၊ နှာခေါင်း၊ လျှာ၊ ကိုယ်၊ စိတ်) ကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ ဤဝဂ်သည် အာယတနများမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော တဏှာ၊ ကိလေသာများနှင့် ၎င်းတို့ကို ထိန်းချုပ်ရန် နည်းလမ်းများကို အဓိကထား ဖော်ပြသည်။ သုတ်များသည် အာယတနများ၏ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တ သဘောကို နားလည်ရန်၊ သတိပဋ္ဌာန်၊ ဈာန်၊ ဝိပဿနာကျင့်စဉ်များဖြင့် စိတ်သန့်စင်ရန် လမ်းညွှန်သည်။ အဓိက သုတ်များတွင် အနာထပိဏ္ဍိကောဝါဒသုတ်နှင့် ဆန္နောဝါဒသုတ်တို့သည် နာမကျန်းသူများအား ဆုံးမဩဝါဒပေးပြီး၊ ပုဏ္ဏောဝါဒသုတ်နှင့် နန္ဒကောဝါဒသုတ်တို့သည် အာယတနများကို မစွဲလမ်းရန် သင်ကြားသည်။ ဆဆက္ကသုတ်နှင့် မဟာသဠာယတနိကသုတ်တို့သည် အာယတနခြောက်ပါးနှင့် ဆက်စပ်တရားများကို စနစ်တကျ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာထားသည်။ ပိဏ္ဍပါတပါရိသုဒ္ဓိသုတ်နှင့် ဣန္ဒြိယဘာဝနာသုတ်တို့သည် ရဟန်းများအား ဆွမ်းခံလှည့်လည်ရင်း သတိဖြင့် ဣန္ဒြေများကို ပွားများရန် လမ်းညွှန်သည်။ ဤဝဂ်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာတရားကျင့်စဉ်တွင် အာယတနများကို သတိဖြင့် စောင့်ကြည့်ပြီး နိဗ္ဗာန်သို့ ဦးတည်ရန် အဖိုးတန် လမ်းညွှန်ချက်များ ပေးထားသည်။

Ashin Sundara(28.7.2025)

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++